Chuẩn bị cho xăng E10: Bộ Công Thương, hiệp hội và doanh nghiệp sẵn sàng, đồng bộ cho lộ trình chuyển đổi xanh

Ngày 7/11/2025, Bộ Công Thương ban hành Thông tư số 50/2025/TT-BCT (Thông tư 50) quy định lộ trình áp dụng và tỷ lệ phối trộn nhiên liệu sinh học với nhiên liệu truyền thống tại Việt Nam, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Đây là bước đi quan trọng nhằm thúc đẩy sử dụng nhiên liệu sạch, giảm phát thải và củng cố an ninh năng lượng dài hạn.

Theo Thông tư, từ ngày 01/6/2026, toàn bộ xăng không chì theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia phải được phối trộn để sản xuất và kinh doanh xăng E10 trên toàn quốc. Xăng E5 RON92 tiếp tục được cung ứng đến hết ngày 31/12/2030, giúp quá trình chuyển đổi diễn ra có lộ trình và không gây xáo trộn thị trường.

Thông tư 50 đồng thời trao quyền cho Bộ trưởng Bộ Công Thương được điều chỉnh tỷ lệ phối trộn hoặc bổ sung chủng loại xăng sinh học tùy theo tình hình kinh tế - xã hội, công nghệ và diễn biến cung cầu. Cách tiếp cận linh hoạt này nhằm hài hòa mục tiêu môi trường, an ninh năng lượng và quyền lợi người tiêu dùng.

Đối với diesel sinh học, Thông tư chưa bắt buộc áp dụng B5 hoặc B10 nhưng khuyến khích doanh nghiệp và người dân tham gia sản xuất, phối trộn và sử dụng để chuẩn bị cho các giai đoạn tiếp theo.

Phạm vi điều chỉnh bao gồm toàn bộ thương nhân kinh doanh xăng dầu, tổ chức sản xuất - nhập khẩu - phối trộn nhiên liệu sinh học và các cơ quan quản lý liên quan; trừ một số lĩnh vực đặc thù như nhiên liệu hàng không hoặc xăng dầu phục vụ quốc phòng.

Để triển khai thống nhất, Bộ Công Thương giao Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công làm đầu mối hướng dẫn thực hiện lộ trình; rà soát, xây dựng và hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn - quy chuẩn kỹ thuật phục vụ sản xuất, lưu trữ, vận chuyển và phân phối xăng E5 RON92, E10 và diesel sinh học. Cục cũng được giao thúc đẩy hợp tác quốc tế, phát triển nguồn nhân lực và triển khai truyền thông nhằm nâng cao nhận thức xã hội.

Việc Bộ Công Thương ban hành Thông tư 50 không chỉ là dấu mốc chính sách mà còn là quá trình chuẩn bị bài bản cóhệ thống nhằm đảm bảo lộ trình xăng E10 được triển khai thông suốt trên phạm vi toàn quốc. Theo TS. Đào Duy Anh - Phó Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, Bộ Công Thương, ngay khi Thông tư được ban hành, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ huỷ bỏ Quyết định 53/2012/QĐ-TTg và Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường sử dụng nhiên liệu sinh học để đồng bộ văn bản và giao trách nhiệm cho các bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp.

Đây là bước đi thể hiện sự chủ động trong rà soát, hoàn thiện khung pháp lý, tránh chồng chéo và bảo đảm nhất quán trong điều hành. Cùng với đó, một Kế hoạch truyền thông quốc gia được Bộ ban hành ngay trong tháng 11/2025, bao phủ toàn bộ các nhóm đối tượng: người tiêu dùng, doanh nghiệp, địa phương, báo chí, các hiệp hội và cả hệ thống các thương nhân đầu mối.

 Kế hoạch này đặt ra thông điệp xuyên suốt: “Xăng E10 - Năng lượng xanh cho Việt Nam phát triển bền vững”, đồng thời triển khai hàng loạt hình thức truyền thông: báo chí, mạng xã hội, hội nghị, tọa đàm, tập huấn, pano tại cây xăng, khảo sát mức độ đồng thuận và cơ chế phản ứng nhanh khi có thông tin nhiễu.

