Các mặt hàng nông sản
Gạo: Trừ xuất khẩu gạo sang Ghana đạt 50,27 triệu USD (+59%) với tổng khối lượng 95.020 tấn, thì xuất khẩu gạo sang các thị trường lớn khác như Bờ Biển Ngà, Angola, An-giê-ri và Senegal đều có kim ngạch sụt giảm (Bờ Biển Ngà đạt 20,97 triệu USD, giảm 47%, An-giê-ri 2,84 triệu USD, giảm đến 84%, Angola chỉ đạt 1,48 triệu USD thấp hơn nhiều so với 28,30 triệu USD, Senegal 350.953 USD, so với 9,74 triệu USD cùng kỳ năm 2013). Nguyên nhân là do sự cạnh tranh gay gắt của gạo giá rẻ của Thái Lan, Ấn Độ. Trong quý 1, Thái Lan đã xuất khẩu sang châu Phi hơn 1 triệu tấn gạo với giá thấp hơn gạo Việt từ 5 đến 10 USD/tấn. Trong khi đó gạo của Ấn Độ và Pakistan tiếp tục có được những lợi thế về cước phí vận tải thấp hơn gạo Việt Nam nên giá rẻ hơn từ 30 đến 40 USD/tấn. Năm 2013, Việt Nam đã xuất khẩu mặt hàng gạo sang 35 trên tổng số 55 nước châu Phi với tổng kim ngạch đạt 775,02 triệu USD, tăng 2% so với năm 2012. Gạo là mặt hàng xuất khẩu số 1 của nước ta tại khu vực này, chiếm 27% tổng giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang châu Phi và chiếm 26% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam ra thế giới.
Cà phê: Trong 4 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu cà phê sang một số nước châu Phi có sự tăng trưởng mạnh, cụ thể sang An-giê-ri đạt 39,48 triệu USD, tăng 92% so với cùng kỳ; sang Nam Phi 9,5 triệu USD (+375%), sang Ai Cập 2,5 triệu USD (+20%). Năm 2013, xuất khẩu cà phê sang châu Phi đạt 67 triệu USD chủ yếu sang các thị trường Bắc Phi và CH Nam Phi, cụ thể An-giê-ri (31,8 triệu USD), Nam Phi (11,8 triệu USD), Tunisia (9,4 triệu USD), Maroc (6,3 triệu USD), Ai Cập (5,4 triệu USD), Libi (1,2 triệu USD).
Hạt tiêu: Kim ngạch xuất khẩu hạt tiêu cũng có sự tăng trưởng trong đó xuất khẩu sang Ai Cập đạt 16,9 triệu USD (+8%), Nam Phi 3,4 triệu USD (+ 10%). Năm 2013, Việt Nam xuất khẩu hạt tiêu sang 17 nước châu Phi với tổng kim ngạch 58 triệu USD, trong đó các thị trường lớn nhất là Ai Cập (25,8 triệu USD), Nam Phi (12,4 triệu USD), An-giê-ri (8,6 triệu USD), Tunisia (5,3 triệu USD), Gambia (1,4 triệu USD), Maroc (1,3 triệu USD).
Mặt hàng thủy sản
Ai Cập vẫn là thị trường xuất khẩu thủy hải sản lớn nhất của Việt Nam tại châu Phi với mặt hàng chính là cá tra, cá ba sa. Xuất khẩu thủy sản sang Ai Cập đã có sự phục hồi sau những bất ổn chính trị thời gian vừa qua. 4 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu mặt hàng này đạt 21,46 triệu USD (+4%). Các thị trường khác chưa có thống kê của Tổng cục Hải quan do kim ngạch xuất khẩu còn nhỏ bé. Mặc dù Cộng hòa Nam Phi là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Việt Nam tại châu Phi (764,7 triệu USD năm 2013) song các mặt hàng xuất khẩu chính là hàng công nghiệp (điện thoại di động, giày dép). Năm 2013, giá trị xuất khẩu thủy sản sang thị trường này mới chỉ đạt 2,1 triệu USD. Nhằm đẩy mạnh xuất khẩu cá tra sang Nam Phi, ngày 23/5,tại thành phố Johannesburg, Thương vụ Đại sứ quán Việt Nam tại Nam Phi phối hợp với Phòng Thương mại thành phố Johannesburg đã tổ chức sự kiện quảng bá mặt hàng cá tra của Việt Nam. Nhiều nhà khập khẩu của nước này đã đến dự và đánh giá cao món cá tra của Việt Nam.
Năm 2013, Việt Nam đã xuất khẩu mặt hàng thủy sản sang 32 nước châu Phi với tổng kim ngạch đạt 127 triệu USD. Các thị trường nhập khẩu lớn nhất chủ yếu nằm ở khu vực Bắc Phi như Ai Cập (56,1 triệu USD), Tunisia (11,4 triệu USD), Libi (9 triệu USD), Algeria (8,5 triệu USD), Maroc (4,7 triệu USD) và một số nước khác như Nigeria (5,6 triệu USD), Reunion (4,4 triệu USD), Angola (3,8 triệu USD)...
Các biện pháp đẩy mạnh xuất khẩu
Nhằm hỗ trợ doanh nghiệp tăng cường xuất khẩu sang thị trường Châu Phi, từ nay đến cuối năm Vụ Thị trường Châu Phi, Tây Á, Nam Á - Bộ Công Thương sẽ tiếp tục triển khai một loạt các hoạt động như tăng cường công tác nghiên cứu, tuyên truyền, quảng bá về nhu cầu nhập nông sản và thủy sản của những thị trường tiềm năng trong khu vực, các quy định xuất nhập khẩu trên các phương tiện thông tin đại chúng, tổ chức hội thảo, diễn đàn tại các địa phương; Tiếp tục tìm hiểu cơ chế và đề xuất ký kết các Bản ghi nhớ về thương mại gạo với các nước có nhu cầu nhập khẩu gạo như Bờ Biển Ngà, Công-gô, Burkina Faso... Theo dõi, đôn đốc và hỗ trợ doanh nghiệp đầu mối hai bên thực hiện các MOU về gạo đã ký (Sierra Leone, Ghi-nê, Comoros). Tiếp tục tổ chức các đoàn giao thương, XTTM tại An-giê-ri, Ăng-gô-la, Nam Phi, Bờ Biển Ngà... trong đó chú trọng thúc đẩy xuất khẩu mặt hàng nông sản, thủy sản; Phối hợp thúc đẩy hợp tác giữa các ngân hàng thương mại Việt Nam và các ngân hàng thương mại châu Phi để tạo điều kiện cho việc thanh toán xuất nhập khẩu; Hỗ trợ các doanh nghiệp Việt Nam tìm hiểu thủ tục mở kho ngoại quan, mở văn phòng đại diện, chi nhánh, lập công ty tại một số thị trường gạo trọng điểm để bán hàng trực tiếp; Khuyến khích các doanh nghiệp tham gia các hội chợ, triển lãm về nông sản, thủy sản quốc tế như Triển lãm Nông nghiệp tại Maroc, Hội chợ quốc tế Alger, Hội chợ quốc tế Lagos tại Nigeria...; Phối hợp với các Thương vụ Đại sứ quán tại châu Phi thẩm tra đối tác, giới thiệu các cơ hội kinh doanh, đầu tư, khách hàng uy tín cho doanh nghiệp trong nước; Vận động các nhà nhập khẩu châu Phi vào Việt Nam tham gia các sự kiện thương mại lớn và mua hàng, vv...
