Từ lâu, măng tre mạnh tông được xem là cây đặc hữu ở vùng Bảy Núi, tỉnh An Giang, mang lại thu nhập cao cho người dân nơi đây. Cây tre Mạnh Tông được trồng ở nhiều nơi, nhưng măng ở Núi Cấm có hương vị riêng biệt, được người tiêu dùng rất ưa chuộng.
Núi Cấm là một trong những ngọn núi hùng vĩ nằm trong khu tam giác thuộc 2 huyện Tịnh Biên và Tri Tôn (An Giang). Ngoài những đặc sản như bơ, mít, dâu, mãng cầu, xoài, chuối, rau, củ…, Núi Cấm còn là một vựa măng tre Mạnh Tông lớn nhất trên vùng Bảy Núi (An Giang), mỗi năm cho sản lượng lên đến hàng trăm tấn, cung cấp cho các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long.
Tre Mạnh Tông thường được người dân canh tác trên đất núi, trồng dưới tán rừng, dọc theo sườn đồi… vừa có tác dụng giữ đất, vừa giúp cư dân địa phương có thêm thu nhập. Cây giống khỏe mạnh, bầu rễ ổn định, chịu hạn tốt. Măng Mạnh Tông còn được gọi là măng Bát Độ, măng của tre Điềm Trúc (Điền Trúc). Mùa măng kéo dài từ tháng 4 và tháng 5 Âm lịch, và đạt đỉnh điểm vào tháng 6 và tháng 7 Âm lịch. Một mụt măng (chồi măng) Mạnh Tông có thể nặng từ 2,5 đến 3kg, thậm chí có những mụt nặng đến 6 đến 7kg, thậm chí chục ký.
Do đặc trưng được canh tác ở nơi có điều kiện khí hậu, thổ nhưỡng đặc biệt với nền đất pha cát giàu dinh dưỡng nên măng Núi Cấm rất giòn, ngọt, chế biến món nào cũng ngon. Măng tươi luôn được ưu tiên lựa chọn vì giữ nguyên vẹn được hương vị vốn có, sau khi sơ chế có thể mang đi xào, hầm thịt hoặc chế biến đa dạng các món ăn chay ngon.
Măng tre mạnh tông Núi Cấm có vị ngọt thanh, độ giòn tự nhiên, tạo nên những món ăn đậm đà hương vị núi rừng.
Trồng tre Mạnh Tông trên núi là một mô hình mang lại nguồn thu nhập đáng kể cho hàng trăm hộ gia đình. Hiện ở Núi Cấm có 4 ấp là Vồ Thiên Tuế, Vồ Bồ Hong, Vồ Đầu, Vồ Chư Thần, ước có trên 50% hộ nông dân trồng tre lấy măng xen với trồng rừng trên núi, nhiều nhất là tre Mạnh tông.
Ông Lê Quang Vinh (ấp Thiên Tuế, xã An Hảo. TX. Tịnh Biên) cho biết, ông trồng 150 bụi tre Mạnh Tông, mỗi tháng, đem xuống vựa bán hơn 1 tấn măng. Đến cuối vụ, ông thu được khoảng 20 triệu đồng.
Ông Lương Văn Hiếu ở ấp Vồ Thiên Tuế, xã An Hảo cho biết: Gia đình có gần 170 bụi măng Mạnh Tông, mỗi năm thu nhập từ 50-60 triệu đồng mà không cần vốn đầu tư nhiều như các loại hoa màu khác.
Mùa măng không chỉ mang lại nguồn thu nhập cho các hộ nông dân, mà còn tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương qua các công việc vận chuyển, sơ chế, và xử lý măng. Măng khi thu hoạch được người dân gánh hoặc chở xe xuống chân núi để bán cho các đầu mối thu mua.
Đại diện UBND xã An Hảo, cho biết, mô hình trồng tre Mạnh Tông lấy măng được xem là mô hình hay, đem lại hiệu quả kinh tế cao cho hàng trăm người dân trên núi Cấm trong mùa mưa. Nhiều năm qua, cũng nhờ canh tác tre lấy măng mà bà con có thu nhập ổn định, góp phần xóa đói giảm nghèo ở địa phương.
Trồng tre Mạnh Tông trên núi được xem là một mô hình kinh tế hiệu quả. Mùa măng không chỉ mang lại nguồn thu nhập cho các hộ nông dân, mà còn tạo công ăn việc làm cho nhiều lao động địa phương qua các công việc vận chuyển, sơ chế, và xử lý măng.
Dưới chân núi Cấm có trên 5 vựa thu mua măng mạnh tông. Ngoài cung cấp măng tươi, măng Mạnh Tông, đã được các cơ sở nơi đây chế biến thành măng khô, măng chua… vừa dễ bảo quản, vừa dễ cung cấp đi các tỉnh, thành phố trong cả nước, giá thành cũng cao hơn
Măng khô được chế biến bằng cách phơi khô măng tươi dưới nắng hoặc sấy khô. Sản phẩm này có thể bảo quản lâu dài, dễ dàng vận chuyển và sử dụng trong nhiều món ăn khác nhau như hầm, kho, xào… Măng khô khi nấu sẽ trở lại độ giòn, ngọt, giữ nguyên hương vị độc đáo của măng tre Mạnh Tông.
