Mạch nha Quảng Ngãi - Đường Mantoza: Bí quyết đạt chuẩn OCOP 5 sao

Sau hơn 7 năm triển khai Chương trình "Mỗi xã một sản phẩm" (OCOP), Quảng Ngãi lần đầu tiên có 2 sản phẩm đạt OCOP 5 sao cấp quốc gia. 1 trong 2 sản phẩm đó là sản phẩm Mạch nha Quảng Ngãi - thương hiệu Đường Mantoza, do Nhà máy Nha Quảng Ngãi thuộc Công ty Cổ phần Đường Quảng Ngãi (QNS) sản xuất.

Mạch nha là sản phẩm đường đặc trưng, được tạo ra qua quá trình chuyển hóa tinh bột (từ sắn) thành các loại đường như glucoza và mantoza rồi cô đặc thành dạng mạch nha có độ sánh, hương vị đặc trưng. Một trong những ưu điểm lớn nhất của mạch nha là khả năng cung cấp năng lượng nhanh chóng và lành mạnh.

Thành phần chính trong mạch nha là những loại đường tự nhiên dễ tiêu hóa hơn so với đường mía tinh luyện. Điểm đặc biệt nữa là năng lượng từ mạch nha không gây cảm giác “sốc đường”.

Ngoài việc sử dụng trực tiếp, đây còn là nguyên liệu không thể thiếu trong nhiều món ăn và sản phẩm công nghiệp: Trong ẩm thực truyền thống: mạch nha dùng để chế biến bánh tráng dừa kẹp mạch nha, kẹo gương, mứt bưởi mạch nha, kẹo đậu phộng… Trong công nghiệp thực phẩm, mạch nha dùng để sản xuất kẹo, bánh, nước giải khát... Mạch nha cũng có thể dùng thay thế đường tinh luyện khi nấu ăn. Chính nhờ tính ứng dụng cao, đây không chỉ là món quà quê mà còn là sản phẩm có giá trị thương mại lớn.

Điểm khác biệt mạch nha Quảng Ngãi - Đường Mantoza nằm ở quy trình sản xuất khép kín, từ việc chọn lọc nguồn nguyên liệu đầu vào theo tiêu chuẩn (độ ẩm, tạp chất), kiểm nghiệm an toàn thực phẩm trước khi vào sản xuất giúp chất lượng mạch nha đồng đều hơn. Đồng thời trong quá trình xử lý, Nhà máy thường áp dụng phương pháp hiện đại như cô đặc chân không / bốc hơi có kiểm soát để giảm biến đổi mùi vị do nhiệt, giữ vị ngọt thanh tự nhiên và màu sắc đẹp hơn giúp giữ lại vị ngọt dịu, độ sánh mượt và độ trong cần thiết.

Năm 2023, mạch nha Quảng Ngãi - Đường Mantoza của Nhà máy Nha Quảng Ngãi được công nhận OCOP 4 sao đã nâng tầm giá trị sản phẩm, giúp sản phẩm có mức tăng trưởng cao hơn so với trước đây 10%.

Cuối tháng 12/2024, sản phẩm này được Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP tỉnh công nhận có tiềm năng đạt OCOP 5 sao.

Và đến ngày 24/6/2025, Mạch nha Quảng Ngãi - Đường Mantoza đã chính thức được cấp chứng nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia.

Đại biểu tham quan gian hàng trưng bày mặt hàng mạch nha Quảng Ngãi đường mantoza, sản phẩm OCOP tiềm năng 5 sao của tỉnh tại Chương trình trưng bày, quảng bá và giới thiệu sản phẩm OCOP tỉnh Quảng Ngãi.

Với Mantoza, việc đạt 5 sao mang ý nghĩa kép. Về mặt kỹ thuật, đó là sự công nhận cho hệ thống quản trị chất lượng, tiêu chuẩn sản xuất và truy xuất nguồn gốc của nhà máy. Về mặt kinh tế, chứng nhận mở ra cơ hội cho Mantoza tiếp cận kênh phân phối hiện đại (siêu thị, chuỗi bếp tập thể, nhà máy chế biến), tăng sức cạnh tranh với sản phẩm nhập khẩu, đồng thời nâng giá trị nguyên liệu tại nguồn - nông dân trồng sắn hưởng lợi qua hợp đồng ổn định hơn.

Mantoza đạt OCOP 5 sao đã góp phần đưa tên Quảng Ngãi vào bản đồ sản phẩm OCOP quốc gia - một lợi thế trong chiến lược xúc tiến thương mại vùng miền. Đây không chỉ là biểu tượng chất lượng - mà còn là “chìa khóa” mở rộng kênh phân phối, nâng tầm thương hiệu và tạo lợi thế trong xúc tiến thương mại.

Thực tế triển khai cho thấy, để một sản phẩm truyền thống đạt tiêu chuẩn công nghiệp và được công nhận 5 sao, doanh nghiệp phải đầu tư đồng bộ vào nhiều khâu: công nghệ chế biến, hệ thống kiểm soát chất lượng (QC), phòng thí nghiệm nội bộ hoặc hợp tác đơn vị kiểm nghiệm độc lập, hệ thống truy xuất nguồn gốc, và quản lý an toàn thực phẩm (HACCP, ISO).

