Giới thiệu mô hình trồng lúa tại Bangladesh

Nông nghiệp là ngành quan trọng nhất của nền kinh tế Bangladesh, chiếm 19,6% GDP và cung cấp 63% lực lượng lao động của cả nước. Vụ mùa lúa gạo là vụ mùa lương thực chủ yếu tại Bangladesh với diện tíc

Điều kiện tự nhiên của Bangladesh nổi bật với những cánh đồng trồng cây lương thực dọc các con sông Ganges, Brahmaputra và Meghna. Sự phức tạp của các cơn mưa gió mùa, lưu lượng mưa nhiều vào mùa đông kèm theo lượng nước lớn từ thượng nguồn khiến Bangladesh trở thành nước có điều kiện khí hậu vô cùng khắc nghiệt với các thiên tai xảy ra thường xuyên như hạn hán, lũ lụt, nồng độ nước biển mặn và sự thay đổi mực nước biển liên tục xảy ra trong cùng một năm. Việc lập bản đồ và theo dõi diện tích trồng lúa đã cho ta thấy cái nhìn tổng quan về mô hình vụ mùa liên hợp tại Bangladesh để sao cho các vụ mùa này có thể thích nghi được với điều kiện môi trường và khí hậu thường xuyên thay đổi tại đây.

Vụ mùa lúa được trồng theo một mô hình phức tạp như đơn vụ, hai vụ và ba vụ theo các mùa boro, aus và aman. Mùa boro kéo dài từ tháng 11 đến tháng 5 khi lúa chủ yếu được trồng trong điều kiện phải được tưới tiêu, với diện tích là 4,7 triệu héc-ta, sản lượng thu hoạch là 3,8 tấn/héc ta. Tiếp đó là đến vụ mùa aus, kéo dài từ tháng 4 đến tháng 8, diện tích là 1,11 triệu héc ta, trồng trong điều kiện mưa nhiều, sản lượng thu hoạch là 1,9 tấn/héc ta. Vụ mùa aman tiếp sau những cơn mưa gió mùa, kéo dài từ tháng 7 đến tháng 12, diện tích gieo trồng là 5,65 triệu héc ta, sản lượng trung bình 2,3 tấn/héc ta.

Sơ đồ về diện tích trồng lúa thay đổi theo mùa của Bangladesh


Từ sơ đồ trên cho thấy, diện tích trồng lúa thay đổi theo mùa tại Bangladesh. Sơ đồ này được vẽ dựa trên sự quan sát của vụ mùa boro, vụ mùa aus và vụ mùa aman năm 2010-2011. Vụ mùa lúa boro được gieo trồng ở hầu hết diện tích đất nông nghiệp trên cả nước, ngoại trừ vùng ven biển do nước quá mặn, còn vụ mùa aus chủ yếu được trồng ở phía Tây và phía Nam nhưng bị hạn chế ở một số vùng trồng thích hợp trong mùa hè, và cuối cùng là vụ mùa aman được trồng khá phổ biến và bao gồm trồng cả ở vùng ven biển.

Sơ đồ này cũng thể hiện rõ các mô hình trồng lúa tại Bangladesh, được sắp xếp từ khu vực diện tích trồng lúa đơn vụ, tại đây tình trạng ngập mặn mùa khô, khan hiếm nước ngọt đã hạn chế khả năng trồng cho vụ mùa tiếp theo, đến khu vực diện tích trồng 3 vụ lúa, với nhiều sự đan xen lẫn nhau như trồng lúa kết hợp nuôi trồng thuỷ sản hoặc là trồng lúa - trồng đậu - trồng lúa.

Diện tích trồng lúa gạo thay đổi theo mùa của từng năm tại Bangladesh. Việc bắt đầu gió mùa sớm hay muộn sẽ ảnh hưởng đến việc mở rộng trồng vụ lúa vụ mùa aman, thiếu mưa vào mùa hè làm giảm diện tích trồng vụ mùa aus, nhưng diện tích trồng vụ mùa bora thường duy trì liên tục do vụ mùa này phụ thuộc vào nguồn nước và không bị ảnh hưởng nhiều bởi thiên tai giống như là các vụ mùa aus và aman.

Nguyễn Minh Phương