TÓM TẮT:
Thương mại điện tử (TMĐT) là hình thức kinh doanh ngày càng mở rộng và phổ biến trên toàn cầu. Quảng bá, giới thiệu sản phẩm qua mạng điện tử, thậm chí bán hàng, thanh toán, chuyển khoản qua hệ thống toàn cầu đang dần trở thành xu thế tất yếu của nền kinh tế thế giới. TMĐT đã từng bước thay đổi thói quen tiêu dùng của khách hàng và phương thức kinh doanh của doanh nghiệp. Bài viết nêu rõ thực trạng ứng dụng TMĐT tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất gốm sứ Đông Triều, đồng thời đề xuất một số kiến nghị nhằm đẩy mạnh ứng dụng TMĐT phát triển sản phẩm gốm sứ Đông Triều.
Từ khóa: Đông Triều, gốm sứ, thương mại điện tử.
1. Đặt vấn đề
Đông Triều là một vùng đất nằm ở phía Tây của tỉnh Quảng Ninh, có nhiều địa danh ghi dấu ấn lịch sử, văn hóa thu hút khách du lịch. Không chỉ là vùng đất địa linh nhân kiệt, Đông Triều còn sở hữu nhiều đặc sản địa phương nổi tiếng gần xa, trong đó, không thể không nhắc đến các sản phẩm gốm sứ. Dù còn non trẻ so với nhiều thương hiệu gốm sứ nổi tiếng khác của Việt Nam, nhưng gốm sứ Đông Triều đang ngày càng phát triển, có chỗ đứng vững chắc tại thị trường trong nước và vươn ra thị trường quốc tế.
Để quảng bá rộng rãi sản phẩm và tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động kinh doanh, TMĐT đang được các doanh nghiệp, các hộ kinh doanh gốm sứ ứng dụng tối đa. Trong vài năm gần đây, các website, các trang thông tin về doanh nghiệp - sản phẩm ngày càng được chú trọng phát triển. Tuy nhiên, hiệu quả mà những trang web này mang lại chưa như mong muốn, chưa tương xứng với tiềm năng của sản phẩm và nhu cầu thị trường. Vì vậy, cần đẩy mạnh ứng dụng TMĐT để thúc đẩy hơn nữa sự phát triển sản phẩm gốm sứ Đông Triều.
2. TMĐT và lợi ích của TMĐT
2.1. Khái niệm TMĐT
TMĐT là vấn đề được nhiều học giả quan tâm và tiến hành nghiên cứu, không chỉ ở riêng Việt Nam mà còn ở nhiều quốc gia trên thế giới. Các nghiên cứu trước đây đã được công bố rộng rãi và có tầm ảnh hưởng lớn đối với thực tế TMĐT cũng như góp phần không nhỏ cho việc xây dựng cơ sở và nền tảng lý luận về TMĐT.
Theo nghĩa rộng: TMĐT có thể được hiểu là các giao dịch tài chính và thương mại bằng các phương tiện điện tử.
Theo nghĩa hẹp, TMĐT chỉ bao gồm những hoạt động thương mại được thực hiện thông qua mạng internet và công nghệ thông tin mà không tính đến các phương tiện điện tử khác như điện thoại, fax, telex,... Nếu hiểu TMĐT theo nghĩa này, có thể thấy, TMĐT đang trở thành một cuộc cách mạng làm thay đổi cách thức mua sắm của con người.
Trong nghiên cứu này, nhóm tác giả sử dụng khái niệm TMĐT theo nghĩa hẹp và đưa ra định nghĩa như sau: TMĐT là hình thức thực hiện, quản lý và điều hành kinh doanh thương mại của các thành viên trên thị trường, được phát triển mạnh trên thế giới thông qua sự trợ giúp của các phương tiện điện tử, vi tính, công nghệ thông tin và mạng truyền thông. (Hình 1)
Các giao dịch TMĐT diễn ra giữa 2 nhóm chủ yếu: doanh nghiệp và người tiêu dùng. Các giao dịch này diễn ra bằng cách sử dụng các hình thức hoạt động của TMĐT và được tiến hành ở nhiều cấp độ khác nhau.
