Một trong những vấn đề thu hút sự quan tâm nhiều nhất tại Đại hội đồng cổ đông thường niên năm 2024 diễn ra cuối tháng 4/2024 của Tập đoàn Bamboo Capital (mã cổ phiếu BCG - sàn HoSE) là việc phát triển điện rác - mảng kinh doanh hoàn toàn mới.
Vừa qua, ông Phạm Minh Tuấn - Phó Chủ tịch Tập đoàn Bamboo Capital đã có một số chia sẻ chi tiết về kế hoạch phát triển mảng điện rác.
Điện rác - Hướng đi cho tương lai phát triển bền vững
Chia sẻ về lý do chọn điện rác, Phó Chủ tịch Tập đoàn Bamboo Capital cho biết, hiện nay các thành phố lớn đều đang đối mặt với bài toán xử lý rác thải sinh hoạt.
Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, hiện mỗi ngày đang có khoảng 60.000 tấn rác thải sinh hoạt được thải bỏ trên cả nước, trong đó, khoảng 60% là rác thải sinh hoạt đô thị. Đây được xem là nguồn tài nguyên đang bị lãng phí mà Việt Nam chưa tận dụng hết để sản xuất năng lượng.
Việc xử lý hiệu quả chất thải rắn cho sản xuất điện năng nhằm đảm bảo an ninh năng lượng, góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường, đóng góp vào việc sử dụng các nguồn tài nguyên hiệu quả và phát triển kinh tế tại Việt Nam theo hướng “xanh” và bền vững.
“Chúng tôi muốn xây dựng một nhà máy điện rác hoàn toàn đảm bảo môi trường, không ảnh hưởng đến đời sống và sinh hoạt của người dân ở lân cận”, ông Phạm Minh Tuấn nói.
Bên cạnh đó, điện rác được xem là lĩnh vực có tiềm năng kinh tế hấp dẫn, nguồn thu của một dự án điện rác rất đa dạng, ngoài doanh thu từ dịch vụ xử lý rác còn có doanh thu đến từ việc bán điện, và nguồn thu trong việc bán tín chỉ carbon từ lượng khí CO2 cắt giảm được.
Hiện tại, giá bán điện cộng với chi phí xử lý rác đang ở mức hợp lý, nhà đầu tư dựa vào các biến đó để tính toán mô hình tài chính và đưa quyết định đầu tư một cách phù hợp.
Ngoài ra, hiện nay Chính phủ và các cơ quan chức năng, địa phương đang rất ủng hộ và tạo điều kiện cho các nhà đầu tư phát triển dự án xử lý điện rác. Điều này thể hiện ở giá mua điện, khung pháp lý ngày càng hoàn thiện và chính quyền địa phương không ngừng sát sao, đồng hành cùng doanh nghiệp tháo gỡ những khó khăn trong quá trình phát triển dự án điện rác, ông Phạm Minh Tuấn chia sẻ.
Sử dụng công nghệ tiên tiến nhất, phù hợp đặc thù Việt Nam
Theo đó, BCG Energy, công ty thành viên của Tập đoàn Bamboo Capital, đang triển khai kế hoạch xây dựng Nhà máy điện rác tại Khu liên hợp xử lý chất thải rắn Tây Bắc, huyện Củ Chi, TP.Hồ Chí Minh thông qua việc M&A Công ty Cổ phần Đầu tư - Phát triển Tâm Sinh Nghĩa. Qua đó, đánh dấu bước tiến chiến lược của BCG Energy trong lĩnh vực năng lượng tái tạo, bên cạnh điện gió và điện mặt trời.
Giai đoạn 1 của nhà máy này có công suất xử lý rác là 2.000 tấn/ngày đêm và công suất phát điện lên tới 70 MW, dự kiến hoàn thành cuối năm 2025. Giai đoạn 2 với công suất xử lý 5.200 tấn rác/ngày đêm và công suất phát điện lên tới 130 MW dự kiến hoàn thành trong năm 2026.
