Kinh tế - Thương mại giữa Việt Nam và Indonesia: Thẳng thắn giải quyết những kiến nghị

Hai bên đã cùng nhìn lại một số kết quả hợp tác kinh tế, thương mại Việt Nam – Indonesia trong những năm qua, kể từ khi hai nước thiết lập quan hệ đối tác chiến lược vào tháng 6/2013. Quan hệ hợp tác kinh tế, thương mại giữa hai nước tiếp tục có những bước phát triển tích cực. Đặc biệt vào tháng 8/2017 vừa qua, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng đã có chuyến thăm chính thức Indonesia, mở ra một giai đoạn mới trong quan hệ hữu nghị và hợp tác giữa hai nước. Nhân dịp đó, ngài Tổng Bí thư và Tổng thống Indonesia Joko Widodo đã nhất trí hai bên cần nỗ lực để sớm đạt mục tiêu kim ngạch thương mại song phương 10 tỷ USD.

Tại buổi làm việc, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đã đưa ra một số vấn đề nổi cộm trong việc hợp tác với Indonesia. Cụ thể, Việt Nam đề nghị Indonesia sớm công nhận thêm 7 phòng kiểm nghiệm kiểm dịch an toàn thực phẩm của Việt Nam. Thứ trưởng cho rằng: “Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam trong năm 2016 đã gửi bổ sung danh sách 7 phòng kiểm nghiệm an toàn thực phẩm của Việt Nam để đăng ký với Bộ Nông nghiệp Indonesia. Vấn đề này do Bộ Nông nghiệp của hai nước phụ trách, tuy nhiên, việc công nhận thêm các phòng kiểm nghiệm an toàn thực phẩm nếu được triển khai sớm sẽ thúc đẩy hợp tác trao đổi thương mại giữa hai nước, tạo thuận lợi cho hoạt động của các doanh nghiệp. Tôi mong rằng Ngài Thứ trưởng ủng hộ, có ý kiến để Bộ Nông nghiệp Indonesia sớm công nhận 7 phòng kiểm nghiệm đối với các sản phẩm nông sản tươi có nguồn gốc thực vật và tiến tới công nhận Hệ thống kiểm soát an toàn thực phẩm của Việt Nam”.

Bên cạnh đó, Việt Nam còn đề nghị Indonesia dỡ bỏ các quy định về tỷ lệ nội địa hóa đối với mặt hàng điện thoại di động. Từ năm 2015, Indonesia đã ban hành quy định yêu cầu tỷ lệ nội địa hóa đối với các mặt hàng thiết bị điện tử di động. Biện pháp này của Indonesia đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến xuất khẩu điện thoại nguyên chiếc của Việt Nam sang Indonesia do các doanh nghiệp Việt Nam không thể xuất khẩu đáp ứng được yêu cầu này.

Điều này đã dẫn đến việc SAMSUNG di chuyển nhà máy sản xuất điện thoại di động 4G từ Việt Nam sang Indonesia. Việc này đã làm ảnh hưởng lớn đến việc làm và thu nhập của rất nhiều người lao động Việt Nam. Đặc biệt, tại kỳ họp lần thứ 7 của Ủy ban hỗn hợp về hợp tác kinh tế, khoa học, kỹ thuật giữa hai nước tổ chức tháng 8/2017, Bộ trưởng Bộ Công Thương Trần Tuấn Anh cũng đã nêu quan ngại của Việt Nam với Bộ trưởng Thương mại Lukita Enggartiasto. Tuy nhiên, đến nay phía Việt Nam chưa nhận được bất kỳ phản hồi tích cực nào từ phía Indonesia.

Về vấn đề liên quan đến các vụ việc phòng vệ thương mại áp dụng đối với hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam, vừa qua Indonesia đã gia hạn áp dụng thuế chống bán phá giá đối với thép cuộn cán nguội và biện pháp tự vệ đối với tôn lạnh, khiến xuất khẩu tôn lạnh của Việt Nam sang Indonesia  suy giảm nghiêm trọng, từ 198.000 tấn năm 2013 xuống còn 400 tấn năm 2016. Ngoài ra, việc gia hạn biện pháp tự vệ là không phù hợp trong bối cảnh Ban Hội đã kết luận đây không phải là biện pháp tự vệ. Do đó, Việt Nam đề nghị Indonesia xem xét chấm dứt gia hạn biện pháp tự vệ nói trên.

Vì vậy, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đề nghị phía Indonesia khi tiến hành điều tra, áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại cần tuân thủ các quy định, cam kết của Indonesia tại WTO, đảm bảo công bằng, minh bạch, tạo điều kiện thuận lợi cho các bên tiếp cận thông tin.

Về phía Indonesia, Thứ trưởng Bộ Thương mại Oke Nurwan cũng đưa ra một số vấn đề quan ngại xoay quanh Nghị định số 116/2017/NĐ-CP ngày 17/10/2017 của Chính phủ. Trong đó, thứ nhất đề cập đến yêu cầu mới đối với chiều dài đường thử ô tô tối thiểu 800m. Theo ý kiến của một số doanh nghiệp, hiện nay các doanh nghiệp liên doanh không đủ điều kiện để có thể xây dựng đường thử ô tô đáp ứng yêu cầu của Nghị định 116.

Thứ hai, về điều khoản chuyển tiếp đối với nhập khẩu ô tô (khoản 2, Điều 31 tại Nghị định), phía Indonesia cho rằng việc ban hành và áp dụng các quy định mới đối với hoạt động kinh doanh nhập khẩu ô tô là rất gấp rút (kể từ ngày 01/01/2018) và các doanh nghiệp nhập khẩu ô tô sẽ không có đủ thời gian chuẩn bị để đáp ứng các quy định mới tại Nghị định.

Thứ ba, các vấn đề về trách nhiệm bảo đảm chất lượng an toàn kỹ thuật và bảo vệ môi trường đối với ô tô, Thứ trưởng Oke Nurwan lo lắng việc ban hành Nghị định có thể tạo ra sự phân biệt đối xử đối với ô tô nhập khẩu so với ô tô sản xuất, lắp ráp trong nước, do vậy có thể không phù hợp với nguyên tắc Đối xử quốc gia trong các cam kết WTO.

Kết thúc buổi làm việc, Thứ trưởng Trần Quốc Khánh đã đưa ra một số giải pháp xoay quanh những vấn đề kiến nghị từ phía Indonesia và mong rằng trong thời gian tới, mối quan hệ hợp tác giữa Việt Nam và Indonesia sẽ ngày càng gắn kết về kinh tế, thương mại và văn hóa.