Nhãn xuồng cơm vàng Khánh Hoà - trái “ngọt” chờ ngày xuất khẩu

Câu chuyện bắt đầu từ ông Nguyễn Văn Thẳng, một nông dân sinh sống ở ấp Khánh An, xã Khánh Hòa, huyện Châu Phú, tỉnh An Giang. Năm 2000, ông Thẳng đến chơi nhà một người bạn ở tỉnh Vĩnh Long và được mời ăn thử nhãn xuồng cơm vàng.

Ăn thấy ngon nên ông mua ít cây giống về trồng. Ông cải tạo 1ha đất lúa kém hiệu quả sang trồng nhãn và xoài, trong đó có 3 công nhãn và 7 công xoài. Nhờ mua cây giống tận gốc và được chia sẻ kỹ thuật tận tình, sau thời gian chăm sóc, vườn nhãn xuồng cơm vàng của ông Thẳng thích nghi thổ nhưỡng và phát triển rất tốt.

Khi bắt đầu trồng nhãn xuồng cơm vàng, ngoài chi phí lên liếp, mua cây giống, các chi phí về phân bón, thuốc trừ sâu đều rất hạn chế. Cây nhãn xuồng cơm vàng tự sinh trưởng, đậu trái tự nhiên, ông Thẳng chỉ cần bón lót thêm phân hữu cơ (phân bò, phân gà…) để tăng dinh dưỡng, giúp đất tơi xốp, cây hấp thụ tốt.

Đến mùa đầu tiên cho trái, ông Thẳng đem mời gia đình và bà con trong xóm cùng ăn. Ai cũng khen quả nhãn tròn đẹp, khi ăn có vị ngọt thanh, ngon hơn những loại nhãn trồng ở xứ khác.

Nhận thấy nhãn xuồng được mọi người yêu thích, cây phù hợp với đất xã Khánh Hoà và đem lại hiệu quả kinh tế cao, ông Thẳng đã mạnh dạn chuyển tất cả đất nông nghiệp của gia đình sang trồng nhãn xuồng.

Đến nay, ông Thẳng đã chuyển đổi thêm 10 công đất ruộng, rẫy sang trồng vườn nhãn xuồng cơm vàng, trong đó có 5 công là cây được 10 năm tuổi, diện tích còn lại được 3 năm tuổi, cho thu hoạch đều đặn mỗi năm. Do có nhiều kinh nghiệm trong canh tác nhãn, hầu như năm nào vườn nhãn của ông Thẳng cũng thu hoạch sớm hơn lịch thời vụ, nhờ vậy bán được giá cao.

Hiện tại, giá nhãn xuồng cơm vàng bán tại vườn là 55.000 đồng/kg, giá bán lẻ dọc theo tuyến Quốc lộ 91 từ 65.000 - 70.000 đồng/kg.

Thấy ông Thẳng trồng nhãn xuồng cơm vàng có hiệu quả nên nhiều hộ ở xã Khánh Hòa bắt đầu làm theo. Từ một hộ trồng nhãn, giờ đây diện tích nhãn xuồng cơm vàng trong xã Khánh Hòa ngày càng được mở rộng.

Năm 2018, Tổ hợp tác nhãn xuồng Khánh Hòa được thành lập với 20 thành viên tham gia sản xuất trên diện tích 20ha. Tổ hợp tác đã vận động xã viên sản xuất nhãn áp dụng các tiến bộ kỹ thuật canh tác an toàn. Kết quả, tất cả diện tích nhãn xuồng cơm vàng Khánh Hòa đều được canh tác theo chuẩn VietGAP. Sản phẩm của Tổ hợp tác đã được cấp giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn vệ sinh thực phẩm.

Sau thời gian hoạt động hiệu quả, Tổ hợp tác nhãn xuồng Khánh Hòa nay đã trở thành Hợp tác xã thương mại dịch vụ du lịch nông nghiệp Khánh Hòa do ông Nguyễn Văn Thẳng làm giám đốc. Hiện nay, Hợp tác xã có 25 xã viên tham gia, với diện tích canh tác 41ha và đang trong giai đoạn mở rộng diện tích, tăng thêm thành viên. Kể từ khi được thành lập, Hợp tác xã đã giúp các xã viên tìm kiếm thị trường tiêu thụ, đảm bảo đầu ra để người nông dân yên tâm canh tác, nâng cao chất lượng, nâng cao giá trị cho nhãn xuồng cơm vàng.

Theo các nông dân trồng nhãn ở xã Khánh Hòa, giống nhãn xuồng cơm vàng tương đối dễ trồng. Việc chăm bón, tưới nước cho cây nhãn không quá vất vả, chủ yếu tập trung chăm sóc khi thời tiết nắng nóng. Đến khi cây nhãn bắt đầu trổ hoa chỉ cần xịt sâu, bón thúc cho cây bằng phân lân, phân chuồng để cây có sức nuôi hoa, nuôi trái là được. Bởi vậy, nông dân trồng nhãn xuồng cơm vàng tự tin rằng đây là loại trái cây sạch, ngoài thuốc dưỡng được xịt từ lúc ra hoa đến khi đậu trái thì gần như không sử dụng loại thuốc hóa học nào khác.

Sau khi cây giống được trồng xuống, khoảng 3 năm sẽ cho đợt trái đầu tiên. Nhãn xuồng cơm vàng thường trổ hoa vào cuối tháng 4 âm lịch và thu hoạch rộ vào tháng 6 âm lịch hằng năm. Mỗi cây nhãn có thể cho thu hoạch từ vài chục đến trên 100kg trái mỗi vụ, nếu cây được chăm sóc tốt có thể thu hoạch đến 200kg trái.

Nhãn xuồng cơm vàng trồng ở vùng đất Khánh Hòa cho trái to. Cơm nhãn ráo, thịt dày, hạt lại nhỏ. Nhãn có mùi rất thơm, khi ăn có vị ngọt thanh nên được người tiêu dùng trong và ngoài tỉnh yêu thích.

Đáng chú ý, nhờ áp dụng khoa học kỹ thuật, nâng cao chất lượng nông sản sạch, sản phẩm nhãn xuồng Khánh Hòa đã được đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP 3 sao. Đây là động lực thúc đẩy người nông dân tiếp tục chuyển đổi vùng đất lúa kém hiệu quả sang trồng cây ăn trái.

Bên cạnh đó, Hợp tác xã đã đăng ký logo thương hiệu nhãn xuồng Khánh Hòa để bảo vệ quyền và lợi ích chính đáng của người nông dân, khẳng định thương hiệu trên thị trường. Ngoài ra, nhờ có vùng trồng lớn, được đánh giá cao về chất lượng, nhãn xuồng cơm vàng Khánh Hoà đã đủ điều kiện để liên kết tiêu thụ với hệ thống siêu thị, chuỗi cửa hàng nông sản.

Hợp tác xã cũng đã được cấp mã số vùng trồng để tiện cho việc truy xuất nguồn gốc. Sản phẩm nhãn xuồng cơm vàng của địa phương đã sẵn sàng để xuất khẩu. Hiện, Hợp tác xã đã nhận được đề nghị hợp tác với một số doanh nghiệp xuất khẩu nông sản sang thị trường Úc, Hoa Kỳ.

Sau hơn 20 năm, từ “thử nghiệm” trồng cây ăn quả trên đất lúa của một nông dân, nhãn xuồng cơm vàng Khánh Hoà tỉnh An Giang đã trở thành cây trồng có tiềm năng xuất khẩu.