TÓM TẮT:
Trong bối cảnh hiện nay và trước sự phát triển như vũ bão của cách mạng khoa học kỹ thuật, việc dự báo sự thay đổi của ngành kế toán trong tương lai là cần thiết. Tương lai của ngành Kế toán được định hình bởi các công nghệ đã phát triển và tiếp tục phát triển như phần mềm kế toán, trí tuệ nhân tạo... Bài viết phân tích một số xu thế thay đổi của ngành Kế toán trong tương lai, nhằm giúp những người quan tâm nghiên cứu lĩnh vực này nắm bắt và tận dụng cơ hội, vượt qua thách thức trong công việc.
Từ khóa: kế toán, công nghệ, cách mạng 4.0, dữ liệu đám mây, AI, Blockchain, phần mềm.
1. Đặt vấn đề
Năm 2016, Hiệp hội Kế toán công chứng Anh Quốc (the Association of Chartered Certified Accountants - ACCA) đã tiến hành một cuộc điều tra về kế toán chuyên nghiệp tương lai ở 22 quốc gia (bao gồm Việt Nam). Kết quả cho thấy, 55% số người được hỏi dự đoán sự phát triển của hệ thống kế toán tự động được đánh giá có nhiều tác động nhất, sau đó là sự xâm nhập của điện toán đám mây trong kinh doanh… Những xu hướng này đều là sự ảnh hưởng của Cách mạng 4.0 đối với nghề Kế toán. Sự xuất hiện của Điện toán đám mây, dữ liệu lớn (Big data), công nghệ chuỗi khối (Blockchain)... đã thay đổi căn bản và nâng cao hiệu quả trong quy trình xử lý, tổng hợp và truyền đạt và cung cấp thông tin, đặc biệt là thông tin kế toán.
Tất cả những điều đó đã, đang và sẽ tác động rất mạnh đến toàn bộ công việc kế toán và kiểm toán. Nó đòi hỏi phải có sự thay đổi rất căn bản quy trình và phương pháp kế toán, kiểm toán, đổi mới căn bản phương thức tạo lập, thu thập và xử lý thông tin, phương thức kiểm tra, đánh giá thông tin, cách thức truyền tải, tiếp nhận, khai thác thông tin và lưu trữ thông tin. Các nghiên cứu trên thế giới cho thấy, CMCN 4.0 với các ứng dụng vạn vật, lưu trữ dữ liệu quy mô lớn, điện toán đám mây, việc phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo, vạn vật kết nối trên toàn thế giới… sẽ mở ra cơ hội tốt cho lĩnh vực kế toán, kiểm toán tiếp cận những phần mềm tiện ích, chi phí phù hợp, giúp sử dụng hiệu quả nguồn lực, tiết kiệm thời gian, nhân lực, tiếp cận hệ thống kế toán, kiểm toán quốc tế.
2. Xu hướng thay đổi của ngành Kế toán trong tương lai
Những năm trở lại đây là khoảng thời gian bùng nổ sự phát triển của công nghệ thông tin, mọi hoạt động đều gắn với công nghệ số. Do đó, lĩnh vực kế toán cũng được định hướng phát triển theo hướng áp dụng công nghệ 4.0, nhằm đảm bảo giảm thiểu tối đa sức lao động của con người mà vẫn đem lại lợi ích kinh tế cao nhất cho doanh nghiệp. Cụ thể là với lĩnh vực kế toán, việc ứng dụng công nghệ số giúp công tác kế toán được thực hiện mọi lúc, mọi nơi mà vẫn đảm bảo tính hiệu quả. Công tác thu thập, xử lý, tính toán và báo cáo số liệu được thực hiện nhanh chóng và kịp thời. Để việc ứng dụng công nghệ là có hiệu quả, đòi hỏi đội ngũ những người làm kế toán phải nắm bắt được cách áp dụng công nghệ trong hoạt động kế toán. Xu hướng phát triển mới của lĩnh vực kế toán là hướng đến sử dụng công nghệ ngày càng thông minh và tinh vi hơn (như phần mềm thông minh có điện toán đám mây, big data,…) để thay thế cho cách xử lý truyền thống. Các xu hướng thay đổi ngành Kế toán trong tương lai cụ thể như sau:
- Các phần mềm kế toán được cải thiện về nhiều mặt.