2.2. Lợi ích của TMĐT với doanh nghiệp - cơ sở sản xuất
TMĐT đóng vai trò là một phương thức kinh doanh mới, hiện đại và hiệu quả. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, môi trường kinh doanh có sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, tính hiện đại và tính hiệu quả của TMĐT mang lại cho hoạt động sản xuất - kinh doanh thể hiện qua các vai trò sau:
Tiếp cận khách hàng nhanh hơn, tốt hơn: Với TMĐT, doanh nghiệp - cơ sở sản xuất có thể cung cấp catalogue, thông tin, bảng báo giá chi tiết cho khách hàng một cách nhanh chóng và thuận tiện, việc mua hàng trên mạng trở nên dễ dàng hơn…
TMĐT giúp giảm chi phí: Đối với doanh nghiệp - cơ sở sản xuất, vai trò rõ nhất mà TMĐT đem lại là tiết kiệm chi phí trong giao kết hợp đồng cũng như trong thực hiện các hoạt động thương mại của họ.
Với lợi thế là có tốc độ nhanh, phạm vi toàn cầu, nhiều hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp - cơ sở sản xuất như: quảng cáo, quảng bá thương hiệu, hoạt động tiếp thị tại thị trường trong nước cũng như thị trường quốc tế được thực hiện bằng TMĐT với chi phí thấp hơn nhiều so với thương mại truyền thống.
Với trang web TMĐT, doanh nghiệp - cơ sở sản xuất có thể đưa thông tin quảng cáo đến hàng trăm triệu người xem ở mọi nơi trên thế giới, hơn nữa, có thể quảng cáo thông tin 24 giờ mỗi ngày, 7 ngày mỗi tuần liên tục đến khách hàng tiềm năng ở mọi nơi trên thế giới. TMĐT cũng giúp giảm chi phí hoạt động, bởi không phải tốn kém nhiều chi phí cho việc thuê cửa hàng, thuê mặt bằng và trả lương cho nhân viên. Ngoài ra doanh nghiệp - cơ sở cũng không cần phải đầu tư nhiều vào hệ thống kho chứa hàng…
Thông qua trang web TMĐT, doanh nghiệp - cơ sở sản xuất có thể tiến hành giao dịch điện tử, ký kết hợp đồng điện tử đồng thời với nhiều khách hàng mà không phải bỏ quá nhiều thời gian và chi phí cử người đi đàm phán. Các catalog điện tử trên các website không những phong phú hơn về nội dung, số lượng, sản phẩm dịch vụ mà còn thường xuyên được cập nhật.
Tăng thu nhập: với TMĐT, đối tượng khách hàng sẽ không còn bị hạn chế về mặt địa lý hay thời gian làm việc. Vì vậy, TMĐT giúp doanh nghiệp - cơ sở sản xuất có thêm được nhiều khách hàng tiềm năng hơn. Điều này sẽ giúp người sản xuất tăng doanh thu.
Doanh thu tăng, chi phí giảm đồng nghĩa với việc lợi nhuận cũng sẽ tăng. Đây chính là lợi ích rõ rệt của TMĐT mang lại cho người sản xuất trong nền kinh tế số hóa hiện nay.
3. Thực trạng ứng dụng TMĐT tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất gốm sứ Đông Triều
Hiện nay, trên địa bàn thị xã có 11 doanh nghiệp và 54 cơ sở sản xuất gốm sứ, tập trung chủ yếu tại các xã Yên Thọ, Xuân Sơn, Bình Dương, Vĩnh Hồng, Đức Chính.
Nhằm phục vụ hoạt động xuất khẩu, các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ trở thành một trong những lực lượng triển khai mạnh nhất các ứng dụng thương mại điện tử. Đối với gốm sứ Đông Triều, đã có rất nhiều doanh nghiệp thuê thiết kế các website giới thiệu sản phẩm của mình.
