Tình trạng hạn hán và lũ lụt đang diễn ra tại một số quốc gia của khu vực Đông Nam Á và gây ra hậu quả tiêu cực đến hoạt động sản xuất lúa gạo trong khu vực. Trong vòng ba tháng qua, những cơn mưa lớn và lũ lụt do các cơn bão lớn gồm Sơn Tinh, Ampil, Joe, và mới đây nhất là siêu bão Mangkhut đã diễn ra trên khắp Myanmar, Lào, Campuchia, Việt Nam và Philippines. Những đợt lũ đã gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng như sự cố vỡ đập Champasak của Lào và đập Swar của Myanmar và nhấn chìm nhiều khu vực trồng lúa lớn dọc theo sông Mekong nằm tại bốn quốc gia Lào, Việt Nam, Campuchia và Myanmar.
Indonesia cũng không tránh được ảnh hưởng của thời tiết khắc nghiệt, nhưng vấn đề của quốc gia này lại là tình trạng hạn hán. Quốc gia này đã phải trải qua một mùa nắng nóng kéo dài, Indonesia ước tính có 5 triệu người từ 4.000 làng tại 11 tỉnh của quốc gia này đối mặt với tình trạng thiếu nước trầm trọng kể từ tháng 7/2018. Theo Cơ quan Quản lý Thiên tai Quốc gia Indonesia, những khu vực chịu ảnh hưởng nặng nề nhất là Banten, West Java, Central Java, Yogyakarta, East Java, West Nusa Tenggara, East Nusa Tenggara và Lampung; nhiều khu vực t chịu ảnh hưởng là nơi sản xuất lúa gạo chính của Indonesia.
Trước diễn biến phức tạp của các hiện tượng thời tiết, nhiều chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp đã lên tiếng cảnh báo về việc đảm bảo an ninh lương thực trong khu vực do nhiều khu vực sản xuất lúa gạo chính tại các quốc gia đã chịu thiệt hại nặng. Tại một số khu vực, mùa mưa đến sớm hơn mọi khi và cường độ mưa lũ cao đã ngăn chặn hoạt động thu hoạch, phá hoại mùa màng và giảm sản lượng tới 30%; đồng thời gia tăng các chi phí can thiệp khẩn cấp.
Tại Philippines, sau khi siêu bão Mangkhut đổ bộ vào quốc gia này thì giá thực phẩm đã tăng vọt, nhất là tại các khu vực bị bão phá hủy. Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp Philippines Emmanuel Piñol, cho biết ước tính siêu bão Mangkhut đã ảnh hưởng tiêu cực đến 1,22 triệu ha diện tích canh tác lúa và ngô của nước nay, tương đương với 74.000 – 176.000 tấn sản lượng lương thực bị tàn phá.
Phát biểu tại một hội thảo diễn ra tại Malacañang hôm 20/9, ông Emmanuel Piñol cho biết theo ước tính cơ bản thì ngành sản xuất lúa gạo của Philippines sẽ thiệt hại khoảng 3,6 tỷ peso Philippines tương đương 66,6 triệu USD. Trong tình huống xấu nhất, mức thiệt hại sẽ lên tới khoảng 7,9 tỷ peso Philippines tương đương 146 triệu USD. Đối với ngành hàng ngô, ước tính tổn thất hiện tại được Chính phủ Philippines ước lượng vào khoảng 2,7 tỷ peso tương đương 50 triệu USD; còn trong trường hợp tệ nhất giá trị thiệt hại có thể lên tới 3,1 tỷ peso tương đương 57 triệu USD. Vào ngày 24/9, Bộ Nông nghiệp Philippines cũng đã đề xuất nhập khẩu bổ sung 132.000 tấn gạo để quyết quyết vấn đề thiếu lương thực tại khu vực phía Nam Philippines.
Trong khi đó tại Indonesia, trên khu vực đảo Java - khu vực chịu tác động nặng nề nhất của đợt hạn hán - một số hộ nông dân cho biết, đã không có bất kỳ một cơn mưa nào trong vòng 4 tháng gần đây và bày tỏ lo ngại về ảnh hưởng tiêu cực đến thu nhập của họ. Theo một người nông dân trồng lúa tại khu vực Tangerang, Nurdin, miền Tây Jakatar (Indonesia), thu hoạch của gia đình ông trong vụ mùa năm nay giảm mạnh so với những vụ mùa trước đó. Cụ thể, sản lượng gạo của gia đình ông trong vụ này giảm còn 250 kg, chỉ chiếm khoảng 5% trong mức sản lượng bình thường là 5 tấn.
Trong tháng 8/2018, Bộ Thương mại Indonesia đã đề nghị nhập khẩu 2 triệu tấn gạo trong năm nay để duy trì sự ổn định của giá gạo trên thị trường. Tuy nhiên, Công ty chịu trách nhiệm về hậu cần cho Chính phủ Indonesia là Bulog đã không chấp thuận sự cần thiết này. Ông Budi Waseso, giám đốc Bulog, cho biết không cần nhập khẩu gạo cho tới tháng 6/2019 vì Indonesia đã dự trữ đủ lượng gạo cần thiết.
Với vị trí địa lý đặc thù, các quốc gia Đông Nam Á rất dễ bị tác động bởi sự thay đổi của thời tiết và khí hậu. Những cơn mưa lớn và sớm một cách bất thường trong năm nay tại các quốc phía Bắc, cũng như mùa khô hạn kéo dài tại Indonesia đang tác động tiêu cực tới hoạt động sản xuất nông nghiệp và đời sống của dân cư tại các quốc gia này.