Song song đó BCG Energy cũng sẽ xây dựng nhà máy đốt rác phát điện tại Long An với công suất xử lý rác 500 tấn/ngày đêm và mở rộng lên 1.500 tấn rác/ngày đêm.
Ông Phạm Minh Tuấn cũng cho biết, Tập đoàn Bamboo Capital đã thực hiện nhiều cuộc khảo sát, tìm hiểu kinh nghiệm từ các nhà máy đốt rác phát điện tại Nhật Bản và Trung Quốc, từ đó chủ động nghiên cứu, so sánh và lựa chọn công nghệ tiên tiến nhất, phù hợp với đặc thù của Việt Nam.
Trong đó, vấn đề lớn nhất là Việt Nam chưa thực hiện phân loại rác tại nguồn, thành phần của rác sinh hoạt chiếm phần lớn là rác thực phẩm, có độ ẩm cao, nhiệt trị thấp.
Để giải quyết vấn đề này, Tập đoàn Bamboo Capital đã nghiên cứu lựa chọn công nghệ đốt kiểu ghi nhiều tầng, có khả năng đốt cháy hiệu quả rác thải có nhiệt trị thấp và chưa phân loại, chưa tiền xử lý như ở Việt Nam.
“Các thiết bị và hệ thống xử lý ô nhiễm của các dự án là mới 100%, được giám sát chế tạo và đảm bảo chất lượng bởi nhà cung cấp công nghệ lớn trên thế giới”, Phó Chủ tịch Tập đoàn Bamboo Capital nhấn mạnh.
Cần ổn định chính sách để khuyến khích đầu tư
Ông Phạm Minh Tuấn cho biết, điện rác là giải pháp tiềm năng cho bài toán rác thải và phát triển năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, đây là lĩnh vực còn khá mới và doanh nghiệp trong nước chưa làm chủ được công nghệ, nên cần có các chính sách phù hợp để khuyến khích các nhà đầu tư tham gia phát triển công nghệ điện rác.
Để thực hiện được mục tiêu trên thì cần đảm bảo cân bằng giữa lợi ích môi trường và kinh tế. Về mặt môi trường, điện rác giúp giảm thiểu lượng rác thải chôn lấp, bảo vệ nguồn nước và đất đai khỏi ô nhiễm. Tuy nhiên, cần áp dụng công nghệ xử lý hiện đại và quản lý hiệu quả để đảm bảo an toàn cho môi trường.
Về mặt kinh tế, điện rác mang lại lợi nhuận cho nhà đầu tư thông qua việc bán điện và thu phí xử lý rác thải. Tuy nhiên, hiệu quả kinh tế phụ thuộc vào nhiều yếu tố như giá điện, giá xử lý rác, chi phí đầu tư,...
Trong đầu tư điện rác, cả hai yếu tố trên không mâu thuẫn mà thậm chí còn bổ trợ cho nhau, không thể tách rời. Giải pháp là cần phải cân bằng giữa lợi ích môi trường và kinh tế. Để làm được điều đó, nhà đầu tư cần lựa chọn công nghệ tiên tiến, quản lý hiệu quả và tuân thủ các quy định, đáp ứng các tiêu chuẩn về môi trường. Chính phủ cần ban hành chính sách hỗ trợ, khuyến khích đầu tư hơn nữa vào điện rác. Cộng đồng cần được nâng cao nhận thức hơn nữa về lợi ích của điện rác và trách nhiệm bảo vệ môi trường.
“Nếu không có khung chính sách rõ ràng và ổn định thì sẽ không khuyến khích được nhà đầu tư tham gia vào lĩnh vực phức tạp này. Như vậy điện rác sẽ rơi vào gần hết các nhà đầu tư Trung Quốc bởi vì họ có kinh nghiệm, lợi thế công nghệ, khả năng sản xuất thiết bị…”, Phó Chủ tịch Tập đoàn Bamboo Capital nói.