Theo số liệu thu thập từ Hiệp hội gốm sứ huyện Đông Triều, trụ sở tại Đông Triều - Quảng Ninh, hầu hết các website đều có cung cấp thông tin giới thiệu doanh nghiệp, thông tin giới thiệu sản phẩm. Trong số đó, chỉ khoảng 10% bước đầu có tính năng hỗ trợ giao dịch TMĐT như cho phép hỏi hàng hoặc gửi yêu cầu, một số ít cho phép đặt hàng trực tuyến. Thực trạng cho thấy, ứng dụng TMĐT ở các doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều mới chỉ dừng lại ở mức độ xây dựng website, quảng bá hình ảnh doanh nghiệp và sản phẩm, một số ít doanh nghiệp có những bước chuẩn bị cho giao dịch điện tử.
3.1. Đánh giá chung về website của các doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều
Hiện tại, vẫn có một số website của các doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều còn duy trì được hoạt động. Nhóm nghiên cứu đã tiến hành khảo sát một số website trong số này và rút ra nhận định: nội dung các trang web tương tự nhau (từ giới thiệu sản phẩm, giới thiệu về công ty, về lịch sử của gốm sứ Đông Triều đến các mục liên hệ, tiếp nhận phản hồi từ phía khách hàng) không tạo ra được sự khác biệt đáng kể.
Có tới phần nửa là website tĩnh. Loại website này dễ thiết kế nhưng lại khó cập nhật thông tin và sản phẩm mới, chỉ đáp ứng được mức độ giới thiệu thông tin cho người xem.
Khi công nghệ thông tin bùng nổ, nhiều doanh nghiệp gốm sứ ở Đông Triều cũng đã tiếp cận với việc quảng bá sản phẩm trên mạng internet. Tuy nhiên, hầu hết website của các doanh nghiệp đều được khởi tạo ở trạng thái tĩnh, dẫn đến tình trạng nhiều website bị bỏ hoang, không được cập nhật đều đặn. Các website còn lại tuy cố gắng duy trì hoạt động nhưng cầm chừng với lượng khách truy cập rất thưa thớt. Sự bê trễ trong việc chăm sóc trang web thể hiện ở tần suất cập nhật thông tin thấp, khoảng 1 tháng 1 lần; sự rà soát website không được coi là công việc hàng ngày.
Hầu hết các website mới chỉ dừng lại ở mức đưa ra catalogue sản phẩm. Chỉ có một số website được khảo sát có module đặt hàng trực tuyến trong khi đây là tính năng tối thiểu để hỗ trợ giao dịch TMĐT và cũng không khó khăn về mặt kỹ thuật.
Các website chỉ chú trọng giới thiệu về sản phẩm, không biết cách tạo niềm tin cho khách hàng thông qua những mục như giới thiệu khách hàng và đối tác; chính sách bán hàng, hỗ trợ trực tuyến.
3.2. Đánh giá một website điển hình cho phép đặt hàng trực tuyến của doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều
Ngoài những phần chung giống website của các doanh nghiệp khác như: Giới thiệu công ty, Catalogue sản phẩm, Liên hệ…, website còn có những tính năng bước đầu hỗ trợ cho giao dịch điện tử:
Đặt hàng trực tuyến.
Có thông tin chi tiết sản phẩm (kích thước, trọng lượng) nhưng vẫn còn ít thông tin. Có giá sản phẩm, cước phí vận chuyển tới cảng khách hàng lựa chọn.
Tuy nhiên, website này cũng có không ít điểm yếu:
Giao diện chưa đạt tối đa về mặt thẩm mỹ: banner và các button cũng được trình bày bằng dạng text.
Sản phẩm mỹ nghệ đòi hỏi thẩm mĩ cao nhưng catalogue sản phẩm lại không đạt yêu cầu. Hình ảnh sản phẩm không những chất lượng thấp mà kích thước cũng quá nhỏ (113pixels × 90pixels), không cuốn hút người xem. Đây là điểm yếu chung trong website của các doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều.
3.3. Quy trình triển khai TMĐT trong doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều
Qua nghiên cứu cho thấy, khi triển khai ứng dụng TMĐT, các doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều đã thực hiện quy trình gồm 5 bước:
- Xác định mục tiêu, vốn đầu tư.
