Khẳng định vai trò “bộ não” trong vận hành hệ thống điện và thị trường điện
Phát biểu tại Chương trình Kỷ niệm 30 năm thành lập Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia và tổng kết công tác năm 2024 của Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện (NSMO), Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên cho biết, ngày 11/4/1994, trong bối cảnh ngành Điện cả nước khẩn trương hoàn thành công trình có tính lịch sử, đưa hệ thống truyền tải điện siêu cao áp 500kV Bắc - Nam vào hoạt động, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia - A0 (tiền thân của NSMO ngày nay) chính thức được thành lập, chịu sự quản lý, điều hành của Bộ Năng lượng với nhiệm vụ trọng tâm là chỉ huy điều hành hệ thống sản xuất, truyền tải, phân phối điện năng trong hệ thống điện quốc gia.
“Trong 30 năm hoạt động với 3 lần chuyển đổi mô hình và chức năng, nhiệm vụ; chúng ta vui mừng nhận thấy A0 trước đây (NSMO ngày nay) đã không ngừng trưởng thành và lớn mạnh, có nhiều dấu ấn quan trọng, đóng góp tích cực cho sự phát triển của Ngành và nền kinh tế đất nước”, Bộ trưởng nhấn mạnh.
Theo Bộ trưởng, từ một đơn vị nhỏ, với chức năng, nhiệm vụ giản đơn (chủ yếu là đóng điện, thí nghiệm và vận hành lưới điện) cùng trang thiết bị lạc hậu, NSMO ngày nay đã phát triển thành Trung tâm điều độ hệ thống điện quốc gia thống nhất ở hai cấp độ (cấp quốc gia và cấp miền), chịu trách nhiệm điều độ, vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện quốc gia với quy mô công suất các nguồn điện toàn hệ thống gấp gần 30 lần so với khi mới thành lập, khẳng định vị trí đặc biệt quan trọng, đóng vai trò là “bộ não” trong công tác điều độ, vận hành hệ thống điện và thị trường điện quốc gia, bảo đảm thông suốt, an toàn, tin cậy, ổn định và hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cung ứng đủ điện cho phát triển sản xuất và đời sống nhân dân, tạo tiền đề cho việc thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước.
Với những thành tích đạt được, NSMO đã vinh dự được Đảng, Nhà nước tặng thưởng nhiều danh hiệu cao quý, như: Huân chương Lao động các hạng (Nhất, Nhì, Ba); Bằng khen Thủ tướng Chỉnh phủ và nhiều Bằng khen của các Bộ, ngành, địa phương.
Thay mặt Ban cán sự đảng, Lãnh đạo Bộ Công Thương, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên ghi nhận, biểu dương và nhiệt liệt chúc mừng những thành tích mà tập thể lãnh đạo, cán bộ, nhân viên và người lao động của NSMO đã đạt được trong gần 1/3 thế kỷ qua.
Hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ kép
Về kết quả thực hiện nhiệm vụ năm 2024, qua báo cáo của NSMO và ý kiến phát biểu của các đại biểu tại Hội nghị đều thống nhất nhận định: Năm 2024 tiếp tục ghi dấu ấn đặc biệt đối với hoạt động của Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia bởi là năm ghi nhận mức tăng đột biến, kỷ lục về phụ tải (trên 1 tỷ kWh) của hệ thống điện quốc gia và cũng là năm chuyển mô hình quản lý từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam về trực thuộc Bộ Công Thương (từ tháng 8/2024).
Mặc dù phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức, như điều kiện thời tiết khắc nghiệt, phụ tải tăng cao đột biến và quá trình chuyển đổi mô hình tổ chức, song dưới sự lãnh đạo sát sao của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ; sự điều hành quyết liệt, kịp thời của Bộ Công Thương và các Bộ, ngành liên quan, cùng với sự phối hợp đồng bộ, hiệu quả Tập đoàn Điện lực Việt Nam và các doanh nghiệp đối tác, NSMO đã nhanh chóng kiện toàn, ổn định tổ chức bộ máy theo mô hình mới, chủ động, nỗ lực triển khai đồng bộ các biện pháp nhằm bảo đảm cung ứng điện trong mọi tình huống và đã hoàn thành xuất sắc “nhiệm vụ kép” được giao: vừa duy trì ổn định, không bị gián đoạn trong quá trình chuyển đổi tổ chức, vừa tổ chức đóng điện và vận hành an toàn đường dây 500kV mạch 3, ứng phó hiệu quả với các cơn bão lớn, đặc biệt là siêu bão Yagi, bảo đảm công tác điều độ, vận hành hệ thống điện và thị trường điện thông suốt, hiệu quả, góp phần quan trọng trong việc cung cấp đủ điện an toàn, ổn định, đáp ứng nhu cầu phát triển sản xuất và đời sống người dân.
