Hai tuần trước Tết Nguyên đán, làng cá kho Vũ Đại đỏ lửa phục vụ khách hàng suốt ngày đêm.
Nhiều năm nay, làng Vũ Đại (nay là Đại Hoàng, Hòa Hậu, Lý Nhân, Hà Nam) đã có nghề kho cá bằng niêu đất. Cá kho của làng nổi tiếng khắp trong và ngoài nước. Dịp Tết, mỗi ngày gia đình bà Nguyễn Thị Thìn bán hàng trăm nồi cá kho.
"Cá được dùng để kho phải là cá trắm đen, nuôi từ 3 năm, trọng lượng hơn 3 kg thì kho mới ngon. Giá mỗi kilogram cá tươi khoảng 150.000 đồng", ông Sản, chồng bà Thìn, cho biết.
Niêu cá có trọng lượng khác nhau từ 1 đến 6 kg, niêu được đặt hàng riêng từ Nghệ An chuyển ra. Trước khi tiến hành kho cá, các gia đình phải đun nóng niêu trên bếp, khi đun cho nước và gạo để giúp thông khí và khi kho nhiệt được tản đều không bị nứt.
Nguyên liệu kho cá đơn giản, gồm cá trắm đen, thịt ba chỉ, sườn, nước cốt dừa, tương cua, mía, niêu đất, chanh tươi, ớt...
Trong làng có nhiều gia đình làm nghề kho cá, mỗi gia đình có một bí quyết riêng để món cá có sự khác biệt và đậm vị.
Cá sau khi đưa vào nồi phải thêm chút kẹo đắng (một loại gia vị nấu bằng đường do gia đình tự nấu) để có màu đẹp. Nước chanh tươi và nước sôi tưới vào nồi cá để cá không bị tanh.
Những ngày sát tết, hàng trăm nồi cá luôn đỏ lửa, cao điểm mỗi ngày kho 600 nồi cá. Nhân công thay nhau thức qua đêm để điều chỉnh lửa phù hợp vì đặc thù cá phải kho trong vòng 14-15 tiếng.
Cường độ làm việc liên tục, công việc vất vả, ảnh hưởng bởi khói bếp nên công lao được trả có khi tới 1 triệu đồng/ngày.
Giá của một niêu cá làng Vũ Đại dao động từ 450.000 đồng đến 1,2 triệu đồng/nồi. Nhiều người sành ăn có thể đặt kho bằng nước dừa và thịt nhiều thì giá cao hơn.
Cá kho trong thời gian lâu, nước cạn dần sẽ liên tục được tiếp nước sôi.
Cá kho Vũ Đại có màu nâu sậm đẹp mắt, thịt cá chắc, xương cá mềm, không mặn, vị đượm.