Theo TS. Đào Duy Anh, “Bộ Công Thương sẽ triển khai các hoạt động điều phối kỹ thuật và tổ chức thực thi:: “Bộ sẽ triển khai các hội nghị với các Bộ, ngành, địa phương, doanh nghiệp ở cả 3 miền Bắc, Trung, Nam để truyền thông về nội dung Thông tư và trao đổi các vấn đề chưa rõ (nếu có)… Đảm bảo khi Thông tư có hiệu lực và đi vào thực thi, mọi thông tin đều rõ ràng và được hiểu đúng”.  Điều này cho thấy Bộ coi trọng việc tạo sự thống nhất nhận thức, xem đây là điều kiện tiên quyết để tránh lúng túng khi chương trình được triển khai đồng loạt từ ngày 1/6/2026.

Ở cấp độ vận hành, Bộ Công Thương cũng xây dựng cơ chế giám sát, tương tác liên tục với doanh nghiệp lớn nhằm kịp thời tháo gỡ khó khăn. TS. Đào Duy Anh cho biết: “Khi Thông tư có hiệu lực, Bộ Công Thương cũng sẽ làm việc với các doanh nghiệp lớn về xăng dầu và nhiên liệu sinh học để thường xuyên nắm bắt quá trình triển khai, những khó khăn, vướng mắc… Công tác kiểm tra, giám sát sẽ được Bộ làm thường xuyên, liên tục để đảm bảo sự tuân thủ của doanh nghiệp đối với lộ trình”.

Sự chuẩn bị này trở thành một cấu trúc tổng thể gồm pháp lý - truyền thông - điều phối thực thi - giám sát thị trường, được triển khai từ trung ương tới địa phương, từ các đơn vị chức năng đến doanh nghiệp. Đó là minh chứng rõ ràng cho sự chủ động, bài bản và nghiêm túc của Bộ Công Thương trong việc đưa xăng E10 trở thành nhiên liệu chủ đạo, hướng đến mục tiêu giảm phát thải, phát triển năng lượng xanh và thực hiện cam kết đưa phát thải ròng về “0” vào năm 2050.

Nhìn từ thực tiễn thị trường và năng lực sản xuất hiện hữu, có thể thấy ngành nhiên liệu sinh học Việt Nam đã bước vào giai đoạn sẵn sàng nhất trong nhiều năm trở lại đây để đáp ứng lộ trình áp dụng xăng E10 từ ngày 1/6/2026. Bức tranh tổng thể không chỉ nằm ở số lượng nhà máy, mà còn ở khả năng phân phối, tính linh hoạt của chuỗi logistics, sự hỗ trợ của thị trường quốc tế và đặc biệt là sự ổn định của vùng nguyên liệu.

Theo ông Đỗ Văn Tuấn – Chủ tịch Hiệp hội Nhiên liệu sinh học Việt Nam, nhu cầu Etanol để phục vụ chương trình E10 được tính toán rất rõ ràng: “với tổng nhu cầu mặt hàng xăng toàn Việt Nam khoảng 12-13 triệu m³/năm thì nhu cầu Etanol cần cho chương trình xăng E10 khoảng tối thiểu 1,2 triệu m³/năm, tương đương với khoảng 100.000 m³/tháng.” Đây là căn cứ quan trọng để đánh giá khả năng cung ứng của cả hệ thống.

Về sản xuất trong nước, hiện Việt Nam có 4 nhà máy đang hoạt động và sẵn sàng vận hành trong năm 2025, tổng công suất 330.000 m³/năm, gồm Quảng Nam (100.000 m³), Dung Quất (100.000 m³), Đồng Nai (70.000 m³) và Đakto Đức Giang (60.000 m³). Đáng chú ý, đến năm 2026 sẽ có thêm hai nhà máy mới—cồn Bình Phước (thuộc PVN) và cồn Gia Lai (Công ty CP Đường Quảng Ngãi) với tổng công suất 150.000 m³/năm. Như vậy, năng lực sản xuất Etanol trong nước đạt 480.000 m³, tương đương 40% nhu cầu, và có thể tăng trong các năm tiếp theo khi các nhà máy chạy hết công suất và nâng cấp dây chuyền.