Mặt khác, NSMO đã tích cực tham gia xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến Luật Điện lực, các nghị định, thông tư liên quan tới vận hành hệ thống điện và thị trường điện theo chỉ đạo của cấp có thẩm quyền; đồng thời, phối hợp chuẩn bị tốt cho kế hoạch cung cấp điện năm 2025 và những năm tiếp theo.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác điều độ, vận hành hệ thống điện và thị trường điện của NSMO vẫn còn những tồn tại, hạn chế và vấn đề cần phải tập trung giải quyết. Bộ trưởng đề nghị cấp ủy, tập thể lãnh đạo, nhân viên, người lao động của NSMO cần thẳng thắn nhìn nhận, nghiêm túc khắc phục, tạo sự chuyển biến thực chất và mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.
Yêu cầu cao nhất là “Tuyệt đối bảo đảm cung ứng đủ điện, an toàn, hiệu quả"
Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương, năm 2025 là năm có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với sự phát triển của đất nước và của Ngành; là năm toàn ngành Công Thương quyết tâm tăng tốc, bứt phá để hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu, nhiệm vụ tại Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng và các Nghị quyết của Quốc hội, Chính phủ về kế hoạch phát triển kinh tế xã hội 5 năm 2021-2025, tạo nền tảng vững chắc cho đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Việc triển khai thực hiện nhiệm vụ nêu trên diễn ra trong bối cảnh được dự báo có những thời cơ, thuận lợi mới nhưng cũng không ít khó khăn, thách thức đan xen; đặc biệt là cạnh tranh địa chiến lược và chiến tranh thương mại giữa các nước lớn diễn biến hết sức phức tạp, khó lường; biến đổi khí hậu, điều kiện thời tiết cực đoan ngày càng gay gắt; nhu cầu sử dụng điện cho phát triển kinh tế - xã hội và sinh hoạt của người dân ngày càng gia tăng, trong khi các nguồn điện mới trong ngắn hạn gần như không có (hoặc có không đáng kể); việc huy động, triển khai các nguồn năng lượng tái tạo tiếp tục gia tăng để từng bước đạt trung hòa carbon cũng sẽ tạo ra những áp lực mới đối với công tác điều độ, vận hành hệ thống điện và thị trường điện trong thời gian tới.
Trong bối cảnh đó, để kịp thời khắc phục những tồn tại, hạn chế, tiếp tục đổi mới, nâng cao chất lượng công tác, hoàn thành tốt các nhiệm vụ được giao với yêu cầu cao nhất là “Tuyệt đối bảo đảm cung ứng đủ điện, an toàn, hiệu quả phục vụ kinh tế - xã hội và đời sống nhân dân trong mọi tình huống”, Bộ trưởng đề nghị Lãnh đạo, cán bộ, nhân viên, người lao động của NSMO quán triệt, tập trung thực hiện tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Một là, tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển năng lượng nói chung, lĩnh vực điện và vận hành hệ thống điện, thị trường điện nói riêng; đồng thời, kịp thời tham mưu thể chế thành các cơ chế, chính sách đủ mạnh, đồng bộ, khả thi để tổ chức thực hiện quyết liệt, hiệu quả, tạo dư địa, động lực mới cho sự phát triển của Ngành và kinh tế đất nước.
Trước mắt, NSMO cần tích cực, chủ động phối hợp với các Cục, Vụ, đơn vị chức năng thuộc Bộ trong công tác rà soát, sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản quy phạm pháp luật, nhất là quy định chi tiết thi hành Luật Điện lực (sửa đổi) và các lĩnh vực liên quan đến vận hành hệ thống điện, thị trường điện; đồng thời, chủ động tham mưu, đề xuất các giải pháp cụ thể, khả thi để tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc phát sinh (nếu có), bảo đảm công tác vận hành hệ thống điện quốc gia tuyệt đối an toàn, ổn định, tin cậy và vận hành thị trường điện công bằng, minh bạch, góp phần cùng với EVN và các đơn vị có liên quan bảo đảm cung ứng điện cho nhu cầu phát triển kinh tế và đời sống nhân dân.
