Lê Tai Nung “kết trái” ở Nậm Pung

Cây lê Tai Nung được phát triển mạnh tại xã Nậm Pung trong vài năm trở lại đây và trở thành sinh kế bền vững để xóa đói giảm nghèo cho bà con nơi vùng cao Lào Cai.

Lê Tai nung (lê VH6) là giống lê được nhập trồng khảo nghiệm tại Trại Nghiên cứu và sản xuất rau quả Bắc Hà, thuộc Trung tâm Giống nông nghiệp Lào Cai từ năm 2002 và được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn công nhận là giống cây trồng mới năm 2012.

Lê Tai Nung thuộc vào nhóm cây ăn quả ôn đới, nó có khả năng phát triển mạnh mẽ và thích hợp cho nhiều loại đất khác nhau. Lê Tai Nung có quả nhỏ, núm hơi lõm, vỏ mỏng, màu vàng mịn màng, thịt trắng, đặc ruột, hình dáng khá giống mới Mắc cọp.

Khi chín trái lê có vị ngọt thanh, ăn rất giòn và thơm. Trọng lượng trung bình khoảng 240g-350g/quả. Trong quả lê có thành phần dinh dưỡng: Năng lượng: 58 kcal, chất béo 0.1g, chất xơ 3.1g, đường 10g, protein 0.4g, canxi 1%, vitamin C (7% nhu cầu hàng ngày), sắt (1% nhu cầu hàng ngày).

Ưu điểm nổi bật của giống lê Tai Nung VH6 là sinh trưởng nhanh, dễ chăm sóc, cây trồng 4 - 5 năm sẽ cho thu hoạch. Quả lê vỏ mỏng, ăn giòn, vị ngon, ngọt thanh mát, ít bị thâm khi bổ ra.

Cây lê VH6 là cây mà sau một lần trồng có thể cho thu hoạch liên tục trong vòng từ 30 đến 40 năm (sau 3- 5 năm tuỳ điều kiện chăm sóc cây chuyển sang chu kỳ kinh doanh); hàng năm chỉ phải làm cỏ 4 - 5 lần. Lê VH6 nếu vào chu kỳ kinh doanh ổn định sẽ cho thu hoạch trung bình từ 150 - 200 triệu đồng/ha và cao hơn tuỳ điều kiện chăm sóc. Khi vào giữa mùa, quả to có giá từ 60 - 80 nghìn đồng một kg, quả nhỏ giá rẻ hơn. Tuy nhiên độ ngon ngọt thì như nhau.

Huyện Bát Xát (Lào Cai) có nguồn nước phong phú, khí hậu mát mẻ là điều kiện tốt nhất để giống lê Tai Nung phát triển, trong đó, xã vùng cao Nậm Pung có diện tích cây trồng lớn nhất.

Xã Nậm Pung có 4 thôn, 352 hộ dân chủ yếu là người Dao và Hà Nhì sinh sống. Sở hữu diện tích đất tự nhiên lớn, nguồn nước dồi dào, khí hậu ôn đới là tiềm năng và lợi thế để địa phương phát triển kinh tế nông nghiệp. Vậy nhưng, trước đây, do nhận thức của người dân còn hạn chế, tập quán canh tác lạc hậu, nên đời sống của bà con gặp nhiều khó khăn.

Xác định chuyển đổi cơ cấu cây trồng, vật nuôi là chìa khóa để giảm tỷ lệ hộ nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân, năm 2009, cây lê VH6 được đưa vào trồng thí điểm tại địa phương với hy vọng giúp bà con địa phương khai thác tốt tiềm năng đất đai, nâng cao thu nhập. Hợp với thổ nhưỡng Nậm Pung cây lê bén rễ đâm chồi tươi tốt dần trở thành cây xóa đói giảm nghèo. Những cây lê theo chương trình thử nghiệm ra lứa quả đầu tiên đã tạo niềm tin là cây góp phần xóa đói giảm nghèo tại nơi đây.

