Thuốc lá lậu: Cuộc chiến chưa hồi kết

Những cung đường thuốc lá lậu

Thuốc lá nhập lậu qua địa bàn Long An chủ yếu mang nhãn hiệu Jet, Hero, Scott… vì nhu cầu trong nước của các loại thuốc này là khá lớn. Theo thống kê chưa đầy đủ, mỗi ngày có khoảng từ 70 đến 80 thùng thuốc lá ngoại (35.000 gói-40.000 gói) được vận chuyển lậu qua khu vực này, còn lúc cao điểm có thể lên tới 150-170 thùng/ngày (từ 75.000 gói đến 85.000 gói).

Theo tìm hiểu của chúng tôi, chỉ cần băng qua vài con sông từ tuyến biến giới huyện Đức Huệ là thuốc lá lậu có thể chui vào nội địa và cũng mất chừng 1 giờ đồng hồ các nài thuốc lá có thể đưa "hàng" vào Thành phố Hồ Chí Minh. Thuốc lá nhập lậu được đối tượng buôn lậu tập kết tại nhiều điểm khác nhau như xã Mỹ Quý Đông (Huyện Đức Huệ), xã Lộc Giang (Đức Hòa) và các điểm tập kết dọc sông Vàm Cỏ Đông. Sau đó, thuốc lá lậu được vận chuyển ồ ạt về Thành phố Hồ Chí Minh bằng đường sông.

Khi tới điểm tập kết hàng tại kênh Đôi và kênh Xáng Nhỏ (thuộc xã Bình Lợi, huyện Bình Chánh), các ghe chở thuốc lá nhập lậu tấp vào để lên hàng. Trên bờ, đã có hàng chục nài sử dụng xe gắn máy vận chuyển thuốc lá lậu đã tập trung sẵn để chờ bốc hàng. “Đội quân” nài vận chuyển thuốc lá bằng xe máy theo tỉnh lộ 10 để vào nội thành tiêu thụ.

Người dân sống ven các trục đường Trần Văn Giàu (Bình Chánh); Bà Hom, Kinh Dương Vương (quận 6); Phan Văn Hớn (huyện Hóc Môn, quận 12); Trường Chinh (quận Tân Bình, Tân Phú)… hàng ngày khi lưu thông trên đường vẫn nơm nớp lo sợ gặp tai nạn giao thông do đội quân nài phóng xe ào ào qua các tuyến đường này để chở thuốc lá lậu vào các quận nội thành Thành phố Hồ Chí Minh.

Sáng ngày 02/06/2013, chúng tôi có mặt tại đường tỉnh lộ 9, thuộc huyện Đức Hòa để bắt đầu tìm hiểu về vấn đề vận chuyển thuốc lá lậu của các nài. Chưa kịp chuẩn bị máy móc ghi hình thì đã nghe nhiều tiếng gầm rú từ những chiếc xe máy  từ xa dội tới. Một lát sau, một đoàn gần chục chiếc xe máy của nài thuốc lá lậu cõng theo các kiện thuốc lá ào ào chạy qua, hướng về huyện Hóc Môn, Thành phố Hồ Chí Minh. Những chiếc xe máy  phóng bạt mạng bất chấp những người đang lưu thông trên đường. Chúng tôi lập tức bám theo để tìm điểm tập kết hàng tại Thành phố Hồ Chí Minh. Đến địa phận xã Xuân Thới Sơn (huyện Hóc Môn), phát hiện lực lượng chức năng đang tuần tra kiểm soát, các đối tượng này nhanh chóng tấp vào lề, móc điện thoại nói chuyện với ai đó, rồi quay xe ngược lại, chẻ vào những con hẻm nhỏ và mất hút trong rừng tràm thuộc xã Xuân Thới Sơn. Một người dân ở đây cho biết, nài thường đi thành từng tốp 6-7 xe, đi vào khoảng 5 giờ đến 6 giờ 30 và từ 11 giờ đến 13 giờ. Với xe máy  không biển số, họ chạy với tốc độ 60-70km/giờ, bất chấp đèn tín hiệu giao thông, thường chạy vào cả làn đường dành cho ô tô và đã không ít lần gây tai nạn cho người lưu thông trên đường.

Ước tính, mỗi bao thuốc lá các đầu nậu có thể kiếm lời từ 5.000-7.000 đồng, các cơ quan chức năng truy quét càng “rát” thì các đối tượng càng có lời, càng đi liều hơn. Sau nhiều ngày theo dõi trên các tuyến đường vận chuyển thuốc lá lậu, chúng tôi thấy rằng, mỗi lần có sự xuất hiện của cơ quan chức năng là các nài đều biết trước, dùng điện thoại liên lạc và nhanh chóng chẻ vào những con đường nhỏ lẻ để trốn tránh. Điều này chứng tỏ có một hệ thống “chim lợn” chuyên theo dõi các hoạt động của các lực lượng chống lậu để có biện pháp đối phó kịp thời.