Hiện nay, sản phẩm mạch nha Quảng Ngãi được quản lý theo hệ thống quản lý chất lượng ISO 9001:2015. Công suất chế biến sản phẩm mạch nha Quảng Ngãi - đường Mantoza hiện đạt 25 tấn/ngày. Nhà máy Nha Quảng Ngãi đang tiếp tục tục nâng cấp dây chuyền sản xuất, thiết lập phòng kỹ thuật kiểm soát chất lượng, và xây dựng quy trình truy xuất nguồn gốc. Đồng thời, Nhà máy cũng tiến tới mở rộng quy mô sản xuất, thúc đẩy hình thành vùng nguyên liệu mì để đáp ứng hoạt động sản xuất chế biến tinh bột mì - nguyên liệu chính của sản phẩm mạch nha Quảng Ngãi - Đường mantoza.

Để tăng thêm sức lan tỏa cho sản phẩm, Nhà máy Nha Quảng Ngãi đã đặt tên, thiết kế bao bì và xây dựng cho sản phẩm với thông điệp theo hướng vừa hiện đại vừa gợi ký ức: “vị ngọt quê hương”, “từ nguồn sắn Quảng Ngãi”, “quy trình kiểm soát an toàn”. Những thông điệp này giúp sản phẩm tạo cảm giác gần gũi hơn với người tiêu dùng.

Bên cạnh đóng gói bán lẻ cho hộ gia đình, Nhà máy còn phát triển quy cách công nghiệp để cung cấp cho khách hàng doanh nghiệp - bếp ăn tập thể, cơ sở sản xuất bánh kẹo, nhà hàng, nhằm tạo sự tiện lợi và giúp đa dạng hóa thị trường tiêu thụ.

Để sản phẩm đến gần hơn với người tiêu dùng, Công ty cũng đẩy mạnh công tác xúc tiến thương mại, kết nối cung - cầu, phát triển thị trường tiêu thụ các sản phẩm OCOP của tỉnh thông qua các phương tiện thông tin, truyền thông, các trang thương mại, hội chợ, triển lãm, hội nghị..., thúc đẩy tham gia các sàn thương mại điện tử, các kênh bán hàng trực tuyến (online)…

Việc tham gia tại các sự kiện quốc gia, triển lãm chuyên ngành cũng giúp tăng độ phủ thương hiệu và tìm kiếm đối tác mới. Điển hình là nhân dịp kỷ niệm 80 năm ngày Quốc khánh (2/9/1945 - 2/9/2025), sản phẩm Mạch nha - Đường Mantoza được tỉnh Quảng Ngãi lựa chọn là 1 trong 4 sản phẩm OCOP tiêu biểu của tỉnh giới thiệu tại Triển lãm Thành tựu đất nước. Đây là cơ hội để sản phẩm tiếp cận trực tiếp với các hệ thống phân phối, doanh nghiệp chế biến thực phẩm, nhà đầu tư cũng như người tiêu dùng trong cả nước, từ đó mở rộng thị trường tiêu thụ, nâng cao sức cạnh tranh và gia tăng giá trị kinh tế.

Câu chuyện thành công của Mantoza - thương hiệu OCOP phát triển từ sản phẩm đặc sản địa phương đã mang đến nhiều kinh nghiệm cho các địa phương và chủ thể OCOP khác.

Trước hết, Mantoza đã cho thấy tầm quan trọng của việc khai thác giá trị bản địa một cách sáng tạo, không chỉ giữ gìn hương vị và văn hóa truyền thống mà còn biết phát triển sản phẩm phù hợp với thị hiếu thị trường hiện đại.

Thứ hai, khẳng định chất lượng là nền tảng cốt lõi để sản phẩm vươn xa, Mantoza đã đầu tư bài bản từ nguyên liệu đầu vào, quy trình sản xuất đến kiểm soát an toàn thực phẩm, qua đó xây dựng được niềm tin với người tiêu dùng.

Thứ ba, doanh nghiệp đã tận dụng tốt chuyển đổi số và thương mại điện tử để mở rộng thị trường, kết nối khách hàng trong và ngoài nước, từ đó nâng cao giá trị sản phẩm và thương hiệu.

Ngoài ra, sự đồng hành của chính quyền địa phương thông qua các chính sách hỗ trợ, xúc tiến thương mại và quảng bá OCOP cũng là yếu tố quan trọng tạo nên thành công. Những kinh nghiệm đó cho thấy muốn phát triển bền vững, các chủ thể OCOP khác cần có tư duy đổi mới, chiến lược bài bản và sự liên kết chặt chẽ giữa nhà nước - doanh nghiệp - cộng đồng.

Có thể thấy, mạch nha Quảng Ngãi - Đường Mantoza - đã chuyển mình từ một sản phẩm địa phương thành thương hiệu được công nhận ở tầm quốc gia. Danh hiệu OCOP 5 sao là sự ghi nhận cho nỗ lực chuẩn hoá, đầu tư công nghệ và liên kết chuỗi giá trị.

Trong bối cảnh nền nông nghiệp Việt Nam cần chuyển từ số lượng sang chất lượng, câu chuyện Mantoza là một ví dụ thực tế về cách một sản phẩm quê hương có thể vươn lên khi được xử lý bằng tư duy công nghiệp, quản trị hiện đại và chiến lược thương hiệu phù hợp.