Nếu việc gia nhập Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN) năm 1995 đánh dấu tiến trình hội nhập khu vực của đất nước thì việc gia nhập Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) sau hơn 11 năm đàm phán là dấu mốc của nền kinh tế Việt Nam chính thức hội nhập toàn diện vào nền kinh tế thế giới ở quy mô toàn cầu.
Đến nay, Việt Nam đã là thành viên của hầu hết cơ chế hợp tác, liên kết đa phương từ cấp độ toàn cầu (Liên Hợp Quốc, WTO, Ngân hàng Thế giới, Quỹ Tiền tệ quốc tế), liên khu vực (Diễn đàn Hợp tác Á - Âu, Diễn đàn Hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương…) đến khu vực (ASEAN, Ngân hàng Phát triển châu Á…), sở hữu một mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA) với hầu hết trung tâm kinh tế - thương mại hàng đầu thế giới.
Cùng với quá trình đó, từ một đất nước nghèo nàn, lạc hậu, chỉ sau gần 40 năm tiến hành công cuộc Đổi mới và hội nhập quốc tế sâu rộng, Việt Nam đã trở thành một trong những điểm sáng về tăng trưởng kinh tế của khu vực châu Á, quốc gia đang phát triển năng động, thuộc Top 20 nền kinh tế có giá trị thương mại hàng đầu, nằm trong nhóm 35 nền kinh tế lớn nhất thế giới.
Đáng chú ý, với những dấu ấn tham gia tích cực, chủ động, trách nhiệm, vai trò và vị thế, uy tín của Việt Nam trong các khuôn khổ hợp tác đa phương, nhất là các cơ chế hợp tác kinh tế đa phương ngày càng được khẳng định và nâng cao.
Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM)
Việc tham gia với tư cách thành viên sáng lập Diễn đàn hợp tác Á - Âu (ASEM) vào năm 1996 đánh dấu bước triển khai quan trọng chủ trương đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa quan hệ của Việt Nam. Trong gần 30 năm qua, Việt Nam đã đóng góp trách nhiệm, góp phần tạo dựng những dấu mốc quan trọng trong chặng đường phát triển của ASEM, nâng cao vai trò, vị thế của Diễn đàn.
Việt Nam được đánh giá là một trong những thành viên tích cực nhất trong khởi xướng, đề xuất và thúc đẩy nhiều ý tưởng, nội dung hợp tác mới, trực tiếp triển khai và đồng bảo trợ gần 60 sáng kiến trên các lĩnh vực. Thông qua các sáng kiến hợp tác, Việt Nam đã cùng các thành viên ASEM đề cao lợi ích của hòa bình, an ninh và ổn định, giải quyết những vấn đề cấp bách, thúc đẩy quan tâm chung. Việt Nam đã kêu gọi sự ủng hộ và hợp tác hiệu quả của ASEM trong giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu, ứng phó thiên tai...
Việc tích cực tham gia thúc đẩy hợp tác ASEM không chỉ giúp nâng cao vai trò, vị thế quốc tế của Việt Nam mà còn có ý nghĩa hết sức quan trọng góp phần thúc đẩy các lợi ích về an ninh và phát triển của đất nước.
Bên cạnh đó, từ nền tảng hợp tác ASEM, quan hệ song phương giữa Việt Nam và các thành viên ASEM ngày càng được đẩy mạnh và nâng tầm. Các hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa Việt Nam với Liên minh kinh tế Á-Âu (EAEU) có hiệu lực từ tháng 10/2016 và FTA Việt Nam-EU có hiệu lực từ tháng 8/2020 đánh dấu những mốc phát triển mới trong quan hệ giữa Việt Nam với các đối tác châu Âu, đồng thời là minh chứng sinh động khẳng định quyết tâm của các nước Á-Âu trong đẩy mạnh kết nối, liên kết kinh tế khu vực và toàn cầu.
Diễn đàn hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC)
Ngày 15/11/1998, tại thủ đô Kuala Lumpur của Malaysia, Việt Nam đã chính thức trở thành thành viên của Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) nhân Hội nghị liên Bộ trưởng Ngoại giao - Kinh tế APEC lần thứ 10.
Việc tham gia APEC năm 1998 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam và là tiền đề để nâng hội nhập kinh tế quốc tế của nước ta lên tầm toàn cầu với việc gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) vào năm 2007.
Sau khi gia nhập APEC, vị thế của Việt Nam thay đổi, từ chỗ bị bao vây cô lập trở thành có vai trò, tiếng nói ngang hàng với nhiều trung tâm kinh tế hàng đầu thế giới trong việc xây dựng, định hình các luật lệ, quy tắc về kinh tế, thương mại khu vực.
Tham gia APEC và thực hiện các cam kết về mở cửa thương mại, đầu tư, thuận lợi hóa kinh doanh còn góp phần tạo động lực thúc đẩy cải cách trong nước, từng bước hoàn thiện thể chế chính sách, quy định phù hợp với các cam kết quốc tế; tạo tiền đề để Việt Nam tham gia vào những sân chơi rộng lớn và có mức độ cam kết cao hơn như WTO, các FTA, trong đó có những FTA thế hệ mới, tiêu chuẩn cao.
Đặc biệt, những đóng góp tích cực, trách nhiệm và hiệu quả vào tất cả các lĩnh vực hợp tác của Việt Nam đã để lại nhiều dấu ấn quan trọng trong tiến trình APEC. Nổi bật nhất phải kể đến việc Việt Nam là một trong số không nhiều các nền kinh tế hai lần được các thành viên tín nhiệm ủng hộ đảm nhiệm vai trò chủ nhà các Năm APEC vào các năm 2006 và 2017.
