[Emagazine] Dữ liệu: Nhiên liệu cho cuộc cách mạng xanh của thương mại điện tử

Chiến lược Quốc gia phát triển kinh tế số và xã hội số đến năm 2025, định hướng đến năm 2030 do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đã xác định các nhiệm vụ trọng tâm phát triển kinh tế số và xã hội số. Trong đó, đặt ra mục tiêu đến năm 2025, tỷ trọng kinh tế số đạt tối thiểu 20% GDP, đến năm 2030 đạt tối thiểu 30%.

Hiện nay, kinh tế số có 2 nhóm ngành lĩnh vực chính.

Kinh tế số ICT liên quan đến thiết bị công nghiệp điện tử, công nghiệp bán dẫn, viễn thông, phần cứng và phần mềm nội dung số.

Kinh tế số ngành, lĩnh vực là toàn bộ hoạt động chuyển đổi số trong các ngành, lĩnh vực trong đó có thương mại điện tử.

Theo định hướng, đến năm 2025, kinh tế số ngành, lĩnh vực đạt tối thiểu 50% kinh tế số cả nước. Chứng tỏ, vai trò của kinh tế số ngành, lĩnh vực đóng góp ngày càng nhiều vào kinh tế số. Đặc biệt, thương mại điện tử đã, đang và sẽ trở thành động lực chính để phát triển kinh tế số ngành, lĩnh vực.

Hiện hay có khoảng hơn 80% người dùng Internet đã mua sắm trực tuyến và hoạt động thương mại điện tử đang tiếp tục lan tỏa trong người dân, người tiêu dùng. Bên cạnh đó, thương mại điện tử cũng có sức hút rất mạnh đối với doanh nghiệp vừa và nhỏ, các hộ kinh doanh cá thể khi có thể phát triển nhanh, mạnh và khá bình đẳng với các doanh nghiệp có quy mô lớn trong môi trường điện tử. 

Chia sẻ tại Tọa đàm “Phát triển thương mại điện tử - Cơ hội, động lực và thách thức” do Cổng thông tin điện tử Chính phủ tổ chức, Bà Lại Việt Anh - Phó Cục trưởng Cục Thương mại Điện tử và Kinh tế số, Bộ Công Thương khẳng định, thương mại điện tử đang là lĩnh vực tiên phong vì tỷ trọng trong tổng giá trị kinh tế số khoảng 20% chưa phải chiếm mức tuyệt đối nhưng sự lan tỏa thì vô cùng mạnh mẽ. Tiềm năng phát triển thương mại điện tử còn rất rộng lớn khi mới chiếm khoảng 8% trong tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng của cả nước.

Trong thời đại số, thương mại điện tử thực sự đã thay đổi sâu sắc cách chúng ta mua sắm và kinh doanh. Không chỉ đơn thuần là một kênh bán hàng mới, thương mại điện tử còn mang đến nhiều lợi ích cho cả người tiêu dùng và doanh nghiệp.

Chỉ cần một chiếc điện thoại thông minh hoặc máy tính, người tiêu dùng có thể mua sắm bất cứ lúc nào, ở bất cứ đâu, không còn bị giới hạn bởi không gian và thời gian. Hàng triệu sản phẩm từ khắp nơi trên thế giới được trưng bày trực tuyến, giúp người tiêu dùng dễ dàng so sánh giá cả, chất lượng và tìm kiếm sản phẩm phù hợp với nhu cầu. Sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp trực tuyến cũng tạo ra nhiều lựa chọn hơn với mức giá ưu đãi. Thông tin về sản phẩm cũng trở nên rõ ràng, minh bạch khi hình ảnh, video và mô tả sản phẩm được cung cấp chi tiết. 

Về phía doanh nghiệp, thương mại điện tử chính là cầu nối để tiếp cận khách hàng trên toàn cầu, vượt qua giới hạn địa lý và mở rộng quy mô kinh doanh. Quá trình mua - bán hoàn toàn diễn ra trên không gian mạng nên các công cụ phân tích dữ liệu có thể tham gia vào quá trình phân tích hành vi của khách hàng. Từ đó, doanh nghiệp xây dựng các chiến lược marketing hiệu quả và cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm. Quản lý hàng tồn kho, đơn hàng và các hoạt động kinh doanh khác cũng trở nên dễ dàng và chính xác hơn. Ngoài ra, bằng cách loại bỏ các chi phí mặt bằng, nhân viên bán hàng và các chi phí quản lý khác, doanh nghiệp có thể tiết kiệm được một khoản chi phí không nhỏ.

Nhìn rộng hơn, thương mại điện tử đã tạo ra nhiều việc làm mới, đặc biệt trong lĩnh vực công nghệ thông tin và logistics, góp phần tăng thu nhập cho người dân. Các doanh nghiệp Việt Nam có cơ hội hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, cạnh tranh với các doanh nghiệp quốc tế. Trong môi trường cạnh tranh cao như vậy, để tồn tại và phát triển, các doanh nghiệp phải không ngừng đổi mới sản phẩm, dịch vụ và áp dụng các công nghệ mới.

Bên cạnh những lợi ích không thể phủ nhận, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử cũng đặt ra những thách thức lớn đối với môi trường. Việc vận chuyển hàng hóa trên quy mô lớn, từ khâu sản xuất đến phân phối, tiêu thụ đã dẫn đến lượng khí thải carbon tăng đột biến. Các trung tâm dữ liệu khổng lồ phục vụ cho hoạt động thương mại điện tử cũng tiêu thụ một lượng điện năng khổng lồ, góp phần làm gia tăng hiệu ứng nhà kính.