Công việc kế toán bắt đầu từ excel trước đây được cải tiến mới khi nhiều phần mềm kế toán chuyên dụng ra đời, mọi hoạt động ghi chép và tính toán trở nên nhanh chóng và chuẩn xác. Các nền tảng phần mềm này có một loạt các chức năng phần mềm mà kế toán đánh giá cao nhất, chẳng hạn như tối ưu hóa các quy trình và giảm thiểu các tác vụ thủ công. Điều này giúp tiết kiệm thời gian cho chứng từ sổ sách và đảm bảo độ chính xác cao. Ví dụ cụ thể là phần mềm kế toán online là một trong những phần mềm tốt nhất của cuộc CMCN 4.0. Nó là sự kết hợp hoàn hảo giữa sức mạnh của công nghệ thông tin, lập trình website và hệ thống nghiệp vụ tài chính - kế toán - quản trị. Hay phần mềm Turbo tax của Intuit đang thay thế kế toán viên làm các công việc thuộc phần hành thuế. Hoặc phần mềm Xero làm công việc phân loại hóa đơn… Phần mềm này có thể kiểm tra dữ liệu toán học trên các hóa đơn cũng như xác minh thông tin về đơn vị phát hành, mã số thuế giá trị gia tăng trên hóa đơn.
- Sự bổ trợ của Công nghệ AI
Tại Việt Nam, công việc kế toán trước đây hoàn toàn phải làm thủ công, phụ thuộc rất nhiều vào sự cẩn thận và tỉ mỉ của kế toán viên với rất nhiều sổ sách kế toán, bảng biểu theo một số tiêu chuẩn nhất định. Trong những thập niên gần đây đây, trước sự phát triển mạnh mẽ về thành tựu khoa học kỹ thuật, công nghệ hiện đại, AI đã dần dần được đưa vào trong lĩnh vực kế toán. Điều này cho phép các doanh nghiệp cắt giảm chi phí, tự động hóa một loạt các quy trình, cũng như thúc đẩy lợi nhuận của doanh nghiệp. Đồng thời, sự tác động của công nghệ cốt lõi trong cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã thay đổi mạnh mẽ ngành kế toán trong doanh nghiệp. Máy AI đảm nhận gánh nặng thực hiện các nhiệm vụ lặp đi lặp lại và tốn thời gian. Trí tuệ nhân tạo trong kế toán làm giảm sự can thiệp của con người. Công nghệ AI có khả năng xử lý nhiều nhiệm vụ kế toán tiêu chuẩn nhanh hơn và hiệu quả hơn. Công nghệ AI xử lý nhiều công việc chân tay, lặp đi lặp lại, kế toán viên sẽ có nhiều thời gian hơn để tập trung vào các khía cạnh khác của công việc, như tư vấn và phân tích dữ liệu. Thay vì dành hàng giờ để hoàn thành các công việc mang tính thủ công, kế toán viên sẽ có thể sử dụng và phân tích dữ liệu do AI cung cấp để đưa ra các quyết định hợp lý nhất.
