Với khả năng sản xuất thực phẩm hạn chế, các quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước. Theo số liệu thống kê của EIU, các quốc gia GCC đang dần trở nên quá phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm. Trong giai đoạn từ 2007 – 2011, nhập khẩu thực phẩm tại khu vực GCC đã tăng 10,6%, đạt 28,4 tỉ USD trong năm 2011, chiếm 3% trị giá GDP của cả khu vực.
Diện tích đất canh tác nhỏ hẹp và nguồn nước phục vụ nông nghiệp hạn chế là những đặc điểm chính khiến ngành công nghiệp thực phẩm tại các nước GCC khó phát triển. Bên cạnh đó, dân số gia tăng, thu nhập bình quân đầu người tăng và khả năng sản xuất thực phẩm nội địa thấp sẽ khiến các quốc gia GCC còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu thực phẩm. Dân số khu vực GCC dự kiến sẽ tăng từ mức 41,7 triệu người lên mức 49,9 triệu người trong năm 2017. GDP khu vực GCC dự kiến tăng từ mức 1,1 tỉ USD trong năm 2010 lên mức 1,8 tỉ USD vào năm 2017. Các quốc gia GCC nằm trong số những quốc gia giàu có nhất thế giới về lĩnh vực dầu và khí và có thu nhập bình quân đầu người cao.
Năm 2010, thực phẩm nhập khẩu tại khu vực chiếm hơn 70% tổng thực phẩm được tiêu thụ. Việc quá phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm, kèm theo đó là giá thực phẩm ngày càng tăng cao đang làm ảnh hưởng đến an ninh lương thực của khu vực GCC. Trong những năm trước đây, đã từng có sự gián đoạn trong việc nhập khẩu thực phẩm tại các nước GCC do chính sách hạn chế nhập khẩu hoặc do điều kiện tự nhiên. Điều này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến khu vực GCC. Chính vì vậy, Chính phủ các nước GCC luôn chú trọng đến cách chính sách đảm bảo an ninh lương thực. Điều này đồng nghĩa với ngành công nghiệp thực phẩm tại các quốc gia GCC sẽ còn tiếp tục phụ thuộc vào nhập khẩu trong tương lai.
Trong số các quốc gia GCC, Ả-rập Xê-út là quốc gia tiêu thụ thực phẩm nhiều nhất. Tính riêng trong năm 2011, lượng tiêu thụ thực phẩm tại quốc gia này đã chiếm 63% tổng số lượng thực phẩm nhập khẩu của cả khu vực GCC.
Mặc dù Chính phủ các nước GCC đang thi hành hàng loạt các biện pháp nhằm tăng khả năng cung ứng lương thực trong nước, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu nhưng vẫn chưa có hiệu quả rõ rệt. Bên cạnh đó, việc Chính phủ thu mua đất nông nghiệp tại các quốc gia khác, cung cấp tiền trợ cấp để hỗ trợ nông dân trồng trọt, v.v là những giải pháp không đạt kết quả tức thì mà phải mất ít nhất vài năm để tăng khả năng tự cung ứng thực phẩm trong khu vực. Cho đến lúc đó, khu vực GCC vẫn phải phụ thuộc vào các quốc gia xuất khẩu thực phẩm để đảm bảo an ninh lương thực.
Bảng: So sánh lượng thực phẩm sản xuất và thực phẩm nhập khẩu
các nước GCC năm 2010
Đơn vị tính: triệu tấn
Nguồn: IMF, FAO, Alpen
Capital
Theo EIU, nhập khẩu thực phẩm của khu vực GCC dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2020, đạt 53,1 tỉ USD, tăng 8,4% trong giai đoạn 2011-2020.
Bảng: Giá trị thực phẩm nhập khẩu tại khu vực GCC
Đơn vị tính: tỉ USD
Nước
2011
2015 (dự kiến)
2020 (dự kiến)
Ba-ranh
0,8
1,1
1,6
Cô-oét
2,5
3,6
5,3
Ô-man
2,1
3,3
4,8
Ca-ta
1,3
2,1
3,3
Ả-rập Xê-út
17,9
24,5
35,2
UAE
3,8
5,5
8,4
Tổng khu vực
28,4
36,3
53,1
Nguồn: EIU (E-estimates)
Bảng: Lượng thực phẩm tiệu thụ tại khu vực GCC giai đoạn 2004-2010
Đơn vị tính: triệu tấn
Nguồn: Alpen Capital
Hiện nay, xu hướng tiêu thụ thực phẩm tại các nước GCC là các sản phẩm có giá trị cao, đặc biệt là thịt và trái cây. Trong giai đoạn 2004-2010, lượng thịt tiêu thụ tại các nước GCC đã tăng 5,6%. Lượng thịt tiêu thụ cao hơn lượng tiêu thụ ngũ cốc trong giai đoạn 2004-2010.
Trước những diễn biến trong ngành công nghiệp thực phẩm tại các nước GCC, có thể thấy có nhiều tiềm năng cho doanh nghiệp thúc đẩy xuất khẩu thực phẩm sang thị trường này cũng như xúc tiến đầu tư vào ngành công nghiệp thực phẩm tại đây. Thị trường GCC hiện có nhiều tiềm năng trong ngành chế biến thực phẩm và tái xuất./.