Bên cạnh đó, để đầu tư xây dựng một nhà máy điện rác cần nguồn vốn rất lớn, ví dụ như Nhà máy đốt rác phát điện Tâm Sinh Nghĩa tại TP.Hồ Chí Minh mà BCG Energy đang triển khai, tổng mức đầu tư lên đến 5.000 tỷ đồng cho Giai đoạn 1. Hầu hết các doanh nghiệp khi xây dựng nhà máy điện rác đều phải sử dụng nguồn vốn vay bên cạnh vốn tự có. Nếu các chính sách cho điện rác được xây dựng quá ngắn hạn, sẽ có rất ít doanh nghiệp dám mạo hiểm đầu tư.
Do vậy chính sách của Việt Nam cần ổn định, rõ ràng trong 5-10 năm, với tỷ suất lợi nhuận đủ để nhà đầu tư Việt Nam tham gia được, giúp doanh nghiệp đủ thời gian để dần làm chủ công nghệ và nâng cao được nội lực.
Còn nếu chúng ta tiếp tục đưa ra giá theo các mốc thời gian ngắn hạn, như giá FiT với điện gió và điện mặt trời, thì các nhà cung cấp sẽ nâng giá thiết bị lên, ép nhà đầu tư. Như vậy sẽ khó có thể giảm được giá bán điện như mong muốn, ông Phạm Minh Tuấn nói.
Ngoài ra, lãnh đạo Tập đoàn Bamboo Capital cũng chỉ ra vướng mắc quan trọng liên quan đến quy trình phê duyệt dự án điện rác hiện nay.
"Khi phát triển một dự án điện rác, các địa phương yêu cầu phải đánh giá công nghệ trước khi phê duyệt. Điều này làm hạn chế rất nhiều tính kinh tế của dự án. Bởi vì một dự án được phê duyệt công nghệ ngay trong giấy phép thì nhà đầu tư bị bó buộc vào nhà cung cấp. Trên thị trường chỉ có vài dòng công nghệ thôi. Nếu nhà cung cấp họ biết được dự án buộc phải dùng công nghệ của họ, thì họ sẽ ép lại chủ đầu tư về mặt giá cả", theo ông Phạm Minh Tuấn.
Do vậy, lãnh đạo Tập đoàn Bamboo Capital đề xuất các địa phương khi muốn phát triển các nhà máy đốt rác phát điện, chỉ nên đưa ra các yêu cầu về đầu ra như chất lượng khí thải, quy chuẩn về công nghệ cũng như là chất lượng nước thải, còn nên để nhà đầu tư chủ dộng trong việc sử dụng công nghệ đạt quy chuẩn đã được Bộ Khoa học công nghệ môi trường phê duyệt.
Ông Phạm Minh Tuấn dẫn chứng, ví dụ như ở Trung Quốc, cơ quan quản lý sẽ phê duyệt yếu tố đầu ra trước, như chuẩn về khí thải, nước thải,… ; rồi sau khi nhà đầu tư quyết định chọn công nghệ nào đáp ứng các yếu tố đầu ra này thì cơ quan nhà nước sẽ phê duyệt công nghệ mà nhà đầu tư lựa chọn. Làm vậy dự án triển khai nhanh hơn rất nhiều, chủ đầu tư cũng có thể giữ kín công nghệ của mình cho đến phút cuối, giúp họ có khả năng đàm phán cao hơn các nhà cung cấp
Cuối cùng, các hợp đồng cung cấp rác giữa địa phương và nhà đầu tư cần phải được thực hiện nghiêm túc, để đảm bảo cho hoạt động liên tục của nhà máy. Trong tương lai, có thể tính tới xử lý rác theo vùng, bởi vì có địa phương lượng rác thải ra mỗi ngày không nhiều, nếu xây một nhà máy điện rác sẽ không hiệu quả về mặt kinh tế. Vì thế, xây một nhà máy điện rác xử lý cho cả vùng sẽ phù hợp hơn.
Với sự chung tay của các bên liên quan, điện rác có thể trở thành giải pháp hiệu quả cho bài toán xử lý rác thải và phát triển năng lượng tái tạo, góp phần bảo vệ môi trường và phát triển kinh tế bền vững, ông Phạm Minh Tuấn chia sẻ.