Phần còn lại của nhu cầu được bảo đảm nhờ nguồn nhập khẩu ổn định từ các thị trường lớn. Ông Đỗ Văn Tuấn khẳng định: “Mỹ hiện là cường quốc về sản xuất và xuất khẩu Etanol với công suất 60 triệu m³/năm, thị trường Việt Nam chỉ chiếm khoảng 2% năng lực sản xuất của Mỹ… Ngoài Mỹ thì Brazil cũng là một cường quốc về sản xuất và xuất khẩu Etanol… có thể khẳng định nguồn cung Etanol trong nước và nhập khẩu hoàn toàn sẵn sàng và đảm bảo đủ nguồn cho chương trình xăng E10”. Đây là yếu tố đảm bảo sự liên tục, giúp doanh nghiệp yên tâm mở rộng hệ thống phối trộn.

Chuỗi phân phối Etanol cũng đã vận hành ổn định nhiều năm qua thông qua hệ thống logistics linh hoạt: đường bộ đến các kho đầu mối lớn (Đức Giang, B12, Vân Phong, Nhà Bè…), và đường thủy từ các cảng phía Nam chuyển ra miền Trung, miền Bắc. Việc này đã được các doanh nghiệp áp dụng từ nhiều năm khi triển khai E5, tạo nền tảng tốt để chuyển sang E10.

Đặc biệt quan trọng là vùng nguyên liệu sắn, nền tảng của công nghiệp Etanol. Việt Nam hiện có 500.000 ha trồng sắn, sản lượng khoảng 10 triệu tấn, và thêm 10 triệu tấn nhập khẩu từ Lào, Campuchia. Nguồn cung này lớn gấp 8-10 lần nhu cầu thực tế của ngành etanol, bảo đảm sự ổn định dài hạn. Việc Etanol trở thành kênh tiêu thụ ổn định sẽ giúp “bà con nông dân và các thương lái tập trung bán cho các nhà máy sản xuất Etanol giúp cho việc tiêu thụ sắn ổn định hơn”, theo ông Tuấn.

Bên cạnh đó, người tiêu dùng hoàn toàn không phải lo ngại khi E10 chính thức lưu thông. Theo Hiệp hội, “tất cả các phương tiện ô tô, mô tô trên thị trường Việt Nam đều tương thích với xăng E10,” người dùng không phải cải tạo động cơ hay phát sinh bất kỳ chi phí nào. Ngược lại, do giá Etanol 7 năm qua luôn thấp hơn giá xăng khoáng, hỗn hợp E10 có xu hướng rẻ hơn, cùng với ưu đãi thuế bảo vệ môi trường dành cho xăng sinh học.

Từ sản xuất - cung ứng - logistics - phối trộn - vùng nguyên liệu đến sự thuận tiện cho người tiêu dùng, có thể khẳng định hệ sinh thái nhiên liệu sinh học Việt Nam đã sẵn sàng để vận hành trơn tru khi E10 trở thành loại xăng chính thức trên toàn quốc vào 1/6/2026.

Sau sự chuẩn bị đầy đủ về pháp lý, về phía các doanh nghiệp đầu mối đều đã sẵn sàng trước “giờ G”. Ngày 1/8/2025, Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) và Tổng công ty Dầu Việt Nam – CTCP (PVOIL) đã đồng loạt triển khai thí điểm xăng E10 nhiều đô thị lớn nhằm khảo sát hành vi tiêu dùng và giúp khách hàng dần làm quen với loại nhiên liệu sinh học có tỷ lệ ethanol cao hơn. Cách làm này giúp giảm thiểu nguy cơ “cú sốc chuyển đổi” khi triển khai đại trà.

Với Petrolimex, kinh nghiệm nhiều năm kinh doanh xăng E5 là nền tảng thuận lợi để bước lên E10. Tuy nhiên, theo doanh nghiệp, rào cản kỹ thuật vẫn là vấn đề đáng chú ý nhất. Đại diện Petrolimex cho biết: “Theo QCVN hiện hành thì chỉ tiêu hàm lượng Oxy đối với Xăng E10 được quy định chặt chẽ (không lớn hơn 3,7% khối lượng). Để đáp ứng chỉ tiêu này thì xăng nền phục vụ pha chế bắt buộc phải có hàm lượng oxy bằng ‘0’.” Trong bối cảnh nguồn xăng nền trong nước chỉ đáp ứng khoảng 60% nhu cầu, Petrolimex đánh giá sẽ phải nhập khẩu 40% còn lại với chi phí cao hơn. “Chính vì vậy sẽ khó khăn cho việc tạo nguồn xăng nền, tăng chi phí và giá thành sản phẩm E10 sau phối trộn”, đại diện Petrolimex nhấn mạnh.