Măng chua được làm bằng cách ngâm măng tươi trong nước muối và để lên men tự nhiên. Quá trình này tạo ra độ giòn cho măng, hương vị chua nhẹ, rất thích hợp để làm các món ăn kèm, hoặc chế biến các món canh, gỏi, xào… Măng chua không chỉ giữ được hương vị đặc trưng của măng tre mạnh tông, mà còn mang lại một trải nghiệm ẩm thực mới lạ.
Riêng với sản phẩm măng chua, bà con núi Cấm làm thành hai loại. Loại để có sản phẩm bán ngay và loại dành dự trữ bán quanh năm. Măng bán ngay được ngâm nước muối lạt, bỏ bọc từng kg, rồi dồn thành bọc 10kg giao cho bạn hàng; măng ăn liền có giá 12.000 đồng/kg. Măng dự trữ được các chủ cơ sở ủ chua và được bán với giá 30.000 đồng/kg”. Trung bình mỗi năm, một chủ vựa dự trữ khoảng 5 - 6 tấn măng chua. Măng ủ chua được tiêu thụ nhiều nhất là vào dịp Tết. Ngoài ra, du khách đến du lịch Thiên Cấm sơn, cũng thường mua đặc sản măng chua của Núi Cấm về làm quà.
Ngoài thu hoạch măng, những thân tre Mạnh Tông già được trồng trên núi Cấm thường rất cứng và có màu đẹp nên được người dân địa phương làm ra những đôi đũa ăn vừa chắc, vừa đẹp bán cho du khách gần xa đến tham quan, du lịch nơi đây. Hiện tại, đũa tre Mạnh Tông đã trở thành một sản phẩm du lịch đặc trưng của địa phương.
Khi tre Mạnh tông đạt thời gian từ 4 - 5 năm thì được sử dụng để vót đũa. Mỗi cây tre được người thợ chọn lựa rất kỹ càng. Thân tre phải thẳng, ít cong vẹo… Sau khi đốn tre, người thợ cưa ra từng đoạn, chẻ nhỏ ra thành nhiều lóng. Phải vuốt thật tỉ mỉ thì đũa mới tròn đều. Để tre không bị mối mọt, người dân địa phương ngâm với phèn chua ít nhất 1 năm. Sau khi ngâm xong, bắt đầu việc làm đũa tre, mỗi đôi đũa sau khi vót phải chùi với dầu ăn, rồi đem phơi thật khô, tạo ra đôi đũa sáng bóng mà sử dụng lâu bền.
Bà Phạm Thị Ánh, ở Tịnh Biên, tỉnh An Giang, cho biết: Trồng tre đơn giản nhưng thu lợi khá, đũa tốt là 150.000 đồng/bó 50 đôi, còn loại đũa ngang được bán với giá 100.000 đồng/bó, đũa ngang là đũa màu trắng, nếu trắng nhiều hơn thì được bán với giá 70.000 đồng/bó.
Ngoài lấy măng, thân tre dùng làm đũa thì tre còn dùng làm thang leo, làm xề, rổ, thúng và đồ thủ công mỹ nghệ. Việc duy trì và phát triển nghề này vừa giữ gìn giá trị văn hóa truyền thống, vừa góp phần giải quyết công ăn việc làm của bà con lúc nông nhàn tại địa phương.
Măng chua và măng khô có thể được xem như “tinh hoa” trong phương pháp bảo quản măng tre. Sản phẩm vừa dễ bảo quản, vừa dễ cung cấp đi các tỉnh, thành phố trong cả nước, giá thành cũng cao hơn.
Với các vựa thu mua, mùa măng rộ cũng là lúc họ tất bật với những đơn hàng của đối tác ở nhiều nơi. Trước đây, nguồn măng sơ chế chủ yếu tiêu thụ trong tỉnh, ra chợ Châu Đốc, xuống chợ Long Xuyên hoặc bán lên thị trường Campuchia. Hiện nay, măng núi Cấm đã mở rộng phạm vi phân phối ra các tỉnh, thành phố ở miền Đông, chủ yếu là tỉnh Bình Dương.
Chị Trần Thị Mỹ Linh (chủ vựa măng Tư Ân) cho hay, mỗi ngày, cơ sở thu mua khoảng 10 - 15 tấn măng tươi, chủ yếu là măng Mạnh Tông. Măng sau khi sơ chế, gọt bỏ lớp vỏ ngoài, chỉ còn lại lõi trắng, được chở ra bán cho các chợ tại tỉnh Bình Dương, với mức giá khoảng 25.000 - 30.000 đồng/kg. Vụ mùa năm 2024, Tre Mạnh Tông có sản lượng măng cao, nên cũng cung cấp đủ nhu cầu cho các vựa” - chị Mỹ Linh chia sẻ.
