Giải bài toán xanh hóa sản xuất hóa chất: Lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường
15/11/2024 lúc 07:30 (GMT)

Giải bài toán xanh hóa sản xuất hóa chất: Lợi ích kinh tế và bảo vệ môi trường

Chia sẻ tại Tọa đàm “Xanh hóa” sản xuất hóa chất và phân bón: Cơ hội cạnh tranh hiệu quả cho doanh nghiệp”, tổ chức tháng 10 vừa qua, ông Phùng Ngọc Bộ - Trưởng Ban Kỹ thuật Tập đoàn Hóa chất Việt Nam (Vinachem) cho biết, Vinachem luôn xác định hoạt động bảo vệ môi trường, loại bỏ các nguồn ô nhiễm có ý nghĩa rất lớn đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp thành viên và Tập đoàn Hóa chất Việt Nam. Không chỉ đáp ứng các quy định của pháp luật, hoạt động này còn mang lại nhiều lợi ích, điển hình như về môi trường, kinh tế và góp phần nâng cao vị thế, uy tín của doanh nghiệp.

Cụ thể, triển khai Chương trình quốc gia về Sử dụng tiết kiệm và hiệu quả năng lượng, thực hiện Chỉ thị số 20/CT-TTg ngày 08/6/2023 của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường tiết kiệm điện giai đoạn 2023-2025 và các năm tiếp theo, Tập đoàn đã ban hành Kế hoạch thực hiện tại Quyết định số 188/QĐ-HCVN ngày 14/7/2023. Trong kế hoạch này, Vinachem đã đặt mục tiêu tiết kiệm điện và năng lượng cụ thể cho từng giai đoạn, đồng thời triển khai nhiều giải pháp tích cực nhằm đạt được mục tiêu đề ra; chỉ đạo các đơn vị nghiên cứu đầu tư/sử dụng điện năng lượng mặt trời áp mái theo điều kiện thực tiễn hoạt động sản xuất - kinh doanh.

Cùng với đó, Vinachem cũng ban hành nhiều văn bản chỉ đạo các đơn vị thành viên triển khai lập kế hoạch, nghiên cứu và thực hiện các giải pháp sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, góp phần vào mục tiêu tiết kiệm điện và năng lượng chung của Chính phủ. Theo đó, Tập đoàn đặt mục tiêu, bắt đầu từ năm 2025 trở đi, hàng năm, sẽ tiết kiệm từ 2% đến 5% tổng lượng điện năng tiêu thụ.

Trong kế hoạch phát triển, Vinachem đã lồng ghép các nhiệm vụ kiểm kê khí nhà kính, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Trên cơ sở đó, triển khai các nhiệm vụ, giải pháp kiểm soát phát thải khí nhà kính theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản hướng dẫn thực hiện Luật có liên quan.

Để giảm phát thải khí nhà kính, Vinachem đã chỉ đạo các đơn vị thành viên triển khai thực hiện đóng góp do quốc gia tự quyết định (NDC) cập nhật năm 2022, theo hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường; Chỉ đạo các đơn vị thành viên xây dựng kế hoạch, thực hiện kiểm kê và giảm nhẹ phát thải khí nhà kính giai đoạn 2023 - 2025, nhằm triển khai các nhiệm vụ, giải pháp kiểm soát phát thải khí nhà kính theo quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, góp phần thực hiện thành công mục tiêu giảm phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050; Giảm phát thải khí nhà kính (CO2) thông qua chuyển đổi năng lượng từ hóa thạch sang năng lượng sạch; chỉ đạo các đơn vị thành viên triển khai thực hiện Chiến lược phát triển năng lượng hydrogen của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050 (theo Quyết định số 165/QĐ-TTg ngày 07 tháng 02 năm 2024 của Thủ tướng Chính phủ).

Để tiết kiệm năng lượng, nguyên liệu, tài nguyên, Vinachem đã trao đổi, làm việc với các tổ chức khoa học công nghệ trong nước và quốc tế trong lĩnh vực chế biến quặng apatit loại II có hàm lượng thấp, nhằm sử dụng hiệu quả tài nguyên; Nghiên cứu, sử dụng phụ gia tăng hiệu suất sử dụng than cám trong các nhà máy nhiệt điện; Sử dụng các phụ gia điều chỉnh tốc độ hòa tan của phân bón theo nhu cầu sử dụng dinh dưỡng của cây trồng; ứng dụng công nghệ nano trong sản xuất phân bón; Đồng thời, hàng năm, triển khai xây dựng chỉ tiêu, tiêu hao, quản lý giám sát, hiệu chỉnh cho năm kế tiếp phù hợp với điều kiện sản xuất thực tế; Tổ chức kiểm tra, giám sát việc thực hiện định mức tiêu hao tại các đơn vị thành viên;...