Nhờ thấy được hiệu quả từ mô hình trồng lê ban đầu nên người dân xã Nậm Pung đã mạnh dạn đầu tư sản xuất.  Ông Tẩn Sài Chiêu là một trong những cán bộ đầu tiên của xã Nậm Pung đưa 400 cây lê VH6 vào trồng trên vườn đồi của gia đình. Ông chăm sóc vườn lê theo kỹ thuật được hướng dẫn nên sau 3 năm, cây đã ra quả và đến năm thứ tư thì bắt đầu cho thu hoạch. Với năng suất từ 25 đến 30 kg quả/cây, chất lượng quả thơm, ngon, nên quả lê Tai nung được thị trường chấp nhận, cung không đủ cầu.

Cũng là một trong những hộ đầu tiên đưa cây lê vào trồng, anh Tẩn Sài Lù, thôn Kin Chu Phìn 1 cho biết: Sau gần 10 năm đưa vào trồng, tôi thấy cây lê VH6 phù hợp với điều kiện của địa phương, cho năng suất cao, kỹ thuật chăm sóc không quá phức tạp. Được chăm sóc đúng kỹ thuật nên vườn lê của gia đình anh Tẩn Sài Lù rất sai quả, có cây thu được hơn 50 kg quả.

Hiện đầu ra cho sản phẩm lê Tai Nung khá thuận lợi. Vụ thu hoạch lê vừa qua, gia đình anh thu về hơn 50 triệu đồng. Nhờ trồng lê Tai Nung, kinh tế gia đình anh đã ổn định hơn. Sau nhiều năm thu hoạch quả, nhận thấy cây lê mang hiệu quả kinh tế cao gấp nhiều lần so với trồng lúa, ngô, nên năm 2023 gia đình anh mở rộng thêm 1ha. Ngoài ra, gia đình anh còn thêm nguồn thu khi mở dịch vụ trải nghiệm khi vào vụ thu hoạch và bán cành hom giống cho các đơn vị sản xuất giống.

Sản phẩm lê VH6 trên địa bàn xã Nậm Pung những năm gần đây tiêu thụ khá thuận lợi, thương lái đến tận vườn thu mua với giá từ 30.000 - 40.000 đồng/kg. Tính ra mỗi cây lê 5-7 năm tuổi có thể cho sản lượng 30-50 kg/cây, giá trị thu được khoảng 400 triệu đồng/ha. Cá biệt có những cây cho thu hoạch 70-80 kg/cây, giá trị đạt được trên 2 triệu đồng/cây, cao hơn nhiều lần so với trồng ngô, lúa...

Kể từ khi xây dựng mô hình đến nay cho thấy cây lê VH6 khá phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng, khí hậu, trình độ canh tác trên địa bàn xã Nậm Pung và một số xã khác của huyện Bát Xát. Từ các nguồn vốn của ngân sách địa phương, Chương trình mục tiêu quốc gia lồng ghép với vốn đối ứng của người dân đến hết năm 2020 toàn huyện Bát Xát đã xây dựng, phát triển được 215 ha lê VH6.

Hiện huyện Bát Xát hiện có gần 300ha lê Tai Nung - VH6 tập trung trên địa bàn các xã Nậm Pung, Y Tý, Pa Cheo, A Lù, Dền Sáng, trong đó có khoảng 130ha đang cho thu hoạch, với tổng sản lượng hơn 1.000 tấn quả.

Việc phát triển cây lê đã đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu cây trồng, hình thành vùng chuyên canh cây ăn quả có nguồn gốc ôn đới chất lượng cao, tạo ra sản phẩm du lịch mang thương hiệu vùng cao Lào Cai, góp phần xóa đói, giảm nghèo, nâng cao đời sống bà con nông dân vùng cao.

Huyện Bát Xát xác định lê Tai nung là cây trồng thế mạnh, tiềm năng và đang tập trung các nguồn lực để phát triển thành cây sản phẩm hàng hoá riêng của huyện, đồng thời xây dựng thành vùng sản xuất chuyên canh, tập trung ứng dụng công nghệ cao.

Huyện đã rất tích cực tuyên truyền, vận động nhân dân tiếp tục thực hiện các biện pháp thâm canh chăm sóc, vin cành, cắt tỉa, tạo tán, tỉa quả, bọc quả theo quy trình kỹ thuật đã hướng dẫn, xây dựng các mô hình ứng dụng công nghệ tưới nước, dinh dưỡng qua hệ thống tưới thông minh giúp tăng năng suất, chất lượng sản phẩm, tăng thu nhập kinh tế hộ gia đình, góp phần xóa đói giảm nghèo bền vững tại địa phương.