Dưới sự chủ trì của Việt Nam, hai Hội nghị Cấp cao APEC Hà Nội năm 2006 và Đà Nẵng năm 2017 đều được đánh giá hết sức thành công, đạt những kết quả quan trọng, có ý nghĩa mang tính chiến lược đối với Diễn đàn APEC cũng như hợp tác, liên kết kinh tế tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Thậm chí, 2017 được đánh giá năm APEC thành công nhất sau 10 năm khi có sự tham dự của đông đủ các nhà lãnh đạo kinh tế khu vực APEC.
Việt Nam cũng là một trong những thành viên tích cực nhất trong việc đề xuất các sáng kiến, dự án hợp tác, với gần 150 dự án. Nhiều sáng kiến do Việt Nam đề xuất được đánh giá thiết thực, đáp ứng quan tâm chung, nhất là về phát triển bền vững, bao trùm, phát triển nguồn nhân lực trong kỷ nguyên số, thúc đẩy kinh tế số…
Bên cạnh đó, Việt Nam đã có nhiều đóng góp trong công tác điều hành hoạt động của APEC thông qua đảm nhiệm vị trí Giám đốc điều hành Ban Thư ký APEC (năm 2005-2006), Chủ tịch/Phó Chủ tịch nhiều ủy ban và nhiều nhóm công tác chủ chốt. Việt Nam hiện là Trưởng nhóm xây dựng Chương trình nghị sự APEC về cải cách cơ cấu giai đoạn 2026-2030.
Năm APEC 2027 sẽ đánh dấu gần 30 năm Việt Nam trở thành thành viên APEC, đồng thời ghi dấu ấn năm thứ 3 đảm nhiệm vai trò chủ nhà của Việt Nam, là minh chứng cho sự tin tưởng, tín nhiệm của các thành viên APEC dành cho Việt Nam.
Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO)
Ngày 07/11/2006, tại Geneva, Thuỵ Sỹ, Bộ trưởng Bộ Thương mại Việt Nam Trương Đình Tuyển và Tổng giám đốc Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) Pascal Lamy đã ký vào Nghị định thư gia nhập của Việt Nam kết thúc 11 năm tiến hành hàng loạt các cuộc đàm phán song phương, đa phương và tham vấn kể từ khi Việt Nam nộp đơn gia nhập WTO vào năm 1995. Cùng ngày, Lễ kết nạp Việt Nam gia nhập WTO được tổ chức tại trụ sở WTO ở Geneva, Thụy Sỹ.
Ngày 11/01/2007, WTO nhận được được quyết định phê chuẩn chính thức của Quốc hội Việt Nam. Kể từ đây, Việt Nam trở thành thành viên đầy đủ thứ 150 của WTO.
Từ 2007 đến nay, là một thành viên trách nhiệm, Việt Nam luôn tham gia tích cực vào các chương trình, hoạt động của WTO. Bên cạnh đó, Việt Nam nỗ lực thúc đẩy quá trình cải cách mạnh mẽ trong hệ thống pháp lý và thể chế kinh tế phù hợp với quy định của WTO và thông lệ quốc tế, trong đó sửa đổi, hoàn thiện nhiều quy định pháp luật về đầu tư, thương mại và xuất nhập khẩu, nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong nước và thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Những cải cách này giúp nâng cao tính minh bạch trong quản lý kinh tế, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế.
Việc gia nhập WTO không chỉ thúc đẩy sự tăng trưởng thương mại mà còn mở rộng hợp tác kinh tế và đa dạng hóa thị trường xuất khẩu cho Việt Nam. Khi gia nhập WTO năm 2007, quy mô kinh tế của Việt Nam còn khá khiêm tốn, đến hết năm 2024, quy mô nền kinh tế đã đạt khoảng 476 tỷ USD và tổng kim ngạch xuất nhập khẩu đạt khoảng 786,3 tỷ USD.
Gia nhập WTO cũng mở rộng cánh cửa thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) vào Việt Nam, giúp Việt Nam nhanh chóng trở thành điểm đến hấp dẫn của các nhà đầu tư quốc tế.
Trong chuyến thăm tới Việt Nam hồi tháng 5/2023, Tổng Giám đốc WTO Ngozi Okonjo-Iweala đánh giá: “Việt Nam là tấm gương sáng về tăng trưởng kinh tế dựa trên các thành quả của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, từ đó thúc đẩy thương mại và đầu tư, tham gia thành công vào tiến trình toàn cầu hóa và tái định hình chuỗi cung ứng khu vực và quốc tế".
-----------------------------------------
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
1. Tạp chí Cộng sản: Tinh thần chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam qua nỗ lực gia nhập và trở thành thành viên WTO - Thành tựu và triển vọng, https://www.tapchicongsan.org.vn/web/guest/quoc-phong-an-ninh-oi-ngoai1/-/2018/827323/tinh-than-chu-dong%2C-tich-cuc-hoi-nhap-kinh-te-quoc-te-cua-viet-nam-qua-no-luc-gia-nhap-va-tro-thanh-thanh-vien-wto---thanh-tuu-va-trien-vong.aspx
2. Báo điện tử Chính phủ: Việt Nam đóng góp tích cực, chủ động cho Diễn đàn APEC, https://baochinhphu.vn/viet-nam-dong-gop-tich-cuc-chu-dong-cho-dien-dan-apec-102241107090003408.htm
3. Báo Quân đội Nhân dân: Diễn đàn hợp tác Á-Âu: Sức hấp dẫn, vị thế và tiềm năng hợp tác ngày càng tăng, https://www.qdnd.vn/chinh-tri/tin-tuc/dien-dan-hop-tac-a-au-suc-hap-dan-vi-the-va-tiem-nang-hop-tac-ngay-cang-tang-652866