Trong xử lý, tái chế chất thải, Vinachem đã ban hành chính sách môi trường nội bộ, trong đó: khuyến khích, sáng kiến cải tiến, ưu tiên nghiên cứu khoa học, đầu tư, phát triển công nghệ xử lý ô nhiễm, tái chế, xử lý chất thải; ưu tiên chuyển giao và áp dụng công nghệ tiên tiến, công nghệ cao, công nghệ thân thiện môi trường, kỹ thuật hiện có tốt nhất…

Đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, Vinachem lồng ghép với các nội dung NDC cập nhật vào năm 2023 và các năm tiếp theo của đơn vị; lồng ghép với các nhiệm vụ chuyển đổi năng lượng theo hướng xanh, sạch, sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả, thực hiện các giải pháp kỹ thuật để giảm nhẹ phát thải khí nhà kính. Từ năm 2022 đến năm 2024, định kỳ hàng năm, Tập đoàn đều tổ chức Hội nghị môi trường 01 lần/năm) với thành phần là Lãnh đạo Tập đoàn, người đứng đầu các đơn vị thành viên, cán bộ chuyên môn để tuyên truyền các quy định của Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 và các văn bản quy định chi tiết hướng dẫn thi hành Luật, trong đó có công tác quản lý, giảm thiểu phát sinh chất thải; tăng cường tái sử dụng, tái chế chất thải.

Trong thực tế, Vinachem đã triển khai hiệu quả các giải pháp xanh hóa sản xuất và mang lại nhiều lợi ích cho doanh nghiệp. Từ nhận thức đến hành động trong công tác bảo vệ môi trường, xanh hóa sản xuất của lãnh đạo, các doanh nghiệp thành viên và người lao động của Tập đoàn thời gian qua đã được cải thiện rất đáng kể.

Kết quả, nhận thức của các doanh nghiệp thành viên trong Vinachem đã có sự thay đổi tích cực về giảm thiểu chất thải, xanh hóa bảo vệ môi trường, không còn chỉ là làm để chấp hành các quy định pháp luật nữa mà là theo mong muốn nguyện vọng của chính doanh nghiệp. Qua các đợt kiểm tra, làm việc với với các đơn vị trong quản lý chất thải thạch cao, hầu hết cho thấy đã tuân thủ đúng các quy định của Luật Bảo vệ môi trường, Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Các nội dung được triển khai một cách rất đầy đủ và bài bản.

Ngoài ra, trong giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, Vinachem cũng đã thu được những kết quả nhất định. Ví dụ như Tập đoàn đang đặt mục tiêu đến năm 2025, các doanh nghiệp trong Tập đoàn phải trồng cây xanh ít nhất là 15% diện tích nhà máy. Trong năm 2024, nhiều đơn vị đã đạt được mục tiêu này, có một số đơn vị đang phấn đấu năm 2025 sẽ hoàn thành mục tiêu.

Trong thu hồi tái chế tái sử dụng, Vinachem cho biết đang triển khai thu hồi CO2, đặc biệt là tại các dự án lớn như Đạm Ninh Bình, Đạm Hà Bắc. Trước đây, Tập đoàn thu hồi được khoảng 20% CO2 để tổng hợp urê, còn 80% thì phóng không. Hiện đã có 2 doanh nghiệp trong Tập đoàn đã đầu tư các hệ thống thu hồi CO2 rắn và lỏng để cung cấp cho các ngành công nghiệp khác.

Nhiều đơn vị trong Vinachem cũng đã áp dụng giải pháp lắp đặt sử dụng điện mặt trời áp mái. Điển hình như Công ty Đạm Ninh Bình, Công ty cổ phần Cao su Đà Nẵng, Công ty Cao su miền Nam đã triển khai bài bản và hiệu quả giải pháp này. Nhiều đơn vị chuyển đổi sang sử dụng năng lượng thân thiện môi trường, năng lượng sinh khối như mùn cưa, trấu để sản xuất hơi và trong quá trình sấy sản phẩm… điển hình như Công ty Supe phốt phát và Hóa chất Lâm Thao, Công ty Hóa chất Việt Trì và nhiều đơn vị khác.