Cần ngăn chặn tại cửa ngõ

Việc thuốc lá được nhập lậu qua biên giới không chỉ khiến các Công ty thuốc lá trong nước thuộc Tổng công ty Thuốc lá gặp khó khăn trong việc cạnh tranh giành thị phần mà còn khiến thất thu hàng tỷ đồng tiền thuế mỗi năm. Hiệp hội Thuốc lá Việt Nam (VTA) ước tính mỗi năm lượng thuốc lá điếu nhập lậu từ Campuchia vào Việt Nam khoảng 500 triệu gói (khoảng 10 tỷ điếu thuốc), trong khi số lượng bị bắt giữ và tiêu hủy hàng năm chưa đến 2%. Điều này cho thấy quy mô và mức độ của hoạt động buôn lậu thuốc lá lớn đến mức nào.

Theo báo cáo của Chi cục Quản lý thị trường Long An, trong tháng 5/2013, hoạt động buôn lậu thuốc lá qua biên giới của tỉnh vẫn diễn ra nhưng mức độ và quy mô có giảm so với trước đây. Các cơ quan chức năng của tỉnh và huyện duy trì hoạt động tuần tra, kiểm soát và chốt chặn tại một số luồng tuyến trọng điểm, bắt giữ 06 vụ vận chuyển thuốc lá ngoại nhập lậu, thu giữ 7.265 gói thuốc lá ngoại. Các Đội Quản lý thị trường của tỉnh cũng thường xuyên tổ chức công tác nắm địa bàn, luồng tuyến, phương thức vận chuyển của các đối tượng buôn lậu để tổ chức kiểm tra, ngăn chặn; phối hợp với các ngành chức năng của tỉnh và địa phương theo quy chế trách nhiệm và quan hệ phối hợp, kiểm tra chống buôn lậu thuốc lá ngoại trên những địa bàn trọng điểm như Đức Huệ, Đức Hòa, Mộc Hóa, Vĩnh Hưng, Tân Hưng, Thạnh Hóa, Bến Lức, Thủ Thừa. Đồng thời, tổ chức kiểm tra đối với các cơ sở kinh doanh thuốc lá cố định trên thị trường.

Theo Bộ Luật hình sự và thông tư liên tịch số 36/2012/TTLT/BCT-BCA-BTP-BYT-VKSNDTC-TANDTC ngày 7-12-2012, “hướng dẫn xử lý vi phạm về kinh doanh thuốc lá và nguyên liệu thuốc lá nhập lậu” thì hành vi buôn lậu thuốc lá với số lượng từ 1.500 bao đến dưới 4.500 bao sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự với mức phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm, còn từ 4.500 bao đến dưới 13.500 bao có thể bị phạt tù từ 3 - 7 năm.

Tuy nhiên, nhiều đầu nậu thuốc lá thường tổ chức xé lẻ hàng ở các điểm tập kết để lách luật, các nài thuốc lá nếu có bị bắt giữ cũng chỉ bị xử lý ở mức độ phạt hành chính và tịch thu hàng hóa. Chính vì vậy, vì lợi nhuận, các đầu nậu thuốc lá vẫn ngang nhiên hoạt động và không có chiều hướng giảm xuống.

Để ngăn chặn, tiến tới đẩy lùi hoạt động buôn lậu thuốc lá, thì các cơ quan chức năng, các công ty thuốc lá trong nước vẫn còn nhiều việc để làm.

Các sản phẩm thuốc lá lậu như Jet, Hero hiện nay vẫn có nhu cầu rất cao do hợp khẩu vị với người tiêu dùng. Chính vì vậy, Tổng công ty thuốc lá cần giao các công ty Thuốc lá trong nước tập trung nghiên cứu để sản xuất ra sản phẩm "hợp gu" và đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng trong nước. Khi mà thuốc lá nội có được thị phần vững chắc trong nước thì hoạt động buôn lậu thuốc lá chắc chắn sẽ giảm.

Bên cạnh đó, Chính phủ cần có những giải pháp căn cơ hơn nữa trong việc giải quyết đời sống của người dân ở những vùng biên giới. Cuộc sống khó khăn, cộng với không có việc làm ổn định nên người dân ở những khu vực này phải làm thuê vác mướn và tiếp tay cho hoạt động buôn lậu thuốc lá.

Các cơ quan chức năng cần tăng cường quản lý giám sát hơn nữa để ngăn chặn tận gốc hành vi buôn bán, vận chuyển thuốc lá lậu. Song song, cần có các chế tài mạnh hơn để xử phạt nghiêm minh hành vi buôn lậu thuốc lá. Qua đó, ngăn chặn và tiến tới đẩy lùi tình trạng buôn lậu thuốc lá vốn đang rầm rộ ở những nẻo đường biên giới.

Trong khi chờ những giải pháp thực tế, chống buôn lậu thuốc lá vẫn là cuộc chiến chưa hồi kết.