Hà Nội tăng cường đấu tranh chống hàng giả bằng công nghệ và phối hợp liên ngành

Ban Chỉ đạo 389 thành phố Hà Nội cho biết, trong 10 tháng đầu năm 2025, các lực lượng chức năng đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp kiểm tra, giám sát và xử lý vi phạm về hàng giả. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy hoạt động sản xuất, buôn bán hàng giả trên địa bàn vẫn diễn ra với nhiều thủ đoạn ngày càng tinh vi, khó phát hiện.

Theo báo cáo, các hành vi vi phạm chủ yếu tập trung vào hai nhóm chính: giả về hình thức và giả về chất lượng. Trong đó, hàng giả về hình thức thường được thực hiện bằng cách nhập khẩu, gia công, đóng gói sản phẩm, gắn nhãn mác của các thương hiệu nổi tiếng trong và ngoài nước, hoặc ghi nhãn hàng hóa sai nguồn gốc xuất xứ. Hàng giả về chất lượng lại được sản xuất, lưu hành với thành phần không đảm bảo, sử dụng các chất cấm hoặc nguyên liệu kém chất lượng, thậm chí làm giả giấy tờ pháp lý để công bố sản phẩm.

Đặc biệt, với các mặt hàng thực phẩm, thực phẩm chức năng và thuốc, các đối tượng thường thành lập nhiều công ty “ma”, dựng xưởng tại khu vực hẻo lánh, thuê nhà xưởng không phép để phối trộn nguyên liệu, đóng gói, dán nhãn giả. Không ít cơ sở còn đặt in bao bì, tem chống hàng giả giống hệt hàng thật nhằm đánh lừa người tiêu dùng và cơ quan chức năng. Ngoài ra, việc lợi dụng nền tảng thương mại điện tử, mạng xã hội để tiêu thụ hàng giả đang trở thành xu hướng phổ biến, gây khó khăn lớn trong công tác kiểm soát.

Từ đầu năm đến nay, các lực lượng chức năng thuộc Ban Chỉ đạo 389 Hà Nội đã xử lý hành chính 1.322 vụ vi phạm liên quan đến hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, đồng thời khởi tố 37 vụ án hình sự. Một số vụ điển hình có thể kể đến như vụ sản xuất “thịt bò giả” từ thịt trâu nhập khẩu do Đội Quản lý thị trường số 14 phối hợp với Công an Thành phố phát hiện, thu giữ hàng chục tấn sản phẩm; vụ sản xuất nước Lavie giả do Đội Quản lý thị trường số 17 phát hiện, tịch thu hơn 500 bình thành phẩm; hay nhiều vụ làm giả xuất bản phẩm, in ấn bao bì nhái thương hiệu nổi tiếng.

Mặc dù đạt kết quả tích cực, song công tác đấu tranh chống hàng giả vẫn gặp nhiều khó khăn. Trước hết, chế tài xử phạt hiện nay chưa đủ sức răn đe, trong khi lợi nhuận từ hành vi vi phạm lại rất lớn. Một số quy định trong Bộ luật Hình sự và các văn bản hướng dẫn còn thiếu cụ thể, dẫn đến việc áp dụng chưa thống nhất. Ngoài ra, lực lượng kiểm tra, xử lý còn mỏng so với khối lượng công việc, đặc biệt trong dịp cao điểm cuối năm.

Một khó khăn khác là việc phát hiện, xử lý hàng giả trên môi trường thương mại điện tử. Do đặc thù hoạt động ẩn danh, khó truy xuất nguồn gốc người bán, cùng với việc thiếu chế tài cụ thể đối với các sàn thương mại điện tử không hợp tác, công tác kiểm tra vẫn còn nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, khâu giám định, kiểm nghiệm hàng hóa vi phạm cũng gặp nhiều vướng mắc về thủ tục và kinh phí, khiến tiến độ xử lý vụ việc kéo dài.

Để tháo gỡ những bất cập trên, Ban Chỉ đạo 389 Hà Nội kiến nghị Bộ Khoa học và Công nghệ phối hợp với Bộ Công Thương, Bộ Công an sớm ban hành quy định định danh người bán hàng trực tuyến, làm rõ nghĩa vụ pháp lý và trách nhiệm khi kinh doanh trên môi trường mạng. Đồng thời, cần hoàn thiện cơ chế pháp luật về thương mại điện tử, tăng chế tài xử phạt đối với các nền tảng không hợp tác.

Các bộ, ngành liên quan cũng cần tăng cường nguồn lực, đầu tư trang thiết bị, ứng dụng công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo - cho các cơ quan giám định, phòng thí nghiệm kiểm nghiệm chất lượng hàng hóa. Đây là cơ sở để hỗ trợ lực lượng thực thi pháp luật trong việc xác định nhanh, chính xác hàng giả, hàng kém chất lượng lưu thông trên thị trường.

Ban Chỉ đạo 389 Hà Nội xác định, công tác chống hàng giả là nhiệm vụ lâu dài, cần sự phối hợp đồng bộ giữa các cấp, các ngành và cộng đồng doanh nghiệp. Phương châm được đặt ra là: “Phòng ngừa là cơ bản; phát hiện - xử lý là trọng tâm; phối hợp là then chốt; công nghệ là nền tảng”.

Theo đó, Hà Nội sẽ tập trung vào bốn nhóm giải pháp trọng tâm. Thứ nhất, sớm hoàn thiện hành lang pháp lý, sửa đổi Nghị định 98/2020/NĐ-CP để làm rõ các khái niệm, chỉ tiêu kỹ thuật xác định hàng giả và tăng mức xử phạt hành chính, hình sự đối với hành vi tái phạm hoặc gây hậu quả nghiêm trọng. Thứ hai, tăng cường phối hợp liên ngành, chia sẻ thông tin và hợp tác với các hiệp hội, chủ sở hữu thương hiệu nhằm phát hiện, xử lý kịp thời các vụ việc. Thứ ba, đẩy mạnh đào tạo, tập huấn chuyên sâu cho lực lượng thực thi về kỹ năng điều tra, nhận diện và xử lý vi phạm trong môi trường số. Cuối cùng, chú trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cộng đồng và khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ xác thực, truy xuất nguồn gốc để bảo vệ thương hiệu và người tiêu dùng.

Với sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, sự hợp tác của doanh nghiệp và nhận thức ngày càng cao của người dân, Hà Nội kỳ vọng sẽ từng bước đẩy lùi hàng giả, hàng kém chất lượng, góp phần xây dựng môi trường kinh doanh minh bạch, bảo vệ quyền lợi chính đáng của người tiêu dùng.