Công nghiệp hỗ trợ chuyển mình tích cực, nâng tầm vị thế doanh nghiệp Việt trong chuỗi cung ứng

Thời gian qua, những chính sách khuyến khích của Nhà nước cùng sự nỗ lực của doanh nghiệp đã mang lại những kết quả tích cực trong phát triển công nghiệp hỗ trợ. Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ phát triển về cả số lượng và chất lượng, cải thiện khả năng cạnh tranh và tham gia ngày càng sâu vào chuỗi giá trị trong nước và toàn cầu. Đồng thời, năng lực sản xuất sản phẩm công nghiệp hỗ trợ trong nước được nâng lên, tỷ lệ nội địa hóa của một số ngành công nghiệp tại Việt Nam đã được cải thiện.

Theo số liệu khảo sát của Bộ Công Thương (năm 2024), hệ thống cơ sở dữ liệu về công nghiệp hỗ trợ đã tổng hợp thông tin của hơn 7.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, cung cấp hơn 5.000 sản phẩm là các nguyên vật liệu, phụ tùng, linh kiện cho các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm cuối cùng trong các ngành ô tô, điện tử, cơ khí, dệt may, da giày.

Trong đó, có 2.680 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực cơ khí; 699 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong lĩnh vực ô tô; 1.248 doanh nghiệp trong lĩnh vực điện tử; 1.461 doanh nghiệp trong lĩnh vực dệt may và 1.790 doanh nghiệp trong lĩnh vực da giày. Xét về quy mô, 88% doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ là doanh nghiệp nhỏ và vừa (có 300 lao động trở xuống).

Hiện nay, một số doanh nghiệp sản xuất linh kiện Việt Nam có năng lực khá tốt tại một số lĩnh vực như sản xuất khuôn mẫu các loại; linh kiện xe đạp, xe máy; linh kiện cơ khí tiêu chuẩn; dây cáp điện; linh kiện nhựa - cao su kỹ thuật; săm lốp các loại. Các sản phẩm này đã đáp ứng khá tốt nhu cầu trong nước và được xuất khẩu sang nhiều quốc gia trên thế giới. Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước cũng ngày càng tích cực áp dụng các tiêu chuẩn, công cụ quản lý hiện đại vào sản xuất, chế tạo.

Số lượng doanh nghiệp đã tham gia làm nhà cung ứng cấp một cho các tập đoàn đa quốc gia là khoảng 100 doanh nghiệp; cung ứng cấp hai, cấp ba là khoảng 700 doanh nghiệp. Trong đó, ở lĩnh vực điện tử, Samsung hiện có khoảng 50 doanh nghiệp là nhà cung ứng cấp một và khoảng 170 doanh nghiệp là nhà cung ứng cấp hai. Ở lĩnh vực cơ khí - ô tô, hiện có khoảng 12 doanh nghiệp tham gia cung ứng cấp một cho Toyota.

Bên cạnh đó, tỷ lệ nội địa hóa của các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ cũng được cải thiện rất đáng kể trong thời gian vừa qua. Cụ thể, trong lĩnh vực dệt may, da giày, tỷ lệ nội địa hóa khoảng 45 - 50 %; các lĩnh vực cơ khí chế tạo đạt 15 - 20%; lĩnh vực sản xuất, lắp ráp ô tô 5 - 20%, riêng đối với một số sản phẩm xe như xe tải và xe khách thì tỷ lệ này nội địa hóa này cao hơn.

 Thông qua việc triển khai thực hiện Quyết định số 68/QĐ-TTg, từ năm 2018 đến 2025, Bộ Công Thương (Cục Công nghiệp) đã hỗ trợ doanh nghiệp tham gia mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị khu vực và toàn cầu với những kết quả nổi bật: 05 bộ công cụ/tiêu chí đánh giá năng lực doanh nghiệp ngành công nghiệp hỗ trợ; 86 hội thảo với hơn 33.941 đại biểu tham dự; 12 hội chợ, triển lãm, diễn đàn công nghiệp và 24 chương trình kết nối, xúc tiến thương mại giúp doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ với 1.363 doanh nghiệp tham gia; 437 khóa đào tạo với nhiều nội dung và loại hình; 2.019 lượt doanh nghiệp được hỗ trợ tham gia các khóa đào tạo; 694 doanh nghiệp được tư vấn, hỗ trợ đạt chứng nhận, chứng chỉ hoặc áp dụng mô hình mới; 32.985 sách, tài liệu, ấn phẩm về công nghiệp hỗ trợ đã được xuất bản, cung cấp nhiều thông tin về ngành; 12 loại cơ sở dữ liệu ngành được xây dựng, vận hành và cập nhật liên tục; các hoạt động hỗ trợ nghiên cứu phát triển, ứng dụng chuyển giao và đổi mới công nghệ trong sản xuất thử nghiệm linh kiện, phụ tùng, nguyên liệu và vật liệu thuộc lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ; truyền thông, quảng bá về Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ trên nhiều phương tiện, hình thức với khoảng 16.138 sản phẩm truyền thông các loại.

Đồng thời, ở các địa phương, nhiều tỉnh đã ban hành và triển khai các chương trình, đề án, chính sách khuyến khích và hỗ trợ phát triển công nghiệp hỗ trợ với một số kết quả như đáng ghi nhận: Một số tỉnh đã thu hút được các dự án công nghiệp hỗ trợ có quy mô đầu tư trên 1.000 tỷ đồng trong lĩnh vực sản xuất linh kiện điện tử, cơ khí chế tạo; hình thành một số doanh nghiệp Việt Nam làm vệ tinh cấp 1 cho tập đoàn Samsung, Foxconn, Canon…; Một số địa phương chủ động hợp tác quốc tế (với Hàn Quốc, Nhật Bản) trong đào tạo, tư vấn, chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ.

Để triển khai Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ tại địa phương, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đã chỉ đạo việc thực hiện, đồng thời xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật về phát triển công nghiệp hỗ trợ, theo đó cơ bản các tỉnh đã định hướng, đưa ra mục tiêu tập trung chủ yếu vào các ngành nghề, lĩnh vực chủ lực là thế mạnh của tỉnh, ưu tiên phát triển công nghiệp hỗ trợ nhằm nâng cao giá trị gia tăng, tăng sức cạnh tranh và tính năng động của các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh. Một số địa phương ban hành nghị quyết và kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2021 - 2025, trong đó đã đề ra các giải pháp phát triển kinh tế của tỉnh và một trong số đó có giải pháp phát triển công nghiệp hỗ trợ.