Công nghiệp bán dẫn: Việt Nam gia tăng hiện diện ở các công đoạn giá trị cao

Phát biểu tại Phiên họp thứ 2 của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn diễn ra ngày 4/8/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính - Trưởng ban chỉ đạo nhấn mạnh, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 đang diễn ra rất mạnh mẽ, nhất là các ngành bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, internet vạn vật...; đóng góp quan trọng cho sự phát triển của mỗi quốc gia, trong đó có Việt Nam.

Trên thế giới, ngành công nghiệp bán dẫn đã phát triển ở nhiều quốc gia, trong nhiều năm, rất phong phú, song cũng rất phức tạp; mỗi quốc gia đều có định hướng phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, cho thấy ngành công nghiệp bán dẫn có sứ mệnh, vai trò quan trọng.

Báo cáo của Bộ Tài chính tại Phiên họp cho thấy, nhận thức rõ vai trò quan trọng của ngành bán dẫn, thời gian vừa qua, Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách mang tính chiến lược, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư vào phát triển công nghiệp bán dẫn.

Tiêu biểu là Nghị quyết 57, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị; Nghị quyết số 193, Nghị quyết 198 của Quốc hội; Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Khoa học công nghệ và Đổi mới sáng tạo; ban hành danh mục 11 ngành công nghệ chiến lược trong đó có lĩnh vực bán dẫn và Chương trình 1017 về phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực bán dẫn.

Có thể thấy, Việt Nam đang từng bước tham gia sâu hơn vào lĩnh vực công nghiệp bán dẫn. Cả nước đã có hơn 50 doanh nghiệp thiết kế vi mạch với lực lượng kỹ sư ước tính khoảng 7.000 người. Có khoảng 15 doanh nghiệp với khoảng 6.600 kỹ sư và hơn 10.000 kỹ thuật viên tham gia công đoạn đóng gói kiểm thử vi mạch và sản xuất thiết bị, vật liệu bán dẫn.

Hơn nữa, Việt Nam đang bắt đầu tham gia vào các công đoạn có giá trị gia tăng cao như sản xuất thiết bị, vật liệu, linh kiện bán dẫn, đóng gói, kiểm thử chip bán dẫn.

Đặc biệt, Việt Nam đang hướng tới khánh thành nhà máy sản xuất chip đầu tiên của Viettel. Việt Nam đang dần được thế giới biết đến như một điểm hẹn triển vọng của ngành công nghiệp bán dẫn, được lựa chọn để tổ chức triển lãm trong chuỗi triển lãm bán dẫn lớn nhất thế giới của Hiệp hội bán dẫn toàn cầu.

Bên cạnh đó, 2 Tập đoàn công nghệ hàng đầu thế giới là Nvidia và Qualcomm lựa chọn Việt Nam là cứ điểm chiến lược cho sản xuất, nghiên cứu phát triển AI và chip bán dẫn được xem như thành tựu đặc biệt, quan trọng trong hành trình hội nhập sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu của ngành bán dẫn Việt Nam. Qua đó, tạo hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, kéo theo chuyển dịch chuỗi cung ứng với giá trị rất lớn vào Việt Nam, đồng thời là bước nhảy vọt về vị trí của Việt Nam trên bản đồ về công nghiệp bán dẫn và công nghệ toàn cầu.

Được biết, phát triển ngành công nghiệp bán dẫn đã được bộ, ngành, địa phương triển khai, hoàn thành theo tiến độ.

Đến nay, đã hoàn thành 10/38 nhiệm vụ theo Chiến lược phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. Đã hoàn thành 9/34 nhiệm vụ theo Chương trình Phát triển nguồn nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn. Có 8/37 nhiệm vụ của các bộ, ngành, địa phương đã hoàn thành theo Kết luận tại Phiên họp thứ nhất của Ban Chỉ đạo.

Thể chế, cơ chế, chính sách về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn được tập trung hoàn thiện, phù hợp với yêu cầu phát triển. Tại kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, Chính phủ đã trình Quốc hội xem xét, thông qua 03 luật, 02 nghị quyết có liên quan để thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp bán dẫn. 

Chính phủ đã ban hành Nghị định số 182/2024/NĐ-CP ngày 31/12/2024 quy định về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Hỗ trợ đầu tư, trong đó có những chính sách ưu tiên cho doanh nghiệp công nghiệp công nghệ cao nói chung và công nghiệp bán dẫn nói riêng.