Hai là, huy động mọi nguồn lực và tập trung nghiên cứu, đi đầu trong đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số, đặc biệt là xây dựng cơ sở dữ liệu, phát triển trí tuệ nhân tạo nhằm vận hành an toàn, ổn định hệ thống điện và minh bạch thị trường điện, bảo đảm an ninh cung cấp điện năm 2025 và các năm tiếp theo với các kịch bản phụ tải tăng trưởng cao, phù hợp với mục tiêu tăng trưởng GDP ở mức 2 con số theo chỉ đạo của Trung ương và Chính phủ.
Ba là, chủ động phối hợp với Vụ Kế hoạch - Tài chính và các đơn vị có liên quan để thu xếp, bố trí vốn đầu tư trong kế hoạch đầu tư công trung hạn giai đoạn 2026-2030; trong đó, đặc biệt chú trọng công tác hoàn thiện dự án, thu xếp nguồn vốn để sớm triển khai các dự án trọng điểm nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển về quy mô, độ phức tạp của hệ thống điện trong tương lai như:
(i) Dự án xây dựng Trụ sở Trung tâm Điều độ Hệ thống điện quốc gia và Điều hành giao dịch thị trường điện đồng bộ với hệ thống SCADA/EMS giai đoạn mới;
(ii) Dự án xây dựng Hệ thống thu thập và quản lý số liệu đo đếm phục vụ thị trường bán buôn và bán lẻ điện cạnh tranh;
(iii) Dự án giải pháp đồng bộ cấu hình đường dây 500 kV mạch 3...
Bốn là, chủ động phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng của Bộ và các Bộ, ngành có liên quan để xây dựng, hoàn thiện cơ chế, chính sách tuyển dụng, đào tạo, đào tạo lại, thực hiện chế độ đãi ngộ phù hợp với người lao động trong đơn vị, phấn đấu bằng và cao hơn khi còn là Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia; từng bước nâng cấp cơ sở hạ tầng và các hệ thống thiết yếu đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của công tác điều độ, vận hành hệ thống điện và điều hành thị trường điện trong thời gian tới.
Năm là, về tầm nhìn dài hạn, cần tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động hợp tác quốc tế để học hỏi kinh nghiệm, nâng cao trình độ đội ngũ kỹ sư, lao động kỹ thuật, hoàn thiện mô hình điều độ, chuẩn bị sẵn sàng về cơ sở hạ tầng nhằm đáp ứng yêu cầu triển khai Quy hoạch điện VIII và Quy hoạch Điện VIII điều chỉnh, cũng như yêu cầu vận hành hệ thống điện quy mô lớn trong khu vực. Đồng thời, tích cực tham gia đề xuất xây dựng các cơ chế vận hành mới cho hệ thống điện trong tương lai, bao gồm tích hợp các nguồn năng lượng mới (năng lượng tái tạo, điện hạt nhân, hydrogen, hệ thống lưu trữ năng lượng…), cũng như thúc đẩy phát triển thị trường điện Việt Nam, bảo đảm minh bạch, công bằng, hiệu quả.
Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia được thành lập năm 1994, có nhiệm vụ quan trọng nhất là chuẩn bị phương thức đóng điện và vận hành hệ thống truyền tải điện siêu cao áp 500kV Bắc - Nam.
Năm 1995, Trung tâm được chuyển về trực thuộc Tổng Công ty Điện lực Việt Nam (nay là Tập đoàn Điện lực Việt Nam).
Năm 1998, các Trung tâm Điều độ hệ thống điện Bắc, Trung, Nam được sáp nhập với Trung tâm Điều độ Hệ thống điện Quốc gia, tạo nên Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia thống nhất với hai cấp điều độ hệ thống điện Quốc gia và cấp điều độ hệ thống điện miền.
Năm 2009, Trung tâm được giao nhiệm vụ vận hành thị trường điện chính thức tại Việt Nam.
Năm 2024, Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia được tách khỏi Tập đoàn Điện lực Việt Nam, thành lập Công ty TNHH MTV Vận hành hệ thống điện và thị trường điện Quốc gia (NSMO) trực thuộc Ủy ban Quản lý vốn nhà nước tại doanh nghiệp, sau đó bàn giao về Bộ Công Thương quản lý.
