Theo thống kê, địa bàn tỉnh Tuyên Quang hiện có hơn 200 điểm quặng và mỏ được đưa vào khai thác với quy mô công nghiệp và khai thác tận thu, tập trung tại 3 huyện Sơn Dương, Na Hang và Yên Sơn. Đến nay, Tuyên Quang đã cấp 175 giấy phép cho 121 đơn vị. Các loại khoáng sản được khai thác, chế biến chủ yếu là khai thác vật liệu thông thường, quặng kẽm chì, barite... Hầu hết các loại khoáng sản được khai thác, chế biến, đáp ứng nhu cầu của các ngành, lĩnh vực trong công cuộc phát triển kinh tế, không chỉ của tỉnh Tuyên Quang mà còn phục vụ cho các tỉnh khác trong cả nước.
Ông Phạm Ninh Thái - Chủ tịch UBND huyện Na Hang cho biết: Trong quá trình tổ chức, quản lý, các cấp chính quyền Na Hang cũng rất quan tâm đến công tác quản lý bảo vệ môi trường. Huyện Sơn Dương có khá nhiều mỏ quặng thiếc, vonfram, barite, đá vôi, cát... Đây là lợi thế để huyện phát triển kinh tế công nghiệp khai khoáng, song cũng đặt ra vấn đề về quản lý và khai thác hợp lý. Thực hiện công tác kiểm tra, xử lý và giải tỏa các tụ điểm khai thác khoáng sản trái phép trên địa bàn huyện Sơn Dương, từ đầu năm đến nay huyện đã xử lý vi phạm hành chính 3 vụ, tổng số tiền phạt là 75 triệu đồng. Trong tháng 4, tổ công tác 3089 (thành lập theo Quyết định số 3089/QĐ-CT của UBND huyện Sơn Dương) đã phối hợp với Công an huyện Sơn Dương, Phòng Cảnh sát môi trường Công an tỉnh kiểm tra hoạt động khai thác khoáng sản thôn Phai Cày, xã Phúc Ứng đã lập biên bản hành chính với ông Đỗ Văn Dũng, trú tại tổ nhân dân Tân Phúc, thị trấn Sơn Dương về hành vi khai thác khoáng sản trái phép và tạm giữ 1 máy xúc, 1 xe ô tô; phối hợp với UBND xã Kháng Nhật kiểm tra giải tỏa, tháo gỡ 5 lều lán tạm, phá hủy 2 đầu máy nổ, 1 đầu nghiền và giải tán 10 người khai thác quặng thiếc trái phép tại khu vực đồi Vỉa Sập, thôn Lẹm.
Ngoài hoạt động khai thác khoáng sản của các tổ chức thì các thành phần kinh tế ngoài quốc doanh bao gồm hộ gia đình, cá nhân cũng tham gia các hoạt động khai thác khoáng sản, với nhiều mức độ khác nhau, với các loại khoáng sản thông thường, như đá vôi xây dựng, cát sỏi lòng sông, đất sét để sản xuất gạch ngói... đã làm ảnh hưởng lớn đến môi trường đất, nước, không khí địa bàn tỉnh. Mặt khác, các mỏ thường có đầu nguồn, đầu suối nên trong quá trình khai thác đã gây ảnh hưởng đến môi trường. Bên cạnh đó, các doanh nghiệp ít chú ý đến tác động môi trường; công nghệ của các khu khai thác lại lạc hậu, sử dụng phương tiện của những năm 60 nên trong quá trình khai thác đã làm ô nhiễm môi trường nghiêm trọng. Ông Nguyễn Hoài Đức - Phó Cục trưởng Cục quản lý chất thải và cải thiện môi trường, Tổng cục Môi trường đánh giá, đặc thù khai thác đối với ngành khai thác khoáng sản ở nước ta nói chung và Tuyên Quang nói riêng, quá trình khai thác và sau khi khai thác là khai thác lộ thiên nên bề mặt cần phải kiểm soát và xử lý rất nhiều. Tuy nhiên, tại nhiều điểm khai thác khoáng sản, đặc biệt là những điểm khai thác khoáng sản trái phép không có quy trình, công nghệ xử lý các chất thải nên các điểm khai thác khoáng sản thường gây ô nhiễm môi trường rất lớn và ảnh hưởng đến nguồn tài nguyên thiên nhiên.
Để đảm bảo cho tài nguyên khoáng sản được sử dụng hợp lý, tiết kiệm, giảm thiểu các tác động môi trường, đảm bảo an ninh quốc phòng và trật tự an toàn xã hội đối với khai thác khoáng sản, Tuyên Quang đã công bố bản đồ quy hoạch khai thác khoáng sản, có kế hoạch và các biện pháp, nhằm quản lý hữu hiệu hơn nguồn tài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh Tuyên Quang.
Ông Nguyễn Hoàng Hải - Phó Giám đốc Sở Tài Nguyên và Môi trường tỉnh Tuyên Quang cho biết: Hiện nay, lực lượng khai thác khoáng sản trái phép ngày càng trở nên liều lĩnh, sẵn sàng chống trả cán bộ quản lý khoáng sản khi làm nhiệm vụ. Bên cạnh đó, do điều kiện kinh tế khó khăn, mức sống của dân địa phương thấp, thiếu việc làm, nên hoạt động khai thác khoáng sản trái phép quy mô nhỏ khá phổ biến. Công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật về khoáng sản chưa thường xuyên, chưa sâu rộng; nhận thức của địa phương và người dân trong bảo vệ khoáng sản còn chưa cao… Do đó, Tuyên Quang cần đẩy mạnh thực hiện tốt công tác tuyên truyền. Tổ chức tuyên truyền tốt, hiệu quả, sau đó tổ chức công khai việc giám sát, thì sẽ làm giảm đáng kể các vụ việc khai thác gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ra tỉnh Tuyên Quang cần tăng cường quản lý Nhà nước về Tài nguyên khoáng sản, nhằm đưa các hoạt động khai thác, chế biến khoáng sản vào trật tự, kỷ cương theo đúng các quy định của Nhà nước, đảm bảo đem lại hiệu quả về kinh tế - xã hội.
