Đây là đề tài trong khuôn khổ Đề án phát triển và ứng dụng công nghệ sinh học lĩnh vực công nghiệp chế biến đến năm 2020, do Trung tá, TS. Nguyễn Văn Thư - Học viện Quân y làm chủ nhiệm. Thời gian thực hiện từ tháng 01/2019 đến tháng 06/2021.
Huperzine A (HupA) được biết đến là một alkaloid được phân lập từ cây Thạch tùng răng cưa (Huperzia serrata), đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn sự tiến triển bệnh Alzheimer - một trong những nguyên nhân chính dẫn đến bệnh sa sút trí tuệ mà hơn 44 triệu người trên thế giới đang phải đối mặt.
Với mục đích góp phần tạo thêm nguồn nguyên liệu sản xuất HupA cũng như tạo ra các chế phẩm thực phẩm chức năng có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh Alzheimer, các nhà khoa học của Học viên Quân y đã nghiên cứu tách chiết thành công hoạt chất HupA có hàm lượng 0,00815% từ sinh khối tế bào Thạch tùng răng cưa, từ đó sản xuất thực phẩm chức năng chứa HupA dưới dạng viên nang mềm, cải thiện trí nhớ cho người mắc bệnh sa sút trí tuệ.
Theo báo cáo của Trung tá, TS. Nguyễn Văn Thư - Chủ nhiệm đề tài, sau 38 tháng nghiên cứu, nhóm đã hoàn thành khối lượng công việc theo hợp đồng với Bộ Công Thương, gồm: 212,4 kg (vượt 12,4 kg) sinh khối tế bào Thạch tùng răng cưa, từ đó sản xuất 45.000 viên (vượt 15.000 viên) thực phẩm chức năng bảo vệ sức khỏe với hàm lượng HupA đạt 200 µg/viên. Viên hình thuôn, màu nâu đỏ bên trong chứa hệ phân tán thuốc dạng lỏng. Độ rã của viên nang dưới 30 phút. Viên nang có đầy đủ các chỉ tiêu chất lượng đáp ứng theo yêu cầu chung: cảm quan, định tính, định lượng và được cơ quan nhà nước có thẩm quyền như Sở Y tế Hà Nội, Trung tâm Kiểm nghiệm Thuốc, Mỹ phẩm, Thực phẩm - Sở Y tế Hà Nội… thẩm định.
Ngoài ra, nhóm nghiên cứu đã hoàn thành 02 bản định danh cây Thạch tùng răng cưa mọc ngoài tự nhiên; 01 bản Tiêu chuẩn chất lượng của HupA và 01 bản Tiêu chuẩn chất lượng của viên nang mềm thực phẩm chức năng chứa HupA. Kết quả nghiên cứu của đề tài đã được đăng trên 02 Tạp chí uy tín về Y học. Quá trình triển khai đề tài đã giúp đào tạo 01 tiến sĩ, 01 dược sĩ chuyên khoa cấp II, 01 thạc sĩ và 06 sinh viên làm khóa luận tốt nghiệp.
Trung tá, TS. Nguyễn Văn Thư - Chủ nhiệm đề tài cho biết, khó khăn nhất trong quá trình nghiên cứu việc nâng cấp qui mô sản xuất từ 20 lít lên 100 lít mà vẫn đảm bảo được hoạt chất và khối lượng của tế bào. Đề tài triển khai trong thời gian dịch bệnh Covid-19 bùng phát nên một số tá dược bán thành phẩm phải mua từ nước ngoài bị gián đoạn nguồn cung, phải chờ đợi rất mất thời gian. “Tuy nhiên, với nỗ lực của nhóm nghiên cứu và hỗ trợ, tạo điều kiện của Bộ Công Thương, chúng tôi đã cố gắng để hoàn thành nhiệm vụ và mong muốn nhiệm vụ tiếp tục được tạo điều kiện để sản xuất thử nghiệm” – TS.Thư nhấn mạnh.
Tại buổi nghiệm thu, Hội đồng tư vấn đánh giá nghiệm thu do GS.TS. Đặng Thị Thu, chuyên gia độc lập làm Chủ tịch đã đánh giá cao kết quả nghiên cứu của đề tài. Việc sản phẩm viên nang mềm thực phẩm chức năng HupA đã được Cục An toàn thực phẩm, Bộ Y tế công bố sản phẩm (số 2911/2021/ĐKSP) và Trung tâm Nghiên cứu ứng dụng sản xuất thực phẩm chức năng Học viên Quân y ứng dụng để sản xuất là một minh chứng rất rõ về việc sản phẩm là rất cần thiết và hoàn toàn đủ điều kiện để lưu hành trên thị trường. Đề tài đã mở ra một hướng đi mới với một sản phẩm hỗ trợ điều trị bệnh sa sút trí tuệ, cải thiện trí nhớ có tính thương mại hóa cao, có thể cạnh tranh với hàng ngoại nhập.
Trước đó, ngày 26/11/2021, Bộ Công Thương đã thành lập Tổ thẩm định để trực tiếp khảo sát cơ sở vật chất, phòng thí nghiệm và các giấy chứng nhận có liên quan đến đề tài tại Học viện Quân y.
Trên cơ sở đó, cùng với kết quả báo cáo hoàn thiện, Hội đồng đã nhất trí nghiệm thu đề tài và kiến nghị Bộ Công Thương tạo điều kiện để đề tài có thể triển khai sản xuất thử nghiệm, hướng tới thương mại hóa sản phẩm, phát triển các sản phẩm nghiên cứu lên mức cao hơn, đem lại hiệu quả thực sự cho xã hội.