- Mua tên miền, thuê máy chủ.
- Thuê thiết kế website.
- Cập nhật thông tin, quản trị website.
- Quảng bá website.
Trong khi đó, quy trình xây dựng một website TMĐT gồm những bước cơ bản như sau:
- Phân tích SWOT, lập kế hoạch, xác định mục tiêu, vốn đầu tư.
- Xác định mô hình.
- Mua tên miền, thuê máy chủ.
- Thuê thiết kế website.
- Cập nhật thông tin, quản trị website.
- Đánh giá website.
- Điều chỉnh, bổ sung chức năng.
- Quảng bá website (đăng ký với search engine, tham gia các sàn giao dịch TMĐT…).
- Liên kết website với khách hàng, đối tác, cơ quan quản lý.
- Xây dựng hệ thống cung cấp và phân phối.
Quy trình các doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều thực hiện đã rút ngắn quy trình tiêu chuẩn, có phần chủ quan nóng vội của doanh nghiệp. Ngay từ bước đầu, các doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều đã không có kế hoạch dài hạn, chưa nghiên cứu và phân tích thị trường. Sau khi thiết kế xong website lại thiếu một bước rất quan trọng - đánh giá lại website để có sự điều chỉnh, bổ sung chức năng hợp lý. Vì thế website khi hoàn thiện vẫn mắc hàng loạt lỗi, thiếu những chức năng cơ bản, nếu không muốn nói là chưa đạt được những yêu cầu tối thiểu.
Không chỉ vậy, trong mỗi bước mà doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều đã thực hiện cũng chưa tốt, nhất là khi thuê thiết kế website. Với số vốn đầu tư ban đầu ít cùng trình độ công nghệ thông tin hạn chế, doanh nghiệp gốm sứ Đông Triều gặp khó khăn khi tìm đối tác thực hiện nhu cầu của mình, lại không đủ khả năng thẩm định sản phẩm của đối tác nên luôn bất lợi khi thực hiện hợp đồng. Khi website đã hoàn thành, việc cập nhật thông tin và quản trị website có 2 hình thức chủ yếu là doanh nghiệp tự quản trị hoặc ký hợp đồng với chính nhà cung cấp dịch vụ thiết kế website để làm việc này. Một số ít doanh nghiệp có khả năng tự quản trị lại không có sự đầu tư thích hợp. Còn các doanh nghiệp đi thuê ngoài hầu như hoàn toàn không có khả năng quản lý các giao dịch, thông tin liên hệ qua website. Việc quảng bá website - bước quyết định hiệu quả đầu tư ở nhiều doanh nghiệp lại bị bỏ ngỏ.
Muốn đạt được hiệu quả, quy trình ứng dụng TMĐT cần được thực hiện đầy đủ với sự đầu tư thích đáng. Tuy nhiên, kết quả khảo sát những doanh nghiệp đã thiết lập website cho thấy đầu tư về ứng dụng TMĐT chiếm tỷ trọng tương đối thấp trong tổng chi phí hoạt động thường niên. Các doanh nghiệp trong Hiệp hội Gốm sứ Quảng Ninh cho biết, họ dành không đến 5% chi phí hoạt động cho việc triển khai TMĐT, bao gồm cả việc mua các phần mềm TMĐT, duy trì bảo dưỡng website và phân bổ nguồn nhân lực cho những hoạt động này.
4. Một số
Một là, không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, đây là một trong các tiêu chí hàng đầu quyết định đến hành vi mua sắm của người tiêu dùng, cũng như khả năng giữ chân khách hàng của doanh nghiệp. Do đó, chỉ cần một người mua không nhận được sản phẩm như quảng cáo và đưa lên các diễn đàn để phản ánh thì hiệu ứng tiêu cực này sẽ lan tỏa rất cao trong cộng đồng.