Công nghệ AI sẽ cải thiện độ chính xác trong việc nhập dữ liệu và giảm rủi ro trách nhiệm cho kế toán; hiệu quả hơn trong việc phát hiện gian lận; cung cấp dữ liệu thời gian thực, cho phép kế toán viên cung cấp các giải pháp theo thời gian thực; khả năng phân tích lượng lớn dữ liệu ngay lập tức; đánh giá những thành công và thất bại trong quá khứ để hoạch định cho tương lai. Cụ thể, một trong những ứng dụng lớn của AI trong kế toán là máy học (Machine learning). Máy học có thể mã hóa các bút toán, có thể phân tích các hợp đồng. Lĩnh vực tự động hóa mới là phương tiện hỗ trợ đưa ra các quyết định hữu ích như thông qua máy học có thể xác định được những giao dịch bất thường trong việc ghi nhận nghiệp vụ kinh tế phát sinh. Nó có thể giúp kế toán viên truy cập dữ liệu phi cấu trúc, trở thành một trợ lý ảo đắc lực cho công việc của kế toán, kiểm toán, các giao dịch, thuế để xác định những lĩnh vực rủi ro hoặc cần phân tích thêm, nhờ có chức năng ghi nhận lại bối cảnh nên máy học có sự phân tích thông minh hơn.
- Quy trình kế toán được tự động hóa
Thay vì việc làm thủ công rất nhiều các công đoạn trước đây, công nghệ giúp đơn giản hóa các quy trình phức tạp. Kế toán viên có thể tập trung vào các công việc quan trọng, cần đầu óc và tỉ mỉ. Còn các công việc khác, có thể được thực hiện bởi công cụ tự động. Ví dụ, đối với việc lập hóa đơn tại các doanh nghiệp có quy mô vừa và lớn tại Việt Nam trước đây, số lượng hóa đơn đầu vào mỗi tháng có thể lên tới hàng trăm, thậm chí hàng ngàn chứng từ. Để hoàn thành một quy trình xử lý mỗi hóa đơn đầu vào cần trung bình 3 phút, đối với một kế toán viên thạo việc, bao gồm các nghiệp vụ như kiểm tra xác thực thông tin với Tổng cục Thuế; đọc và nhập liệu hóa đơn vào bảng kê excel; đồng bộ dữ liệu lên các phần mềm kế toán, lưu trữ và sắp xếp các bộ chứng từ đúng nơi, đúng quy chuẩn của doanh nghiệp. Các nhân viên kế toán luôn phải dành lượng lớn thời gian và năng lượng để xử lý các tác vụ kể trên bằng phương thức thủ công, vốn luôn tồn tại rủi ro sai sót và gây mệt mỏi trong những ngày cao điểm. Nhưng trong tương lai, các phần mềm hiện nay có thể tích hợp với hệ thống kế toán và ngân hàng của bạn. Điều này làm cho các phương pháp lập hóa đơn trong quá khứ trở nên lỗi thời. Hóa đơn được tạo một cách hoàn hảo chỉ với một vài cú nhấp chuột. Một số thông tin khách hàng cần được nhập vào, nhưng quan trọng hơn hết là không có lỗi nào xảy ra.
- Hệ thống kế toán đám mây dần thay thế hệ thống truyền thống
Hệ thống kế toán tại chỗ truyền thống yêu cầu doanh nghiệp phải thiết lập một trung tâm dữ liệu vật lý. Điều này đồng nghĩa với việc doanh nghiệp phải bỏ một khoản lớn vào đầu tư phần cứng, nhân sự cũng như thời gian và công sức để cài đặt và duy trì giải pháp. Trong khi đó, kế toán đám mây lưu trữ dữ liệu của doanh nghiệp trên nền tảng đám mây, trong các server từ xa. Do đó, người dùng có thể nhanh chóng truy cập thông tin tài chính quan trọng mọi lúc, mọi nơi. Người dùng có thể giải quyết các tác vụ thường nhật từ bất kỳ máy nào, vào bất cứ lúc nào. Tất cả dữ liệu cũng được lưu tự động trên mây và có thể được truy xuất nhanh chóng.
