Đây là mặt hàng xuất khẩu lớn thứ hai chỉ sau gạo (775 triệu USD). Năm 2013, Việt Nam đã xuất khẩu điện thoại và linh kiện sang 19 thị trường trong đó lớn nhất là Nam Phi (462 triệu USD), Maroc (63,5 triệu USD), Algeria (26,6 triệu USD), Nigeria (12,9 triệu USD), Ai Cập (6,9 triệu USD), Mozambique (3,3 triệu USD), Tunisia (1,8 triệu USD), Angola (1,5 triệu USD). Trong cơ cấu xuất khấu sang một số nước, điện thoại di động đã trở thành mặt hàng xuất khẩu số 01 như Nam Phi, Ma-rốc.
Theo số liệu thống kê của Tổng cục Hải quan Việt Nam, 4 tháng đầu năm nay, xuất khẩu điện thoại và linh kiện sang Nam Phi đạt 122,68 triệu USD (+11%), sang Algeria đạt 32,56 triệu USD (+70%). Dự báo kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này sang Châu Phi sẽ còn tiếp tục tăng trong thời gian tới.
Về đầu tư, Tập đoàn Viễn thông quân đội Viettel đã triển khai các hoạt động đầu tư, khai thác tại Mozambique và Cameroon. Đầu năm nay, Viettel cũng đã công bố quyết định đầu tư vào Burundi, một trong những nước nghèo nhất thế giới ở vùng Sừng châu Phi. Các quốc gia khác như Tanzania, Burkina Faso và Kenya cũng nằm trong tầm ngắm của tập đoàn này.
Những nét đặc thù của thị trường điện thoại châu Phi
Một nghiên cứu của Hãng Informa Telecoms & Media cho thấy Châu Phi đang trở thành thị trường điện thoại di động phát triển nhanh nhất thế giới với số thuê bao đăng ký có thể đạt mức 1,13 tỷ vào năm 2017, tăng trưởng 18% trong khi thị trường thế giới chỉ đạt mức tăng trưởng trung bình 11%.
Để hạn chế những chi phí liên lạc thay đổi tuỳ theo các nhà mạng, nhiều người tiêu dùng sở hữu nhiều sim: 10% số lượng điện thoại di động được bán hiện nay tại Trung Đông và châu Phi có thể sử dụng 2 sim, tỷ lệ này là 25% ở Ghana và hơn 30% tại Nigeria.
Một thị trường khổng lồ chưa được khai thác đang mở ra cho các nhà đầu tư địa phương, khu vực và thế giới: từ nay đến năm 2015, lĩnh vực điện thoại di động có thể chiếm tới hơn 2/3 (68,9%, tương đương với 100,1 tỷ USD) các khoản đầu tư thực hiện trong lĩnh vực viễn thông tại châu Phi.
Thị trường châu Phi có các cấp độ và quy định khác nhau tuỳ theo nước và loại hình điện thoại. Nếu như những dịch vụ điện thoại cố định có đặc điểm được quy định chặt chẽ và có ít nhà mạng tham gia thì thị trường điện thoại di động lại rất mở và có sức cạnh tranh cao hơn với sự góp mặt của nhiều hãng điện thoại trong đó có các nhà đầu tư nước ngoài. Chẳng hạn, thị trường điện thoại di động Ghana rất cạnh tranh với 6 nhà đầu tư được cấp phép hoạt động (Airtel, Tigo, Vodafone Ghana, Expresso và Glo Mobile) và 2 nhà mạng cố định (Vodafone Ghana Telecom và Airtel Ghana), trong đó Nhà nước vẫn nắm giữ lần lượt là 30% và 25% số vốn. Nếu như thị trường viễn thông của Nigeria, Nam Phi và khu vực Bắc Phi dường như đã bão hoà thì tại những quốc gia châu Phi khác, lĩnh vực này lại đang phát triển rất mạnh.
Hiện nay, châu Phi có hơn 200 tập đoàn điện thoại di động hoạt động tại hơn 50 nước trong đó có một số tập đoàn đa quốc gia và nhiều nhà mạng có quy mô nhỏ hơn. Mặc dù các mạng 2G vẫn mang tính phổ biến nhất song gần như toàn bộ những nước châu Phi đều đã được trang bị mạng 3G.
Việc tăng số thuê bao di động, sự phức tạp của các cơ sở hạ tầng mạng điện thoại và sức ép cạnh tranh trên thị trường đang buộc những nhà mạng phải tiến hành các khoản đầu tư lớn nhằm bảo đảm cung cấp các dịch vụ viễn thông với chất lượng cao. Cơ sở hạ tầng viễn thông hiện nay của châu Phi không đủ để bắt kịp sự phát triển của thị trường điện thoại di động.
Đối với các tập đoàn viễn thông, điều cấp bách là phải giải quyết những vấn đề gắn liền với trình độ kỹ thuật của mạng điện thoại hiện nay trước khi chuyển sang sử dụng rộng rãi các công nghệ thế hệ thứ ba, thậm chí thứ tư (3G/4G).
Theo nghiên cứu, việc tăng 10% số thuê bao di động tương ứng với việc tăng 0,6% tỷ lệ tăng trưởng kinh tế của châu Phi. Sự phát triển điện thoại di động cũng ảnh hưởng đến lối sống của người dân châu Phi khi tạo điều kiện cho họ dễ dàng tiếp cận các dịch vụ ngân hàng và chăm sóc. Tại châu Phi, để mua quần áo, máy móc điện tử và các sản phẩm giải trí như vé xem phim, ca nhạc qua mạng Internet, nhiều người sử dụng điện thoại di động (46%) trong khi những người truy cập từ máy tính văn phòng (10%) hoặc từ cửa hàng (44%).
Việc thanh toán bằng điện thoại di động tại châu Phi đang gặt hái được thành công lớn. Khi sử dụng mobilphone như là cánh cửa tự động duy nhất để vào ngân hàng, người dân châu Phi có thể chuyển vốn, thanh toán sản phẩm và dịch vụ hoặc tiếp cận những khoản vay mà không cần phải mang tiền mặt đến hay cất giữ tại nhà. Trên toàn châu lục, số lượng người sử dụng điện thoại di động đã vượt số người có tài khoản ở ngân hàng.
Được thúc đẩy bởi thành công này, các nhà mạng di động đã thiết lập quan hệ đối tác với các ngân hàng và các hãng khác trên thị trường để tận dụng cơ hội mà việc thanh toán qua điện thoại di động có thể mang lại tại châu Phi. Tuy nhiên, nhà đầu tư vẫn gặp nhiều khó khăn: Các quy định về hoạt động trong lĩnh vực viễn thông, lợi nhuận, mạng lưới các đại lý, phòng ngừa việc đánh cắp ID, gian lận và lựa chọn nhà cung cấp là những điểm cần tính đến trong việc phát triển dịch vụ thanh toán bằng điện thoại di động./.
