[eMagazine] Cá tra Việt tại Mexico: Vị thế được chắp cánh bởi “cây cầu” CPTPP

Với lợi thế về giá cạnh tranh, cộng thêm thuế ưu đãi theo Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), cá tra Việt Nam tiếp tục là sự lựa chọn ổn định của các nhà nhập khẩu thuỷ sản Mexico.

 

Theo cam kết trong CPTPP, Mexico dành nhiều ưu đãi cho thủy sản và nông sản chế biến của các nước Thành viên vào nước này. Cụ thể, Mexico cam kết giảm thuế cho mặt hàng tôm chế biến theo lộ trình và về 0% từ năm thứ 12, tôm đông lạnh về 0% từ năm thứ 13 và cá ngừ về 0% từ năm thứ 16. Riêng cá tra (và basa) được xóa bỏ thuế từ năm thứ 3 thực thi Hiệp định, do vậy đến nay mặt hàng cá tra của Việt Nam đã được miễn thuế nhập khẩu vào Mexico.

Kể từ khi Hiệp định CPTPP có hiệu lực (1/2019) đến nay, mặc dù có những thời điểm bị trồi sụt do tác động của dịch Covid-19 và xu thế thị trường, tuy nhiên Mexico vẫn giữ được phong độ tăng trưởng, liên tục là thành viên dẫn đầu trong khối thị trường này về tiêu thụ cá tra Việt Nam.

Năm 2020 và 2021, xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Mexico giảm mạnh, sang năm 2022 và 2023 tình hình khởi sắc trở lại và xuất khẩu mặt hàng này sang Mexico tăng trưởng khá.

Năm 2024, sau khi liên tục giảm trong tháng 2,3,4/2024, xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Mexico tăng trưởng dương trở lại trong tháng 5 và tháng 6/2024. Trong đó, tháng 6/2024 là tháng thị trường này tiêu thụ nhiều nhất cá tra Việt Nam với giá trị nhập khẩu hơn 8 triệu USD, tăng 50% so với tháng 6/2023.

Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, nửa đầu tháng 7/2024, xuất khẩu cá tra sang Mexico đạt hơn 4 triệu USD, tăng 90% so với cùng kỳ năm 2023.

Tính đến 15/7/2024, lũy kế xuất khẩu cá tra sang thị trường này đạt 39 triệu USD, tăng 14% so với cùng kỳ năm ngoái. Tính đến giữa tháng 7/2024, Mexico tiếp tục duy trì là thị trường đứng đầu trong khối CPTPP và là thị trường đơn lẻ thứ 3 chỉ sau Trung Quốc và Hoa Kỳ về tiêu thụ nhiều nhất cá tra từ Việt Nam.

Việt Nam xuất sang Mexico chủ yếu là sản phẩm cá tra phile đông lạnh và cá tra cắt khúc đông lạnh. Tính chung Quý II/2024, xuất khẩu cá tra phile cắt khúc đông lạnh (mã HS 0304) sang thị trường này đạt hơn 18 triệu USD, tăng 19% và trong 6 tháng đầu năm đạt hơn 31 triệu USD, tăng 6% so với cùng kỳ năm ngoái.

Quý II/2024, Mexico hầu như không nhập khẩu các sản phẩm cá tra chế biến GTGT (mã HS16) từ Việt Nam. Nửa đầu năm nay, thị trường này tiêu thụ gần 300 nghìn USD cá tra GTGT, tăng 262% so với cùng kỳ, chiếm 1% tỷ trọng và chủ yếu là do lượng nhập khẩu từ quý đầu năm.

Mặc dù duy trì tăng trưởng, nhưng giá trung bình xuất khẩu cá tra Việt Nam sang Mexico trong nửa đầu năm nay vẫn dưới mức 2,5 USD/kg. Tuy nhiên, đây vẫn chưa phải mức giá thấp nhất trong 3 năm qua.

Là nền kinh tế phát triển năng động, dân số đông thứ 11 trên thế giới, cửa ngõ tiếp cận hơn 500 triệu người dùng, Mexico đang dần trở thành khu vực thị trường hấp dẫn đối với cả thế giới, trong đó có Việt Nam. Mexico có quan hệ với nhiều khu vực nền kinh tế quan trọng trên thế giới, được coi là cửa ngõ để tiếp cận đến các vùng kinh tế năng động như G20 (nhóm các nền kinh tế lớn), Liên minh kinh tế Thái Bình Dương (Pacific Alliance), có Hiệp định Tự do Thương mại với châu Âu, Hiệp định Tự do Thương mại Bắc Mỹ (NAFTA), là thành viên của CPTPP.