Theo ông Phùng Ngọc Bộ, tại Vinachem, tất cả các sản phẩm thừa hầu như đều được tận dụng hiệu quả. Ví dụ như Công ty Supe phốt phát và Hóa chất Lâm Thao đã triển khai tận dụng nhiệt thừa trong quá trình sản xuất axit, sunfuric (H2SO4) để sản xuất hơi và sản xuất điện năng. Các công ty sản xuất DAP như DAP Lào Cai, DAP Hải Phòng cũng áp dụng rất tốt việc tận dụng này. Hydro thừa, hydro xanh, (trong quá trình sản xuất đạm) cũng được tận thu chuyển sang tổng hợp oxy già;

Gần đây, Viện Hóa học công nghiệp Việt Nam cũng đã nghiên cứu thành công và triển khai bán ra thị trường sản phẩm phụ gia tiết kiệm nhiên liệu trong quá trình đốt than. Hiện nay, các đơn vị trong Tập đoàn cũng đã sử dụng phụ gia này. Ngoài ra, nhiều đơn vị, nhà máy nhiệt điện trong toàn quốc cũng sử dụng sản phẩm này và cho các kết quả khả quan;

Trong tái chế chất thải (theo Luật Bảo vệ môi trường 2020) đặc biệt trong sản xuất cao su tiên phong trong Tập đoàn, Công ty Cao su Đà Nẵng đã xây dựng nhà máy tái chế lại lốp công suất là 110.000 lốp/năm. Hiện nay, Nhà máy đang hoạt động rất hiệu quả; Tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện trong hệ thống Vinachem cũng đã hợp chuẩn, hợp quy và được sử dụng trong các ngành công nghiệp khác;

Vinachem có 2 đơn vị thành viên thải ra bã thải thạch cao (GYPS) trong quá trình sản xuất, nay đã có nhiều chuyển biến tích cực. Cụ thể, lượng GYPS thạch cao của Công ty cổ phần DAP Vinachem ở Hải Phòng đã cơ bản xử lý được, có bao nhiêu bã thải ra đều được tái chế, sử dụng cho các ngành công nghiệp khác, tuy nhiên Công ty cổ phần DAP số 2 - Vinachem Lào Cai hiện vẫn còn khó khăn, chưa đạt được hiệu quả.

Thực tế thời gian qua Chính phủ đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách tạo ra hành lang pháp lý về cơ bản vững chắc và tạo động lực thúc đẩy, khuyến khích các doanh nghiệp chuyển đổi công nghệ về xanh hóa. Bên cạnh đó, việc xanh hóa trong sản xuất hóa chất là xu hướng chung và các doanh nghiệp dễ dàng hơn trong việc tiếp cận các nguồn vốn cũng như kêu gọi đầu tư.

Tại tọa đàm, ông Phùng Ngọc Bộ cũng chỉ ra nhiều thách thức khi triển khai hoạt động này, như “xanh hóa”, nhưng cơ bản các công nghệ đang sử dụng, tỉ lệ các nguyên liệu hóa thạch rất lớn, tức là nguyên liệu xanh trong ngành Hóa chất bắt đầu được tiếp cận, nhưng tỉ lệ rất nhỏ. Bên cạnh đó, chi phí công nghệ cũng như giá thành sản xuất cho các sản phẩm xanh hiện vẫn còn cao, cần có thời gian để cân bằng được giữa giá thành của sản phẩm xanh với sản phẩm thông thường... Luật Hóa chất đang được trình Quốc hội xem xét để sửa đổi.

Trong việc tiếp cận các nguồn tài chính đối với ngành Hóa chất, việc xanh hóa hay chuyển đổi hóa học xanh, tiếp cận các dự án, các quỹ đầu tư cũng như tài trợ vốn ưu đãi vẫn còn rất nhiều khó khăn. Theo ông Phùng Ngọc Bộ, thách thức lớn đó là nhận thức đối với việc chuyển đổi công nghệ hay là chuyển đổi xanh thực tế còn rất hạn chế. Từ đó đã ảnh hưởng một phần đến việc thay đổi hiện nay, đó là chuyển từ công nghệ thông thường sang công nghệ xanh.

Đối với ngành Hóa chất, Vinachem đã tự đánh giá, nhìn nhận hiện còn 3 điểm rất khó khăn. Thứ nhất là việc xử lý chất thải thạch cao trong quá trình sản xuất axit photphoric. Hiện nay, mới có Công ty Cổ phần Thạch cao Đình Vũ (Vinachem) chế biến, xử lý thạch cao để sản xuất ra phụ gia cho xi măng, tuy nhiên công suất còn hạn chế. Việc chế biến chất thải này ra các sản phẩm khác, ví dụ như san lấp hoặc hoàn nguyên mỏ, hay làm lề đường vẫn chưa triển khai được do chưa có cơ chế, cũng như chưa có những hợp chuẩn hợp quy để sử dụng cho các lĩnh vực khác. Một thách thức nữa trong xanh hóa của Vinachem là việc phải sử dụng hiệu quả quặng Apatít.

