Cú hích cho doanh nghiệp tự tin tham gia vào chuỗi cung ứng
Tháng 1/2017, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 68/QĐ-TTg, phê duyệt Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ từ năm 2016 đến năm 2025 và Quyết định số 71/QĐ-TTg ngày 17/1/2024 về việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 68/QĐ-TTg. Đây được xem là dấu mốc quan trọng, khi lần đầu tiên, một chương trình cấp quốc gia đặt mục tiêu đồng bộ: nâng cao năng lực sản xuất công nghiệp hỗ trợ, tạo nền tảng cho doanh nghiệp Việt Nam tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Chương trình đặt ra những mục tiêu cụ thể đối với việc sản xuất các sản phẩm công nghiệp hỗ trợ phục vụ sản xuất trong nước và xuất khẩu, tham gia vào các chuỗi giá trị toàn cầu, trong đó tập trung phát triển công nghiệp hỗ trợ thuộc 3 lĩnh vực chủ yếu là linh kiện phụ tùng; công nghiệp hỗ trợ ngành dệt may - da giày; công nghiệp hỗ trợ cho công nghiệp công nghệ cao. Bộ Công Thương là cơ quan được Chính phủ giao trách nhiệm quản lý và triển khai thực hiện Chương trình.
Chương trình đã triển khai trên phạm vi cả nước với nhiều nhóm giải pháp: hỗ trợ kỹ thuật và chuyển giao công nghệ cho doanh nghiệp, xây dựng các trung tâm hỗ trợ phát triển công nghiệp, thúc đẩy liên kết giữa doanh nghiệp trong nước và các tập đoàn FDI, ưu đãi tín dụng và đào tạo nhân lực chuyên sâu.
Sau hơn 8 năm triển khai, Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ đã mang đến một bức tranh đa sắc và rực rỡ hơn cho ngành công nghiệp hỗ trợ.
Thông tin tại Tọa đàm “Thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ: Đòn bẩy từ chính sách” do Tạp chí Công Thương thực hiện cho thấy, điểm nhấn rõ nét nhất là sự thay đổi trong nhận thức và vị thế của công nghiệp hỗ trợ. Nếu trước đây, doanh nghiệp Việt chủ yếu mới dừng lại ở khâu gia công, phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu, linh kiện nhập khẩu, thì đến nay, nhiều doanh nghiệp đã có thể sản xuất và cung ứng trực tiếp cho các tập đoàn lớn.
Theo Bộ Công Thương, số lượng doanh nghiệp tham gia các hoạt động thuộc Chương trình liên tục gia tăng và nhiều doanh nghiệp đã thực sự có sự thay đổi, chuyển mình theo chiều hướng tích cực, từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh của sản phẩm và mở ra nhiều cơ hội tìm kiếm khách hàng, đối tác tiềm năng mới.
Chương trình đã tạo ra được sân chơi giao lưu, học hỏi, kết nối giữa các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và các doanh nghiệp sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh trong nước và nước ngoài, các tập đoàn đa quốc gia thông qua các diễn đàn, hội thảo, triển lãm quốc tế. Công tác truyền thông, thông tin được đẩy mạnh, phủ sóng rộng khắp, góp phần truyền tải các thông điệp về vai trò và tầm quan trọng của công nghiệp hỗ trợ và chế biến, chế tạo, từ đó nâng cao nhận thức và sự quan tâm của cộng đồng doanh nghiệp và cả xã hội.
Trong các hoạt động của Chương trình phát triển công nghiệp hỗ trợ, có khoảng hơn 2.000 doanh nghiệp được tham gia các khóa đào tạo. Bên cạnh đó, khoảng gần 700 doanh nghiệp được tham gia học hỏi những mô hình mới và được chuyển giao công nghệ từ những nước tiên tiến. Bộ Công Thương và các bên liên quan cũng tổ chức khoảng trên 86 hội thảo để chia sẻ kinh nghiệm, kiến thức với sự tham gia của hơn 13.000 thành viên tham dự, một con số thể hiện vai trò và sức lan tỏa của chương trình công nghiệp hỗ trợ trong thời gian vừa qua.
Có thể nói, Chương trình không chỉ tạo ra một “cú hích” về chính sách, mà còn mở ra cơ hội phát triển bền vững cho doanh nghiệp Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa. Bằng việc tập trung hỗ trợ thực chất, Chương trình đã giúp doanh nghiệp dần nâng cao năng lực cạnh tranh, giảm sự phụ thuộc vào nhập khẩu linh kiện, từng bước tham gia vào chuỗi cung ứng quốc tế.
