Quạt 35 đồng
Thời bao cấp, hàng hóa khan hiếm, đồ gia dụng lại càng thiếu thốn hơn. Thị trường chứng kiến sự xuất hiện của sản phẩm đến từ các nước Đông Âu. Sản phẩm nội địa cũng đang dần khẳng định tên tuổi. Và quạt con cóc là một trong những hàng hóa Việt Nam có tiếng nhất thời bấy giờ.
Năm 1958, Hà Nội cải tạo công thương nghiệp, Xí nghiệp Điện cơ Thống Nhất ra đời. Ngoài quạt trần, quạt để bàn, xí nghiệp này còn sản xuất loại quạt mini có tên quạt con cóc với giá 35 đồng. Sở dĩ gọi là quạt con cóc vì thân quạt gồm 2 mảnh nhựa ốp vào nhau, bọc lấy phần lõi đồng khiến hình dáng quạt trông như con cóc, đế bằng sắt uốn khá chắc chắn. Bên cạnh đó, nó cũng được biết đến nhiều với tên gọi quạt 35 đồng.
Thời kỳ này lương của người mới đi làm khoảng 60 đồng, cố dành dụm tiết kiệm cũng chưa chắc đã mua được quạt con cóc 35 đồng vì sản hàng hóa khan hiếm, ngành công thương nghiệp phải cân đối hàng hóa về từng cơ quan đơn vị và người nào muốn mua phải gắp thăm may mắn. Ai cũng thích quạt con cóc vì nó nhỏ nhẹ, tiện lợi, tiết kiệm điện mà khi chạy vẫn rất mát không hề thua kém là mấy so với quạt tai voi của Nga.
Quạt con cóc tuy khó mua nhưng không đến nỗi không thể mua. Thời bao cấp, thị trường “chợ đen” đã manh nha xuất hiện. Không ít người sau khi may mắn bốc thăm mua được quạt con cóc nhưng không muốn sử dụng mà bán ra thị trường chợ đen để kiếm thêm vài hào tiền lãi.
Nghe những người xưa kể lại, hồi ấy quạt đều được làm từ dây cuốn tốt, có chạy suốt 2 ngày không nghỉ cũng chẳng sao chứ không như quạt bây giờ, chạy 2 ngày kiểu gì cũng nóng và cháy, hỏng. Hiện nay cũng có rất nhiều hãng sản xuất nhái quạt con cóc thời xưa nhưng xét về độ tốt và bền thì không thể bằng được chiếc quạt 35 đồng ngày ấy.
“Cơn gió mát” thổi vào tuổi thơ tôi
Tôi sinh ra vào những năm đầu 8X. Cũng chẳng biết phải nói là khó khăn hay may mắn nữa, mà tôi vẫn được “hưởng” những năm tháng cuối cùng của thời kỳ bao cấp với chăn con công, bát sắt, cặp lồng, phích Rạng Đông, bếp dầu, tivi đen trắng… và cả quạt con cóc nữa.
Nhà tôi có cả thảy 5 người nhưng bố lúc đó cũng chỉ mua được đúng cái quạt con cóc. Quạt chạy vè vè lúc cả nhà ngồi ăn cơm, lúc bố mẹ uống nước hay lúc tôi bi bô học bài. Trời nóng, bố mẹ cũng chỉ dùng một lúc còn đâu nhường cho các con. Tôi vẫn nhớ như in mấy anh em giành nhau chiếm chỗ thẳng quạt để được mát hơn, cãi nhau chí chóe cả ngày vì quạt.
Có những trưa hè, tôi trốn nhà bêu nắng cùng đám bạn. Mỗi lần chạy về nhà, mồ hôi vã ra như tắm. Bật chiếc quạt lên, ghé mặt sát vào chiếc quạt cho gió thổi vào mặt tốc độ mạnh nhất. Chiếc quạt không có lồng bảo vệ, vì thế tôi có thể vô tình chạm ngón tay vào chiếc quạt đau rát rồi rụt vội ra. Ông anh trai thì nghịch ngợm chụm đầu ngón tay cố giữ cái núm cho quạt dừng lại, bị mẹ tôi mắng cho một trận.
Buồn cười nhất là cảnh 3 anh em xúm lại cái quạt, há mồm kêu a a, âm thanh được cánh quạt “cắt” ra phát ra thứ tiếng động nghe rõ vui tai.
Dùng quạt mà vui là thế, thú là thế, nên dù đã trải qua gần nửa thế kỷ, nhiều gia đình trong đó có nhà tôi vẫn giữ lại chiếc quạt con cóc để làm kỷ niệm, để nhớ về thời kỳ gian khó ấy.
[Quảng cáo]
