Sản phẩm đá mỹ nghệ của Ninh Vân đã có mặt ở nhiều nơi trên toàn quốc, điển hình là trên 500 bức tượng La Hán (chùa Bái Đính); Cổng Tam Quan (đền Đinh Lê); Tượng Trần Hưng Đạo (Hải Dương); Tượng Bác Hồ (Nghệ An, Vĩnh Phúc); Tượng mẹ Suốt (Quảng Bình); Tượng đài nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn; Tượng đài thanh niên xung phong (Quảng Trị); Tượng đài bà mẹ chiến sỹ ở Thủ Đức (TP HCM)... cho đến các bức phù điêu, văn bia, lăng mộ, đình chùa, đền thờ, miếu mạo... với quy mô lớn nhỏ khác nhau, kiến trúc nghệ thuật kim cổ, đông, tây vô cùng phong phú, đa dạng.
Hiện nay, xã có 5/14 làng được công nhận làng nghề truyền thống, với 450 hộ sản xuất, chế tác đá mỹ nghệ. Theo ông Nguyễn Quang Diệu - Trưởng ban quản lý làng nghề thì, nghề chế tác đá mỹ nghệ đã trở thành mũi nhọn phát triển kinh tế của địa phương (chiếm 80% thu nhập của xã năm 2010); giải quyết việc làm cho khoảng 3.000 lao động (trong đó 80% là lao động ngoại tỉnh). Thu nhập của thợ làm đá trung bình là 4 triệu đồng/người/tháng, góp phần nâng cao đời sống nhân dân, làm chuyển dịch nhanh cơ cấu kinh tế của xã theo hướng công nghiệp hoá và còn kéo theo sự phát triển của các ngành nghề khác như: Vận tải, cơ khí, điện, nước và các dịch vụ khác...
Sống chung với ô nhiễm
Trên địa bàn xã có 02 nhà máy xi măng Duyên Hà và Hệ Dưỡng, với tổng công suất 6 triệu tấn/năm và 01 Nhà máy phân lân Ninh Bình chuẩn bị đi vào hoạt động. Hai tuyến đường chính dẫn vào xã, mỗi ngày có hàng trăm lượt xe vận tải lưu thông suốt ngày đêm, cùng với đó là hàng loạt các mỏ đá mới được khai thác ở quy mô công nghiệp khiến cho con đường vào xã lúc nào cũng ngập trong bụi bẩn và tiếng ồn... Cộng thêm việc phát triển làng nghề chế tác đá mỹ nghệ xen kẽ ngay trong khu dân cư, càng làm cho vấn đề vệ sinh môi trường trở nên khó kiểm soát...
Ông Diệu cho biết, làng nghề nào thì cũng ảnh hưởng đến môi trường và cuộc sống con người. Bụi và tiếng ồn là đặc thù của làng đá mỹ nghệ không thể khắc phục được trong một sớm một chiều. Giải pháp của ngưởi dân ở đây là sống chung với bụi và tiếng ồn...
Ông Diệu cho biết, người dân Ninh Vân phải làm quen và sống chung với bụi và tiếng ồn.
Chính quyền xã đã chủ trương quy hoạch 23 ha đất dành riêng cho các hộ làm đá mỹ nghệ sản xuất tập trung, nhưng hiện nay, mới hoàn thành quy hoạch giai đoạn 1 ở khu vực phía tây làng Xuân Phúc với diện tích 11 ha và chỉ có các hộ sản xuất lớn mới được vào khu quy hoạch, còn lại đa số các hộ sản xuất nhỏ vẫn đang sản xuất ngay tại hộ gia đình, xen kẽ trong khu dân cư...chưa có giải pháp xử lý triệt để.
Mong muốn của chính quyền xã
Khi chúng tôi hỏi về mong muốn của xã để khắc phục tình trạng ô nhiễm hiện nay, ông Lã Huy Vượng - Phó chủ tịch UBND xã bày tỏ: Một là, Huyện dành thêm cho xã quỹ đất ruộng ở chân các mỏ đá (hiện nay đang bỏ hoang) để mở rộng các khu sản xuất, tiến tới di dời làng nghề vào sản xuất tập trung, tránh xa khu dân cư để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm và tiếng ồn; Hai là, xã mong muốn được hỗ trợ về kĩ thuật như: Mở các lớp dạy nghề để nâng cao tay nghề cho người lao động (hiện nay xã đã phối hợp với trường Cao đẳng nghề Kĩ thuật Nam Định để đào tạo nâng cao tay nghề cho người lao động); Ba là, Huyện hỗ trợ kinh phí để xã đầu tư vào việc cải thiện môi trường: Thuê xe tưới nước giảm bụi bẩn trong quá trình sản xuất, đầu tư các trang thiết bị bảo hộ sản xuất như: Kính, mũ, găng tay cho người lao động...
Với những mong muốn chính đáng của người dân làng nghề, hy vọng, UBND huyện Hoa Lư có những chỉ đạo thiết thực, biện pháp hỗ trợ cụ thể hơn nữa để giải quyết dứt điểm tình trạng ô nhiễm môi trường đã tồn tại nhiều năm qua ở làng nghề chế tác đá mỹ nghệ Ninh Vân.