Doanh nghiệp "lớn" cả về lượng và chất
Chia sẻ tại Tọa đàm “Thu hút đầu tư vào công nghiệp hỗ trợ: Đòn bẩy từ chính sách” do Tạp chí Công Thương thực hiện, ông Phạm Văn Quân - Phó Cục trưởng Cục Công nghiệp, Bộ Công Thương cho biết, từ con số ban đầu chỉ khoảng vài trăm doanh nghiệp, đến nay đã có hơn 6.000 doanh nghiệp của Việt Nam trở thành doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ và tham gia vào chuỗi cung ứng. Ngoài việc phát triển về số lượng thì chất lượng của các doanh nghiệp cũng đã chuyển biến tốt, nhiều doanh nghiệp tham gia vào chuỗi cung ứng và trở thành nhà cung ứng cấp một, cấp hai trong chuỗi của các doanh nghiệp như Samsung, Toyota...
Bên cạnh các doanh nghiệp FDI, ở Việt Nam cũng đã có nhiều doanh nghiệp tự phát triển thành doanh nghiệp chuỗi, ví dụ như Vinfast thông tin là tỷ lệ nội địa hóa đạt được đến trên 60% và sang năm nay nếu nhà máy pin của Vinfast ở Hà Tĩnh hoàn thành thì tỷ lệ nội địa hóa của Vinfast có thể đạt được 80%; hay Thaco cũng đã hình thành một chuỗi công nghiệp để thu hút các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ. Ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước hỗ trợ thì vai trò của kinh tế nhân trong đóng góp vào sự phát triển của công nghiệp hỗ trợ cũng thể hiện rõ nét trong giai đoạn vừa qua.
Bà Bùi Thị Hồng Hạnh - Phó Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, Giám đốc Công ty NC Network Việt Nam chia sẻ, theo khảo sát trong sách trắng của Tổ chức Xúc tiến thương mại Nhật Bản (JETRO) về doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam, từ con số chỉ có khoảng hơn 100 doanh nghiệp đủ điều kiện vào danh sách năm 2011, đến nay đã có hơn 300 doanh nghiệp nội địa có đơn hàng hợp tác với FDI hoặc xuất khẩu ra nước ngoài.
"Bản thân Hiệp hội doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam ngày mới thành lập chỉ có khoảng hơn hơn 40 hội viên thôi, nhưng đến bây giờ thì số hội viên chính thức, tức là hội viên mà theo tất cả các hoạt động cũng như là nộp phí đều đặn và rất là nhiệt tình, thì trên cả nước có khoảng gần 400 doanh nghiệp. Tuy nhiên nếu tính cả những hội viên có quy mô rất nhỏ, có thể quy mô 10 người thôi, mà Hiệp hội đang khuyến khích tham gia và chưa yêu cầu nộp phí, thì cũng phải lên tới con số hơn 700 doanh nghiệp", bà Hạnh thông tin.
Về chất lượng, các doanh nghiệp đã chủ động tìm kiếm đối tác, nắm bắt cơ hội hợp tác, hướng đến sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn trong chuỗi.
"Thay vì ngày xưa doanh nghiệp chỉ bị động là ai đến đặt hàng gì thì tôi làm đấy và cũng có thể là cứ có đối tác đến hỏi thì sẵn sàng “tôi làm được, tôi làm được” thì bây giờ cách đón nhận của doanh nghiệp sẽ thận trọng hơn, xem bản vẽ một cách kỹ lưỡng hơn và tương tác ngược lại được với cả đối tác là bản vẽ này hoặc thông tin ông đưa ra nhưng mà về tính thực tiễn có thể là chúng tôi nhận thấy có những hạn chế như thế này và khi đấy là mình có thể tương tác trực tiếp với họ để mình đề xuất ngược lại một giải pháp trong công nghệ của mình hay trong sản xuất của mình tốt hơn, nó có thể là quy trình sản xuất đấy của mình nhanh hơn, hiệu quả hơn và đạt giá trị tốt hơn", bà Hạnh cho biết.
Đơn cử, một số doanh nghiệp đã tham gia làm phần đỡ của bán dẫn, dù linh kiện rất nhỏ nhưng đem lại giá trị gia tăng rất lớn, cho thấy sự chuyển mình tích cực cả về mặt từ tư duy đến quản lý sản xuất và đến chất lượng của doanh nghiệp Việt Nam.