Nguồn nhân lực đang được phát triển theo hướng bảo đảm tới năm 2030 có ít nhất 50.000 kỹ sư về bán dẫn.

Về nguồn nhân lực đang làm việc trong ngành, khoảng 7.000 kỹ sư đang làm việc tại các doanh nghiệp thiết kế vi mạch; khoảng 6.000 kỹ sư và 10.000 kỹ thuật viên đang làm việc tại các doanh nghiệp đóng gói, kiểm thử vi mạch và sản xuất vật liệu, thiết bị bán dẫn; Mạng lưới Đổi mới sáng tạo về ngành công nghiệp bán dẫn quy tụ hơn 100 chuyên gia người Việt Nam trên thế giới.

Về đào tạo và phát triển nguồn nhân lực, đã ban hành Chuẩn chương trình đào tạo về vi mạch bán dẫn, 166 cơ sở giáo dục đại học có các chuyên ngành đào tạo bán dẫn; có trên 6.300 sinh viên đại học đang theo học đúng ngành bán dẫn và hơn 12.000 sinh viên đại học theo học ngành gần; gần 20 cơ sở giáo dục có mô hình liên kết 03 Nhà (nhà nước - nhà trường - nhà doanh nghiệp) trong đào tạo bán dẫn.

Về phát triển hạ tầng, Tập đoàn CT Group đã khởi công mở rộng nhà máy chip do người Việt sở hữu và vận hành, đặt mục tiêu sản xuất 100 triệu chip/năm vào năm 2027. Hệ sinh thái R&D và hệ thống phòng sạch chuẩn quốc tế đang được xây dựng và mở rộng tại các thành phố lớn, như SHTP Labs tại Khu Công nghệ cao TP. HCM (vốn đầu tư 300 tỷ đồng), phòng thí nghiệm tại Đại học Quốc gia Hà Nội (5 triệu USD).

Về thu hút FDI và phát triển doanh nghiệp trong nước, Việt Nam hiện có khoảng 170 dự án FDI trong lĩnh vực bán dẫn và công nghệ cao, tổng vốn đăng ký gần 11,6 tỷ USD, trong đó có các dự án quy mô lớn như Intel (4,1 tỷ USD), Amkor (1,6 tỷ USD) và Hana Micron (673 triệu USD).

Trong lĩnh vực thiết kế chip, đã có gần 50 tập đoàn nước ngoài (Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc…) và hơn 10 doanh nghiệp trong nước (Viettel, FPT, CMC…). Trong lĩnh vực đóng gói, kiểm thử, đã có 14 doanh nghiệp nước ngoài và 01 doanh nghiệp trong nước. Trong lĩnh vực phụ trợ cho công nghiệp bán dẫn, đã có 15 doanh nghiệp nước ngoài.

Về hợp tác quốc tế, Việt Nam được chọn là 1 trong khoảng 10 quốc gia, nền kinh tế được hợp tác với Hiệp hội bán dẫn toàn cầu để tổ chức chuỗi sự kiện bán dẫn lớn nhất thế giới (SEMICON). Các cơ sở đào tạo trong nước đã chủ động mở rộng hợp tác với các cơ sở đào tạo nước ngoài nhằm đẩy mạnh hiệu quả nghiên cứu, đào tạo, tăng cường trao đổi, học tập. 

Tại Hội nghị “Thúc đẩy hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật lĩnh vực công nghiệp” do Bộ Công Thương tổ chức ngày 8/8/2025, Thứ trưởng Trương Thanh Hoài nhấn mạnh, thời gian qua, hoạt động khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo trong ngành Công Thương nói chung và lĩnh vực công nghiệp nói riêng đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Nhiều nghiên cứu ứng dụng đã được triển khai, góp phần giải quyết các vấn đề kỹ thuật, nâng cao chất lượng sản phẩm và tối ưu quy trình sản xuất.

Trong thời gian tới, với sự dịch chuyển mạnh mẽ của chuỗi cung ứng toàn cầu và yêu cầu về phát triển bền vững, các lĩnh vực công nghiệp nền tảng (vật liệu, cơ khí chế tạo), công nghiệp ưu tiên (điện tử, công nghệ thông tin, năng lượng mới) và công nghiệp chiến lược (công nghiệp bán dẫn, hydro xanh) sẽ đóng vai trò quyết định. Hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo cần có trọng tâm, trọng điểm để phục vụ trực tiếp cho sự phát triển của các lĩnh vực nêu trên.