Một vấn đề đáng lo ngại khác là lượng rác thải khổng lồ sinh ra từ hoạt động đóng gói và vận chuyển hàng hóa. Việc sử dụng quá nhiều bao bì nhựa, xốp khó phân hủy đã gây áp lực lớn lên các bãi rác và môi trường tự nhiên. Bên cạnh đó, hàng hóa trả lại cũng làm tăng thêm gánh nặng cho hệ thống xử lý rác thải.

Không chỉ vậy, quá trình sản xuất hàng hóa để phục vụ cho thương mại điện tử còn gây ra ô nhiễm nguồn nước do thải ra các chất độc hại. Việc khai thác quá mức các tài nguyên thiên nhiên để đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng loạt cũng đang đe dọa đến sự cân bằng sinh thái và làm giảm đa dạng sinh học.

Không chỉ là một xu hướng, xanh hóa thương mại điện tử còn là trách nhiệm của các doanh nghiệp và người tiêu dùng. Bằng cách giảm thiểu tiêu thụ năng lượng, sử dụng bao bì tái chế, tối ưu hóa chuỗi cung ứng và khuyến khích hành vi tiêu dùng bền vững, doanh nghiệp và người tiêu dùng đều có thể giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường, đồng thời xây dựng hình ảnh thương hiệu tích cực và đáp ứng các yêu cầu ngày càng khắt khe của pháp luật về bảo vệ môi trường.

Hơn nữa, việc xanh hóa thương mại điện tử cũng mang lại nhiều lợi ích kinh tế. Việc tối ưu hóa tuyến đường vận chuyển và sử dụng phương tiện giao thông sạch có thể giảm chi phí nhiên liệu cho doanh nghiệp. Tương tự, việc giảm thiểu lượng rác thải cũng giúp giảm chi phí xử lý và tăng hiệu quả hoạt động.

Quá trình chuyển đổi các hoạt động kinh doanh trực tuyến sang một mô hình bền vững hơn, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường đòi hỏi các doanh nghiệp phải áp dụng nhiều giải pháp khác nhau. Trong đó, khai thác dữ liệu đóng vai trò quan trọng việc giúp các doanh nghiệp tối ưu hóa hoạt động, giảm thiểu lãng phí và tạo ra trải nghiệm mua sắm bền vững cho khách hàng.

Được ví như “dầu mỏ mới” trong nền kinh tế số, dữ liệu hiện là tài sản vô giá của các doanh nghiệp. 

Để khai thác tối đa tiềm năng của dữ liệu trong việc phát triển thương mại điện tử xanh, doanh nghiệp cần có một cái nhìn toàn diện và hệ thống. Dữ liệu, khi được thu thập, xử lý và phân tích một cách hiệu quả sẽ trở thành kim chỉ nam cho các doanh nghiệp trong việc đưa ra những quyết định kinh doanh thông minh và bền vững.

Trước hết, việc xây dựng một hệ thống thu thập dữ liệu đa nguồn là vô cùng quan trọng. Không chỉ giới hạn ở dữ liệu bán hàng mà còn cần mở rộng đến dữ liệu về hành vi khách hàng trên website, mạng xã hội, ứng dụng di động, dữ liệu về chuỗi cung ứng, dữ liệu về tác động môi trường của sản phẩm... Khi được thu thập đầy đủ và đa dạng, dữ liệu sẽ cung cấp một bức tranh toàn cảnh về hoạt động kinh doanh và giúp doanh nghiệp nắm bắt được những xu hướng mới nhất của thị trường.

Song song với việc thu thập dữ liệu, việc đảm bảo chất lượng dữ liệu cũng là một yếu tố then chốt. Dữ liệu cần được làm sạch, chuẩn hóa và thống nhất để đảm bảo độ tin cậy. Một hệ thống quản lý dữ liệu hiệu quả sẽ giúp doanh nghiệp lưu trữ, xử lý và phân tích dữ liệu một cách nhanh chóng và chính xác.

Tiếp theo, việc phân tích dữ liệu sâu sắc là một bước không thể thiếu. Bằng cách sử dụng các công cụ phân tích tiên tiến như trí tuệ nhân tạo, học máy, doanh nghiệp có thể khám phá ra những mối quan hệ, xu hướng ẩn sâu trong dữ liệu, từ đó đưa ra những dự báo chính xác về nhu cầu của thị trường.

Việc ứng dụng dữ liệu vào các hoạt động kinh doanh là mục tiêu cuối cùng. Dữ liệu có thể được sử dụng để tối ưu hóa chuỗi cung ứng, phát triển sản phẩm mới, cá nhân hóa trải nghiệm mua sắm và quản lý năng lượng hiệu quả. Ví dụ, bằng cách phân tích dữ liệu về hành vi mua sắm của khách hàng, doanh nghiệp có thể đưa ra những gợi ý sản phẩm phù hợp, khuyến khích khách hàng lựa chọn các sản phẩm thân thiện với môi trường.

Để đạt được mục tiêu xanh hoá thương mại điện tử, doanh nghiệp cần xây dựng một văn hóa dữ liệu, khuyến khích nhân viên chia sẻ thông tin và sử dụng dữ liệu để đưa ra quyết định. Đồng thời, việc hợp tác với các đối tác trong chuỗi cung ứng cũng là điều cần thiết để xây dựng một hệ sinh thái thương mại điện tử xanh và bền vững.

Có thể nói, dữ liệu là một tài sản vô giá mà mọi doanh nghiệp cần phải khai thác. Bằng cách tận dụng tối đa tiềm năng của dữ liệu, doanh nghiệp không chỉ đóng góp vào bảo vệ môi trường mà còn tạo ra lợi thế cạnh tranh và xây dựng hình ảnh thương hiệu tích cực.