Riêng đối với nhóm sản phẩm thủy hải sản, mặc dù Mexico rất nhiều biển, sông ngòi nhưng lại ít chợ hải sản, chủ yếu người dân tiêu thụ các sản phẩm đã qua sơ chế hoặc chế biến tại các siêu thị hoặc cửa hàng tiện lợi, do vậy thị trường này rất tiềm năng cho các sản phẩm thủy hải sản của Việt Nam, trong đó có cá tra.

Với lợi thế chi phí sản xuất thấp hơn nhiều so với các loại cá thịt trắng khác, cùng ưu đãi của Hiệp định CPTPP, cá tra Việt Nam đã nhanh chóng trở thành một sản phẩm thay thế có tính cạnh tranh cao không chỉ với khẩu vị người châu Á mà còn ở rất nhiều quốc gia trên thế giới.

Đối với người tiêu dùng Mexico, cá tra của Việt Nam có nhiều điểm tương đồng về độ chắc thịt và mùi vị so với các loài cá thịt trắng khác như cá tuyết (cod), cá lưỡi trâu, cá tuyết (haddock) và cá minh thái. Do vậy, bất chấp khoảng cách địa lý, cá tra Việt Nam vẫn được người tiêu dùng tại Mexico ưa chuộng.

Trong 6 tháng đầu năm 2024, Công ty CP Đầu tư & Phát triển Đa Quốc Gia IDI (IDI Corp) là doanh nghiệp xuất khẩu nhiều nhất cá tra sang Mexico và chiếm 46% tỷ trọng. Những tháng cuối năm nay, xuất khẩu cá tra sang Mexico dự kiến sẽ tiếp tục đà tăng trưởng khi người dân tại quốc gia Mỹ Latinh này đang chuẩn bị các lễ hội và kỳ nghỉ. Nhiều doanh nghiệp chế biến cá tra tại Đồng Tháp, An Giang, Bến Tre, Cần Thơ và Vĩnh Long cũng đang quan tâm đến Mexico và đẩy mạnh xuất khẩu cá tra sang thị trường này.

Theo đánh giá, dư địa ở khối thị trường CPTPP vẫn còn nhiều đối với thủy sản Việt Nam, trong đó có cá tra. Lựa chọn sản xuất hàng giá trị gia tăng và tận dụng ưu đãi thuế nhập khẩu theo Hiệp định CPTPP có thể là những phương án cho nhiều doanh nghiệp vừa tận dụng công suất chế biến, vừa duy trì ổn định thị trường và mở rộng thị phần.

Tuy nhiên, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần tăng cường hơn nữa công tác xúc tiến tiếp cận thị trường, cũng như duy trì đảm bảo đáp ứng tiêu chuẩn, chất lượng an toàn sản phẩm tại thị trường này.

Khu vực CPTPP là một trong những thị trường xuất khẩu chủ lực của cá tra Việt Nam

Một khảo sát của Hội đồng Xúc tiến Tiêu thụ Hải sản Mexico (Comepesca) tiến hành năm 2022 cho thấy, tiêu thụ thủy sản ở Mexico đang tăng lên. Comepesca đã thực hiện khảo sát với 1.000 cư dân Mexico tại các khu vực địa lý, nhóm tuổi và trình độ học vấn thành thị khác nhau.

Kết quả khảo sát cho thấy sức khỏe và sự tươi ngon chiếm ưu thế trong quyết định mua hàng của người tiêu dùng khi nói đến thủy hải sản, và người tiêu dùng cũng ngày càng quan tâm đến phát triển bền vững. Điều này cho thấy tính bền vững của sản phẩm thủy hải sản đang được rất nhiều người tiêu dùng Mexico quan tâm.

Với xu hướng người tiêu dùng như thế, các sản phẩm thủy hải sản bền vững, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng và hợp pháp sẽ được ưa chuộng và ưu tiên lựa chọn.