Để thúc đẩy hiệu quả hoạt động khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo, Bộ Công Thương đã xác định những định hướng lớn về nội dung và công tác tổ chức.  

Thứ nhất, tập trung triển khai hiệu quả các chỉ đạo, nhiệm vụ thuộc Kế hoạch 01-KH/BCĐTW của Ban Chỉ đạo Trung ương thực hiện Nghị quyết số 57-NQ/TW, đặc biệt chú ý thực hiện một số sáng kiến của ngành Công Thương về bán dẫn và vật liệu tiên tiến;…

Thứ hai, tập trung vào phát triển, làm chủ các công nghệ lõi, công nghệ chiến lược (công nghiệp bán dẫn) phục vụ phát triển các ngành công nghiệp nền tảng, công nghiệp mũi nhọn.

Thứ ba, cụ thể hóa các cơ chế, chính sách mới trong Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, liên quan tới các cơ chế quỹ đối với nguồn ngân sách nhà nước bố trí cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo quy định của pháp luật; cơ chế đặt hàng, hỗ trợ của nhà nước trong thực hiện các nhiệm vụ, dự án khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; cơ chế giao nhiệm vụ theo các cụm, chuỗi chương trình/dự án...

Thứ tư, về hoạt động tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật trong quản lý chất lượng sản phẩm hàng hóa, các đơn vị cần phân loại và quản lý mức độ theo rủi ro đối với sức khỏe, môi trường, tài sản và các lợi ích hợp pháp khác; xây dựng tiêu chuẩn đo lường, đánh giá sự phù hợp và công nhận dựa trên công nghệ tiên tiến và chuyển đổi số.

Thứ năm, đẩy mạnh công tác truyền thông, tuyên truyền cho doanh nghiệp, người dân về việc hưởng ứng thúc đẩy khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo. Các đơn vị thuộc Bộ duy trì tổ chức Hội nghị thường niên để tăng cường sự kết nối giữa nhà nước, nhà khoa học và doanh nghiệp, tận dụng tối đa năng lực nội tại của mỗi bên góp phần vào năng lực chung, hoàn thiện công tác phát triển khoa học công nghệ, đóng góp vào sự phát triển chung của đất nước.

Nhấn mạnh về phương hướng phát triển thời gian tới tại Phiên họp thứ 2 của Ban Chỉ đạo quốc gia về phát triển ngành công nghiệp bán dẫn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cho biết, mục tiêu chậm nhất tới 2027 phải thiết kế, chế tạo, kiểm thử một số chíp bán dẫn cần thiết.

Thủ tướng chỉ rõ các nhóm nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm, đồng thời là những quan điểm chỉ đạo quan trọng, Thủ tướng khẳng định chúng ta phải đi từ thấp đến cao, từ nhỏ đến lớn, từ đơn giản đến phức tạp nhưng phải tăng tốc, bứt phá, đột phá, bắt kịp, tiến cùng và vượt lên.

Tất cả các bộ ngành, địa phương, cơ quan, doanh nghiệp trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn phải bám sát, triển khai các nghị quyết, chiến lược, quyết định, chỉ thị của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ về phát triển công nghiệp bán dẫn và đào tạo nguồn nhân lực bán dẫn.

Thủ tướng lưu ý phát triển hệ sinh thái bán dẫn bao trùm, đồng bộ, thực chất, hiệu quả. Hoàn thiện cơ chế, chính sách, đặc biệt là cơ chế, chính sách ưu đãi, tháo gỡ nút thắt về hạ tầng, thể chế, con người với tinh thần thể chế thông thoáng, hạ tầng thông suốt, con người và tổ chức thực hiện thông minh.

Ngoài ra, chuyển trạng thái của chính sách ưu đãi từ thu hút đầu tư sang chuyển giao công nghệ. Phối hợp chặt chẽ, hiệu quả giữa Nhà nước, doanh nghiệp và nhà trường, giữa kiến tạo phát triển, nghiên cứu và sản xuất.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh phát triển bình đẳng giữa công và tư, xây dựng cơ chế hợp tác công tư, hợp tác quốc tế mở rộng hơn nữa. Phát triển thị trường chíp bán dẫn cạnh tranh, lành mạnh, bình đẳng và đúng quy luật thị trường.

Về một số nhiệm vụ cụ thể, Thủ tướng nêu rõ, Ban Chỉ đạo bám sát nhiệm vụ, tăng cường giám sát, kiểm tra, đôn đốc; kiện toàn Ban Chỉ đạo phù hợp, hiệu quả.