Tính đến tháng 6/2023, huyện Bát Xát có 301 ha lê VH6, trong đó xã Nậm Pung chiếm đa số (163 ha), với diện tích đang thu hoạch là 60 ha, sản lượng ước đạt khoảng 90 tấn. Để đảm bảo sản lượng và chất lượng quả, UBND xã  Nậm Pung cử cán bộ nông nghiệp hỗ trợ các hộ dân trồng lê để hướng dẫn người dân chăm sóc theo đúng quy trình kỹ thuật.

Cây lê VH 6 trên địa bàn xã Nậm Pung hiện đều đang áp dụng theo tiêu chí sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao của UBND tỉnh Lào Cai ban hành như: sử dụng giống đảm bảo tiêu chuẩn, có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng; sử dụng hệ thống phun thuốc bán tự động; áp dụng đốn tỉa, tủ gốc, bọc quả, vin cành,… Nếu chăm sóc để vườn cây phát triển tốt, bón phân đúng liều lượng thì năng suất sẽ đạt từ 15 đến 18 tấn/ha.

Đặc biệt, xã Nậm Pung đã xây dựng được 01 ha mô hình sản xuất cây lê dùng giàn kiên cố để vin cành theo công nghệ mới giúp cây lê sinh trưởng khỏe mạnh, đủ ánh sáng nên giảm sâu bệnh hại, thuận tiện chăm sóc, thu hoạch. Với diện tích được đầu tư thâm canh bài bản, cho năng suất khá, đặc biệt mẫu mã quả đẹp, chất lượng cao nên có giá trị cao hơn 15 - 20% so với diện tích không được đầu tư thâm canh.

Vào mùa lê Tai Nung trồng ở các huyện của tỉnh Lào Cai cho thu hoạch, các vườn lê thu hút rất nhiều du khách đến tham quan và thưởng thức những trái lê thơm ngon  ngay tại vườn.

Để quảng bá cây trồng địa phương, ngày 03/7/2022, tại thôn Kin Chu Phìn 2, xã Nậm Pung, huyện Bát Xát đã tổ chức Lễ hội trải nghiệm thu hoạch lê Tai nung. Nằm trong chuỗi hoạt động du lịch, dịch vụ gắn với bảo tồn các giá trị văn hóa và tiêu thụ nông sản cho người dân, đây là năm đầu tiên huyện Bát Xát tổ chức Lễ hội này.

Thông qua sự kiện, huyện Bát Xát đã quảng bá được hình ảnh trái cây đặc sản với đông đảo du khách trong và ngoài nước; thu hút các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân đầu tư và tham gia các hoạt động kinh doanh trên địa bàn huyện.

Tiếp nối thành công của kỳ lễ hội đầu tiên năm 2022, ngày 28/6/2023, huyện Bát Xát tiếp tục tổ chức Lễ hội trải nghiệm thu hoạch lê VH6 tại thôn Kin Chu Phìn 2, xã Nậm Pung. Đây là hoạt động nằm trong chuỗi sự kiện của Lễ hội mùa thu huyện Bát Xát năm 2023.

Lễ hội trải nghiệm thu hoạch Lê VH6 xã Nậm Pung năm nay được tổ chức tại 7 vườn lê của 4 hộ dân trên địa bàn xã. Đây là lần thứ 2 Lễ hội được tổ chức nhằm quảng bá, giới thiệu sản phẩm lê VH6 - sản phẩm được chứng nhận OCOP của huyện Bát Xát đến với đông đảo du khách trong và ngoài tỉnh, nhằm kích cầu tiêu thụ sản phẩm đặc hữu cho nông dân địa phương.

Đây cũng là dịp để nông dân gặp gỡ người tiêu dùng, doanh nghiệp, nhà khoa học, từ đó giao lưu, trao đổi các sản phẩm, học hỏi kinh nghiệm, xây dựng, phát triển sản phẩm OCOP lê Tai Nung-VH6.

Với sự chuẩn bị chu đáo, Lễ hội Trải nghiệm thu hoạch Lê tai nung tại xã Nậm Pung đã mang đến những trải nghiệm vô cùng lý thú cho du khách gần xa. Trái cây đặc sản của địa phương cũng từ đó được lan tỏa rộng rãi, mở thêm nhiều cơ hội phát triển mới cho Nậm Pung.