Ngoài ra, một thách thức rất quan trọng nữa mà ông Phùng Ngọc Bộ chia sẻ, đó là vốn đầu tư lớn. Hiện nay, rất nhiều doanh nghiệp trong hệ thống Vinachem đang muốn đầu tư cho lĩnh vực này, nhưng gặp rào cản lớn do thiếu vốn. Cụ thể, Thủ tướng Chính phủ đã có các chiến lược, chính sách về hydro xanh, amoniac xanh và giao cho ngành Hóa chất triển khai thực hiện. Tuy nhiên, để triển khai các lĩnh vực về sản xuất hydro xanh, amoniac xanh, thì thực sự đòi hỏi nguồn vốn đầu tư rất lớn.

Để các doanh nghiệp ngành sản xuất nói chung và hóa chất đẩy nhanh quá trình xanh hóa, tại Tọa đàm “Xanh hóa” sản xuất hóa chất và phân bón: Cơ hội cạnh tranh hiệu quả cho doanh nghiệp”, bà Nguyễn Thanh Phương - Cục Kỹ thuật an toàn và Môi trường Công nghiệp đề xuất, các doanh nghiệp cần tập trung vào những nội dung cơ bản, như sau:

Thứ nhất, cần thực hiện đầy đủ và đúng các quy định về bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính,…

Thứ hai, bản thân các doanh nghiệp phải tích cực nghiên cứu tính toán các phương án về giảm phát thải, tiết kiệm năng lượng để tìm ra được những bài toán về chi phí sản xuất. Bởi mỗi phương án khác nhau thì sẽ có được những kết quả khác nhau và việc đưa ra những giải pháp tương ứng về sản xuất sạch hơn sẽ giúp các doanh nghiệp có được những kết quả triển khai thực hiện rõ nét nhất. Khi có những mô hình thí điểm, doanh nghiệp sẽ lựa chọn được giải pháp tối ưu nhất.

Thứ ba, là các yếu tố liên quan đến các dự án xanh. Hiện nay, Bộ Tài nguyên và Môi trường đang dự thảo quyết định trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt về tiêu chí môi trường dành cho những dự án đầu tư liên quan đến dự án xanh để các doanh nghiệp có thể tiếp cận những nguồn hỗ trợ từ các chính sách nhà nước liên quan đến tín dụng xanh và trái phiếu xanh.

Bà Phương cũng đưa ra ví dụ, doanh nghiệp có những quy chế riêng trong phương án sử dụng tiết kiệm năng lượng điện thì cũng đã giảm thiểu rất nhiều chi phí... hoặc nâng cao nhận thức về tiết kiệm năng lượng cũng đồng thời là một giải pháp tối ưu cho việc giảm phát thải khí nhà kính.

Liên quan đến việc Luật Hóa chất của Việt Nam đang được cập nhật và sửa đổi và (đang trình Chính phủ, Quốc hội xem xét, thông qua) theo bà Phương với nội dung này thì các doanh nghiệp hóa chất phải chủ động cập nhật và tiếp cận những thông tin, các quy định mới về bảo vệ môi trường trong lĩnh vực hóa chất, việc ứng phó với sự cố hóa chất…Đặc biệt là những quy định liên quan đến việc thúc đẩy ngành công nghiệp hóa chất phát triển theo hướng bền vững, tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn…. Việc này sẽ giúp cho doanh nghiệp vừa tiếp cận những thông tin mới, vừa giải những bài toán trước khi triển khai các quy định cụ thể.

Theo ông Phùng Hà - Chủ tịch Hiệp hội Phân bón Việt Nam: Sản xuất xanh suy cho cùng là áp dụng tất cả các quy trình, công nghệ làm sao để giảm thiểu sử dụng nguồn tài nguyên thiên nhiên, tiết kiệm năng lượng, kiểm soát tốt cả môi trường đầu vào, đầu ra, (với phân bón, sẽ có những đặc thù riêng). Hiện, hai vấn đề vướng nhất của sản xuất phân bón xanh tại Việt Nam đó là về công nghệ và vốn. Muốn giải quyết tận gốc của vấn đề, cần phải có vốn và phải thay đổi công nghệ.


Trang chủ

Bài mới

Xem nhiều

Multimedia

Tạp chí