Quản lý thu bảo hiểm y tế tại huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La

TÓM TẮT:

Bài nghiên cứu đã phân tích thực trạng quản lý thu bảo hiểm y tế tại huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La, chỉ ra các kết quả đạt được, những điểm hạn chế còn tồn tại và nguyên nhân của các hạn chế đó. Từ kết quả phân tích, bài nghiên cứu đã đề xuất một số giải pháp nhằm cải thiện tình hình quản lý thu bảo hiểm y tế tại huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La.

Từ khóa: quản lý thu, bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội, huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La.

1. Đặt vấn đề

Bảo hiểm xã hội (BHXH) huyện Sốp Cộp là cơ quan trực thuộc BHXH tỉnh Sơn La, có chức năng tổ chức thực hiện chế độ, chính sách BHXH, bảo hiểm y tế; quản lý thu chi BHXH, bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp đối với toàn bộ người dân trên địa bàn huyện, cùng các chức năng khác của một đơn vị BHXH. BHXH huyện Sốp Cộp trong những năm qua đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận, tuy nhiên công tác quản lý thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện còn bộc lộ nhiều khó khăn, bất cập. Những khó khăn, bất cập đó là thách thức đòi hỏi công tác thu bảo hiểm y tế tại BHXB huyện Sốp Cộp phải có biện pháp giải quyết kịp thời. Bài viết nghiên cứu đề tài “Quản lý thu bảo hiểm y tế tại huyện Sốp Cộp, Tỉnh Sơn La” nhằm có cái nhìn rõ hơn về các thành tích đạt được, cũng như những khó khăn, hạn chế còn tồn tại.

2. Thực trạng quản lý thu bảo hiểm y tế tại huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La

2.1. Thực trạng quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế

Kết quả tại Bảng 1 cho thấy số lượng người dân tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp có sự thay đổi trong giai đoạn 2019-2021, cụ thể: năm 2019, số người tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện đạt 49.812 người tham gia bảo hiểm y tế, năm 2020 số người tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện đạt 50.779 người tăng 967 người tương ứng tăng 1,94% so với năm 2019. Sang năm 2021, số người tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp giảm xuống còn 49.015 người, giảm 1.746 người tham gia bảo hiểm y tế tương ứng giảm 3,47% so với năm 2020. Trong giai đoạn 2019 - 2020, Sốp Cộp là huyện đặc biệt khó khăn, có đông đồng bào dân tộc thiểu số cùng sinh sống. Sang đến giai đoạn 2020-2021, theo Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/06/2021 của Thủ tướng Chính phủ, 2 xã Sốp Cộp và Dồm Cang chuyển thành vùng I, đối tượng được NSNN đóng của huyện giảm xuống, do vậy làm giảm số lượng người tham gia BHYT trên địa bàn huyện.

Bảng 1. Số người tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp
giai đoạn 2019-2021

Nguồn: BHXH huyện Sốp Cộp

Trong giai đoạn 2019 - 2021, BHXH huyện Sốp Cộp luôn coi trọng vấn đề quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế với nguyên tắc người thuộc loại đối tượng nào thì quản lý, xác định theo nhóm đối tượng đó. Người thuộc nhiều loại đối tượng khác nhau thì xác định theo một loại đối tượng theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế.

Thông qua việc quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện, BHXH huyện Sốp Cộp đã nắm rõ tình hình tham gia bảo hiểm y tế của từng nhóm đối tượng, từ đó đề ra mục tiêu thu bảo hiểm y tế, phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế và dự báo, xây dựng kế hoạch thu bảo hiểm y tế hàng năm để đạt được mục tiêu đã đề ra.

2.2. Thực trạng lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp giai đoạn 2019-2021

Trong giai đoạn 2019 - 2021, mặc dù nền kinh tế biến động đặc biệt là chịu tác động của dịch bệnh Covid-19 nhưng công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp cơ bản đảm bảo được yêu cầu đặt ra.

Kế hoạch thu bảo hiểm y tế của huyện được lập theo các chỉ tiêu cụ thể theo đúng hướng dẫn của Luật Bảo hiểm y tế, các thông tư hướng dẫn của BHXH Việt Nam. Thu bảo hiểm y tế được chia theo các nhóm đối tượng: Nhóm do người lao động và người sử dụng lao động đóng; nhóm do tổ chức BHXH đóng; nhóm do Ngân sách Nhà nước đóng; Nhóm do Ngân sách Nhà nước hỗ trợ đóng và Nhóm tham gia bảo hiểm y tế hộ gia đình.

Kế hoạch công tác thu bảo hiểm y tế qua 3 năm có xu hướng tăng lên. Kế hoạch năm 2019 với tổng thu bảo hiểm y tế là 42.715,05 triệu đồng, năm 2020 tăng lên 43.806,20 triệu đồng, năm 2021 tổng thu tăng lên 46.391,66 triệu đồng. Kế hoạch thu bảo hiểm y tế của huyện dựa vào tốc độ phát triển kinh tế - xã hội huyện cũng như tốc độ tăng dân số của huyện để lên kế hoạch thu bảo hiểm y tế.