Hơn nữa, giải pháp còn có thể linh động mở rộng hoặc thu hẹp ngay lập tức tùy theo nhu cầu, không yêu cầu doanh nghiệp phải tốn cho chi phí đầu tư, vì vậy kế toán đám mây là một giải pháp thích hợp cho doanh nghiệp thuộc mọi lĩnh vực và quy mô. Đồng thời, kế toán đám mây cung cấp cho doanh nghiệp một bức tranh tổng thể về các hoạt động gần đây nhất của doanh nghiệp, tự động cập nhật các giao dịch tài chính, cho phép người dùng theo dõi hiệu suất kinh doanh và giúp quản lý đưa ra quyết định sáng suốt hơn dựa trên thông tin và thực trạng tài chính trong thời gian thực. Thêm vào đó, người dùng có thể dễ dàng tìm kiếm hóa đơn, hợp đồng, theo dõi tình trạng thanh toán, giúp doanh nghiệp duy trì mối quan hệ tốt với các nhà cung cấp, nhà phân phối, nhân viên và đối tác kinh doanh.
- Xu hướng nghiên cứu Blockchain để ứng dụng trong tương lai
Nếu như trong hoạt động kế toán thông thường, một nhân viên kế toán cần phải ghi bút toán kép thì Blockchain chỉ cần một bút toán có thể cung cấp thông tin cho tất cả các bên mà không lo về tính xác thực. Hồ sơ kế toán sẽ không thể sửa chữa, thay đổi một khi đã được lưu vào Blockchain, ngay cả khi chủ sở hữu hệ thống kế toán yêu cầu. Bởi trên nền tảng Blockchain, mọi giao dịch hàng ngày được ghi chép lại và xác thực, do đó tính vẹn toàn của các hồ sơ tài chính được đảm bảo. Ứng dụng Blockchain giúp bảo mật thông tin kế toán bởi đó là công nghệ cho phép truyền tải dữ liệu một cách an toàn dựa vào hệ thống mã hóa vô cùng phức tạp, tương tự cuốn sổ cái kế toán của một công ty, nơi mà tiền mặt được giám sát chặt chẽ.
3. Kết luận
Ứng dụng khoa học công nghệ là xu hướng tất yếu trong công việc hàng ngày, đặc biệt là những lĩnh vực luôn luôn đòi hỏi sự nhanh nhạy và chính xác như Kế toán. Công nghệ ngày càng phát triển thì càng ảnh hưởng lớn đến lĩnh vực này. Kế toán sẽ sử dụng công nghệ ngày càng thông minh, tinh vi để nâng cao hiệu quả so với cách làm việc truyền thống và các công nghệ này có thể thay thế cách tiếp cận truyền thống. Điều này giúp quy trình kế toán đơn giản, chính xác, bảo mật và giảm thiểu thời gian, chi phí, thao tác,…
TÀI LIỆU THAM KHẢO:
- ACCA. (2016). Professional Accountants-The Future: Drivers of Change and Future Skills. UK, London: ACCA London.
- Vũ Ðức Chính (2020), Triển khai chiến lược kế toán, kiểm toán Việt Nam: kết quả và định hướng đến năm 2030, Tạp chí Tài chính, số tháng 4/2020.
- Ðỗ Tất Cường (2020), Dự báo những xu hướng thay đổi trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán, Tạp chí Tài chính, số tháng 4/2020.
- Trần Thị Ngọc Anh (2019), Tác động của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 đến lĩnh vực kế toán, Tạp chí Tài chính, kỳ 2, tháng 9/2019.
- Nguyễn Văn Bảo (2020), Cơ hội và thách thức đối với kế toán - kiểm toán Việt Nam trong bối cảnh mới, Tạp chí Tài chính, kỳ 2, tháng 12/2019.
Some development trends of the accounting sector in the future
Master. Nguyen Thi Tho
Faculty of Accounting, University of Economic and Technical Industries
ABSTRACT:
In the context of the rapid scientific and technical advances, it is necessary to forecast changes in the accounting sector. The future of the accounting sector is shaped by technologies like accounting software, artificial intelligence, ect. This paper analyzes some development trends of the accounting sector in the future to help those who are interested in this field seize and take advantage of opportunities and overcome challenges at work.
Keywords: accounting, technology, revolution 4.0, cloud data, AI, blockchain, software.
[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 2, tháng 2 năm 2022]