Dù vậy, hoạt động chuẩn bị của Petrolimex cho thấy một tâm thế chủ động. Doanh nghiệp đã triển khai từ sớm, cả về nguồn Ethanol lẫn hệ thống kho bãi, pha chế, chủ động làm việc với nhiều nhà cung cấp ethanol trong và ngoài nước, từ Mỹ, Hàn Quốc đến Singapore và Philippines để bảo đảm nguồn cung E100 ổn định. Hiện Petrolimex có 7 điểm kho pha chế xăng sinh học trên toàn quốc với năng lực 6–6,1 triệu m³/năm và đang tiếp tục nâng cấp hệ thống để bảo đảm cung cấp đầy đủ cho toàn bộ mạng lưới khi chuyển sang E10. Đến đầu năm 2026, hệ thống dự kiến đạt 2.100 cửa hàng kinh doanh dầu DO-V và 770 cửa hàng kinh doanh xăng RON95-V trên toàn quốc, minh chứng cho năng lực đầu tư hạ tầng lớn và khả năng đáp ứng những tiêu chuẩn nhiên liệu mới. Việc từng là đơn vị tiên phong kinh doanh nhiên liệu Euro 5 từ năm 2018 cũng cho thấy khả năng dẫn dắt thị trường của Petrolimex khi bước vào giai đoạn chuyển đổi mới.

Trong khi đó, Tổng công ty Dầu Việt Nam - CTCP (PVOIL) - doanh nghiệp đầu mối lớn khác - cũng có lợi thế sở hữu hệ thống kho cảng trải dài và gần 900 cửa hàng, cùng kinh nghiệm hơn một thập kỷ pha trộn E5, PVOIL bước vào lộ trình E10 với sự chuẩn bị kỹ lưỡng. Ông Cao Hoài Dương, Chủ tịch HĐQT PVOIL, khẳng định: “PVOIL luôn là đơn vị đi đầu trong triển khai kinh doanh xăng sinh học. Từ lâu, PVOIL đã đầu tư các cơ sở pha chế xăng sinh học ở các kho, kể cả kho đầu mối cũng như kho trung chuyển. Với chủ trương của Đảng và Nhà nước về sử dụng nhiên liệu sinh học, dự kiến sẽ thay thế hoàn toàn xăng khoáng bằng xăng E10, PVOIL đã có sự chuẩn bị từ sớm để sẵn sàng cho quá trình chuyển đổi này”.

Bên cạnh việc triển khai bán xăng E10 từ sớm nhằm giúp khách hàng dần thích ứng, PVOIL đồng thời đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cấp, cải tạo các trạm pha chế E5, cập nhật công nghệ hiện đại để đáp ứng tiêu chuẩn kỹ thuật của xăng E10 và sẵn sàng gia công, pha chế cho các đầu mối khác nhằm bảo đảm nguồn cung E10 ổn định.

Phát huy lợi thế thuộc hệ sinh thái Tập đoàn Công nghiệp – Năng lượng Quốc gia Việt Nam (Petrovietnam), PVOIL cũng tăng cường liên kết chuỗi với các đơn vị thành viên của Tập đoàn, như Nhà máy Lọc dầu Dung Quất (BSR) và Nhà máy Lọc dầu Nghi Sơn/ PVNDB, để bảo đảm xăng nền và E100 phục vụ sản xuất. Bên cạnh đầu tư kỹ thuật, PVOIL cũng chú trọng đào tạo nhân sự, bảo đảm vận hành hệ thống E10 hiệu quả.

Sự chuẩn bị bài bản của Petrolimex, PVOIL cùng hệ thống các doanh nghiệp tư nhân đầu mối lớn cho thấy cộng đồng doanh nghiệp đã “vào vị trí”, sẵn sàng đồng hành với Chính phủ trong bước chuyển quan trọng của thị trường nhiên liệu Việt Nam - nơi xăng E10 sẽ trở thành chuẩn mực mới hướng tới phát triển xanh và bền vững.