Anh Hà Văn An, một trong những chủ vựa thu mua măng ở chân Núi Cấm (xã An Hảo, huyện Tịnh Biên) cho biết: Từ tháng 7 đến tháng 9 vào mùa là cao điểm thu hoạch măng. Mỗi ngày cơ sở thu mua từ 5 - 10 tấn măng núi. Ngoài các vựa thu gom măng tại địa phương còn có thương lái ở các nơi khác đến như Cần Thơ, Đồng Tháp, Tiền Giang, TP. Hồ Chí Minh cũng đến vùng Bảy Núi thu mua măng với số lượng hàng chục tấn mỗi ngày.
Vào những ngày đầu vụ, không khí trên núi Cấm diễn ra thật tất bật. Từ sáng sớm đã có những chuyến xe thồ và đoàn người gánh hàng vội vã chuyển hàng xuống núi để kịp giao cho bạn hàng, mỗi ngày có tới trên 10 tấn măng tươi được tiêu thụ.
Để lan toả giá trị và thương hiệu măng tre Mạnh Tông, ngày 3/3/2022 Công ty TNHH Thảo dược Từ Tâm Mai Tùng tại Tổ 4, Ấp Vồ Đầu, Xã An Hảo, Thị xã Tịnh Biên được thành lập. Công ty đã tiến hành sản xuất các sản phẩm đóng hộp, như: Măng chua Mạnh Tông, măng Mạnh Tông sấy khô. Với nguồn nguyên liệu hoàn toàn từ núi Cấm, quy trình sản xuất đảm bảo an toàn và chất lượng, những sản phẩm này nhanh chóng chiếm được cảm tình của người tiêu dùng. Sản phẩm măng chua của Công ty có giá 85k/1 hộp; Măng Mạnh Tông sấy khô có giá 120k/ 1 lạng.
Nhằm đưa loại đặc sản núi Cấm tiếp cận với thực khách, Công ty đã tích cực đưa các sản phẩm măng Mạnh Tông giới thiệu tại nhiều hội chợ, sự kiện ở trong và ngoài tỉnh như: Hội chợ mua sắm và ẩm thực hàng Việt Nam - Thái Lan tháng 10/2023; Ngày hội Sản phẩm đặc trưng - nổi tiếng An Giang và các vùng miền tháng 12/ 2023; Hội chợ Thương Mại - Triển lãm sản phẩm OCOP tỉnh Bạc Liêu tháng 12/2023; Hội nghị kết nối giao thương giữa doanh nghiệp tỉnh An Giang và doanh nghiệp các tỉnh thành tháng 12/2023.
Ngày 29/6/2024, Trung tâm Xúc tiến Thương mại và Đầu tư An Giang phối hợp Công ty TNHH Công nghệ TikTok Việt Nam tổ chức đoàn khảo sát các khu điểm du lịch, các cơ sở sản xuất sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc trưng tỉnh An Giang. Trong đó, Công ty Công ty TNHH Thảo dược Từ tâm Mai Tùng là 1 trong những địa điểm được lựa chọn để đoàn đến tham quan, nghe kể về câu chuyện sản phẩm, tận mắt nhìn thấy quy trình chế biến, hiểu rõ hơn về giá trị mà sản phẩm mang lại. Từ những trải nghiệm thực tế sẽ giúp cho các creators có thêm nguồn thông tin, dữ liệu phong phú để thực hiện các tác phẩm quảng bá giá trị của những sản phẩm OCOP, sản phẩm đặc trưng tỉnh An Giang nói chung và sản phẩm măng chua của Công ty Thảo dược Từ tâm Mai Tùng nói riêng.
Ngày 02/4/2025 vừa qua, Hội đồng đánh giá, phân hạng OCOP thị xã Tịnh Biên tổ chức họp đánh giá, phân hạng các sản phẩm OCOP đợt I/2025. Hội đồng đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP thị xã Tịnh Biên đã ghi nhận, thống nhất 13 sản phẩm của 7 chủ thể và yêu cầu các cơ sở, hợp tác xã, công ty, doanh nghiệp, hộ kinh doanh bổ sung, hoàn chỉnh đầy đủ điều kiện hồ sơ theo ý kiến, đề xuất đóng góp của thành viên trong Hội đồng đối với từng sản phẩm tham gia đề xuất phân hạng, đánh giá công nhận sản phẩm đạt chuẩn OCOP từ 3 sao trở lên. Các sản phẩm này sẽ khơi dậy tiềm năng, thế mạnh về vùng nguyên liệu và sử dụng lao động địa phương.
13 sản phẩm của 7 chủ thể đạt chuẩn từ 3 sao trở lên
Trong số 13 sản phẩm đó có sản phẩm Măng chua của Công ty TNHH Thảo dược Từ tâm Mai Tùng. Đây chính là cơ hội để sản phẩm măng tre Mạnh Tông Núi Cấm tiếp tục vươn xa.