Với khả năng sản xuất thực phẩm hạn chế, các quốc gia thuộc Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh (GCC) phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu nhằm đáp ứng nhu cầu tiêu thụ trong nước. Theo số liệu thống kê của EIU, các quốc gia GCC đang dần trở nên quá phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm. Trong giai đoạn từ 2007 – 2011, nhập khẩu thực phẩm tại khu vực GCC đã tăng 10,6%, đạt 28,4 tỉ USD trong năm 2011, chiếm 3% trị giá GDP của cả khu vực.
Diện tích đất canh tác nhỏ hẹp và nguồn nước phục vụ nông nghiệp hạn chế là những đặc điểm chính khiến ngành công nghiệp thực phẩm tại các nước GCC khó phát triển. Bên cạnh đó, dân số gia tăng, thu nhập bình quân đầu người tăng và khả năng sản xuất thực phẩm nội địa thấp sẽ khiến các quốc gia GCC còn phụ thuộc nhiều vào nhập khẩu thực phẩm. Dân số khu vực GCC dự kiến sẽ tăng từ mức 41,7 triệu người lên mức 49,9 triệu người trong năm 2017. GDP khu vực GCC dự kiến tăng từ mức 1,1 tỉ USD trong năm 2010 lên mức 1,8 tỉ USD vào năm 2017. Các quốc gia GCC nằm trong số những quốc gia giàu có nhất thế giới về lĩnh vực dầu và khí và có thu nhập bình quân đầu người cao.
Năm 2010, thực phẩm nhập khẩu tại khu vực chiếm hơn 70% tổng thực phẩm được tiêu thụ. Việc quá phụ thuộc vào nhập khẩu thực phẩm, kèm theo đó là giá thực phẩm ngày càng tăng cao đang làm ảnh hưởng đến an ninh lương thực của khu vực GCC. Trong những năm trước đây, đã từng có sự gián đoạn trong việc nhập khẩu thực phẩm tại các nước GCC do chính sách hạn chế nhập khẩu hoặc do điều kiện tự nhiên. Điều này đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến khu vực GCC. Chính vì vậy, Chính phủ các nước GCC luôn chú trọng đến cách chính sách đảm bảo an ninh lương thực. Điều này đồng nghĩa với ngành công nghiệp thực phẩm tại các quốc gia GCC sẽ còn tiếp tục phụ thuộc vào nhập khẩu trong tương lai.
Trong số các quốc gia GCC, Ả-rập Xê-út là quốc gia tiêu thụ thực phẩm nhiều nhất. Tính riêng trong năm 2011, lượng tiêu thụ thực phẩm tại quốc gia này đã chiếm 63% tổng số lượng thực phẩm nhập khẩu của cả khu vực GCC.
Mặc dù Chính phủ các nước GCC đang thi hành hàng loạt các biện pháp nhằm tăng khả năng cung ứng lương thực trong nước, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu nhưng vẫn chưa có hiệu quả rõ rệt. Bên cạnh đó, việc Chính phủ thu mua đất nông nghiệp tại các quốc gia khác, cung cấp tiền trợ cấp để hỗ trợ nông dân trồng trọt, v.v là những giải pháp không đạt kết quả tức thì mà phải mất ít nhất vài năm để tăng khả năng tự cung ứng thực phẩm trong khu vực. Cho đến lúc đó, khu vực GCC vẫn phải phụ thuộc vào các quốc gia xuất khẩu thực phẩm để đảm bảo an ninh lương thực.
Bảng: So sánh lượng thực phẩm sản xuất và thực phẩm nhập khẩu
các nước GCC năm 2010
Đơn vị tính: triệu tấn
Nguồn: IMF, FAO, Alpen
Capital
Theo EIU, nhập khẩu thực phẩm của khu vực GCC dự kiến sẽ tăng gấp đôi vào năm 2020, đạt 53,1 tỉ USD, tăng 8,4% trong giai đoạn 2011-2020.
Bảng: Giá trị thực phẩm nhập khẩu tại khu vực GCC
Đơn vị tính: tỉ USD
Nước
2011
2015 (dự kiến)
2020 (dự kiến)
Ba-ranh
0,8
1,1
1,6
Cô-oét
2,5
3,6
5,3
Ô-man
2,1
3,3
4,8
Ca-ta
1,3
2,1
3,3
Ả-rập Xê-út
17,9
24,5
35,2
UAE
3,8
5,5
8,4
Tổng khu vực
28,4
36,3
53,1
Nguồn: EIU (E-estimates)
Bảng: Lượng thực phẩm tiệu thụ tại khu vực GCC giai đoạn 2004-2010
Đơn vị tính: triệu tấn
Nguồn: Alpen Capital
Hiện nay, xu hướng tiêu thụ thực phẩm tại các nước GCC là các sản phẩm có giá trị cao, đặc biệt là thịt và trái cây. Trong giai đoạn 2004-2010, lượng thịt tiêu thụ tại các nước GCC đã tăng 5,6%. Lượng thịt tiêu thụ cao hơn lượng tiêu thụ ngũ cốc trong giai đoạn 2004-2010.
Trước những diễn biến trong ngành công nghiệp thực phẩm tại các nước GCC, có thể thấy có nhiều tiềm năng cho doanh nghiệp thúc đẩy xuất khẩu thực phẩm sang thị trường này cũng như xúc tiến đầu tư vào ngành công nghiệp thực phẩm tại đây. Thị trường GCC hiện có nhiều tiềm năng trong ngành chế biến thực phẩm và tái xuất./.