Hai là, đầu tư hợp lý cho xây dựng cửa hàng trực tuyến, cải thiện chất lượng hình ảnh, thông tin trên các cửa hàng. Việc này giúp tăng khả năng cạnh tranh của doanh nghiệp, bởi cửa hàng trực tuyến giúp khách hàng dễ dàng truy cập website của doanh nghiệp và nhanh chóng tìm thấy những sản phẩm họ đang cần, cho phép doanh nghiệp khảo sát được thị hiếu của khách hàng thông qua thống kê lượt mua, lượt truy cập,…
Ba là, đẩy mạnh tiếp thị thông qua kênh truyền thông xã hội. Đây là một kênh tiếp thị hiệu quả đối với các doanh nghiệp TMĐT, giúp các doanh nghiệp tiếp cận được một lượng lớn khách hàng.
Bốn là, đẩy mạnh việc đầu tư nâng cấp hạ tầng công nghệ, hạ tầng phần mềm lẫn phần cứng, nhằm đảm bảo an toàn thông tin khách hàng và giao dịch, góp phần nâng cao lòng tin của người mua đối với hoạt động trực tuyến, nâng cao hình ảnh thương hiệu cho doanh nghiệp.
Năm là, chú trọng vào các dịch vụ chăm sóc khách hàng. Các dịch vụ khách hàng mà doanh nghiệp cung cấp sẽ là một công cụ đắc lực giúp họ phát triển, duy trì quan hệ với khách hàng và phát triển TMĐT. Bởi trải nghiệm mà doanh nghiệp mang đến sẽ tác động và quyết định phần lớn đến việc khách hàng có mua sản phẩm, dịch vụ đó hay không. Trải nghiệm tích cực hay tiêu cực sẽ là nhân tố quyết định nhiều đến sự gắn bó, trung thành của khách hàng và sẽ tác động trực tiếp vào sự tăng tưởng doanh số của doanh nghiệp.
5. Kết luận
TMĐT đã và đang là xu hướng tất yếu trong giao dịch thương mại, từng bước thay đổi thói quen tiêu dùng của khách hàng và phương thức kinh doanh của doanh nghiệp. Dù loại hình này đã có những bước tiến vượt bậc, nhưng vẫn còn không ít tồn tại, thách thức, rào cản, dẫn đến TMĐT nói chung và TMĐT của ngành gốm sứ Đông Triều chưa được khai thác hết tiềm năng. Để giải quyết vấn đề này đòi hỏi Nhà nước và doanh nghiệp - cơ sở sản xuất cùng phối hợp chặt chẽ thực hiện các biện pháp thiết thực để đẩy mạnh sự phát triển các sản phẩm gốm sứ Đông Triều - Quảng Ninh trong thời gian tới.
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. PGS.TS.NGƯT Nguyễn Văn Hồng, TS. Nguyễn Văn Thoan, (2013), Giáo trình thương mại điện tử căn bản, Nhà xuất bản Bách khoa – Hà Nội.
2. Website của Công ty Gốm sứ Minh Long: https://gomsuminhlong.vn/?gclid=EAIaIQobChMI0fmZ_qyq7wIVTFlgCh1tJQQDEAAYAiAAEgJJjvD_BwE
3. Vũ Bình Minh (2015), Vượt khó thành công, tăng tính cạnh tranh cho sản phẩm gốm sứ Đông Triều (OCOP), truy cập tại: http://qnitrade.gov.vn/index.php/news/San-pham-OCOP/GOM-SU-DONG-TRIEU-2492.html
Promoting the application of e-commerce to develop Dong Trieu ceramic products
Luong Van To 1
Tran Thi Thu Lan 1
Le Xuan Huong 1
Nguyen Thanh Hang 1
1 Faculty of Economics, Quang Ninh University of Industry
ABSTRACT:
E-commerce has become more and more popular in the world. Promoting, introducing, even selling products and making payments via the Internet are becoming an inevitable trend of the global economy. E-commerce has gradually changed the consumer behavior and business methods of enterprises. This paper highlights the current application of e-commerce in ceramics enterprises in Dong Trieu Town and proposes some recommendations to promote the application of e-commerce to develop Dong Trieu ceramic products.
Keywords: Dong Trieu, ceramics, e-commerce.
[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 15, tháng 6 năm 2021]