Thông qua việc lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế hàng năm, giúp cho BHXH huyện Sốp Cộp xác định được mục tiêu thu bảo hiểm y tế cần đạt được, cách thức tổ chức huy động các nguồn lực và tổ chức thực hiện các công việc để đạt mục tiêu thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện. Việc lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế cũng giúp cho BHXH huyện hướng các nỗ lực vào việc hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ đề ra. Nhờ có kế hoạch thu bảo hiểm y tế mà công chức, viên chức trong cơ quan BHXH huyện Sốp Cộp có thể phối hợp các hoạt động của các cá nhân cũng như các bộ phận liên quan đến lĩnh vực thu bảo hiểm y tế một cách nhịp nhàng. Tổ chức thực hiện thu bảo hiểm y tế theo kế hoạch giúp cho cơ quan BHXH huyện Sốp Cộp sử dụng có hiệu quả các nguồn lực, giảm thiểu được sự trùng lặp, chồng chéo trong phân công nhiệm vụ.

2.3. Thực trạng quản lý tổ chức thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế giai đoạn 2019-2021

2.3.1. Tình hình thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế

Kết quả chấp hành thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp giai đoạn 2019-2021 như sau: Năm 2019, tỷ lệ thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp đạt 43.281,03/42.715,05 triệu đồng đạt 101,33% so với kế hoạch giao. Tất cả các nhóm tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện năm 2019 đều vượt kế hoạch thu bảo hiểm y tế được giao. Trong đó, nguồn thu BHYT lớn nhất trên địa bàn huyện là nhóm 3, kết quả thu bảo hiểm y tế do nhóm 3 đóng đạt 37.633,67/37.193,22 triệu đồng đạt 101,8% kế hoạch giao. Năm 2020, kêt quả thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế đạt 44.652/43.806 triệu đồng đạt 101,93% kế hoạch giao. Kết quả thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện trên tất cả các nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế đều vượt kế hoạch giao và số thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện 1.371,15 triệu đồng tương ứng tăng 3,17% so với năm 2019. Nhưng sang đến năm 2021, kết quả thực hiện thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện đã không hoàn thành kế hoạch giao. Năm 2021, thu bảo hiểm y tế đạt 44.905,18/ 46.391,66 triệu đồng đạt 96,8% kế hoạch giao. Do tác động từ Quyết định số 861/QĐ-TTg ngày 04/06/2021 của Thủ tướng Chính phủ, 2 xã là Sốp Cộp và Dồm Cang chuyển thành vùng I nên số người chưa tham gia bảo hiểm y tế chiếm tỷ lệ lớn. Trong khi đó, việc lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế từ năm 2020, dựa vào tình hình thu của năm 2020 do đó khi có chính sách điều chỉnh của Thủ tướng Chính phủ về điều chỉnh vùng, cơ quan BHXH phải điều chỉnh kế hoạch thu. Sự thay đổi chính sách này cũng ảnh hưởng lớn đến kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp. Trong đó, nhóm 4 năm 2021 chỉ đạt 37.881,75/39.953,10 triệu đồng đạt 94,82% kế họach giao và cũng giảm 607,18 triệu đồng so với năm 2020. Tuy nhiên, có một điểm đáng mừng là nhóm 5 lại tăng cao và vượt kế hoạch giao trong năm 2021. Số thu hộ gia đình tham gia bảo hiểm y tế đạt 427,63/175,37 triệu đồng vượt 243,84 so với kế hoạch giao. Đồng thời, số thu của nhóm 5 cao hơn 301,08 triệu đồng tương ứng tăng 237,9% so với năm 2020. Đạt được kết quả đó là nhờ sự nỗ lực của BHXH huyện Sốp Cộp trong công tác tuyên truyền phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế.

Phân tích số liệu thu thập được, số liệu thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp chia làm 2 giai đoạn. Giai đoạn 2019-2020 số thu bảo hiểm y tế năm sau cao hơn năm trước nhưng sang giai đoạn 2021, số thu bảo hiểm y tế giảm hơn so với năm 2020. Số thu bảo hiểm y tế theo mỗi nhóm tham gia bảo hiểm y tế trong giai đoạn này cũng có những biến động khác nhau.

2.3.2. Kiểm tra, giám sát công tác thu bảo hiểm y tế

Công tác kiểm tra, giám sát thu bảo hiểm y tế luôn được BHXH huyện Sốp Cộp quan tâm và nỗ lực thực hiện, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả công tác quản lý thu bảo hiểm y tế của đơn vị, qua đó làm giảm tình trạng nợ đọng tiền đóng bảo hiểm y tế và giảm thiểu tình trạng trốn đóng bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện. Từ tháng 11/2016, công tác kiểm tra, giám sát thu bảo hiểm y tế của huyện đã áp dụng quy trình kiểm tra theo Quyết định số1518/2016/QĐ-BHXH của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam.

Kết quả khảo sát cho thấy, trong giai đoạn 2019-2021, BHXH huyện Sốp Cộp thực hiện 46 cuộc kiểm tra định kỳ việc kê khai, lập danh sách tham gia bảo hiểm y tế của người lao động đang làm việc tại các đơn vị, doanh nghiệp. Năm 2019 thực hiện 20 cuộc kiểm tra, trong đó kiểm tra định kỳ 17 cuộc, kiểm tra liên ngành 3 cuộc. Năm 2020, số cuộc kiểm tra giảm xuống còn 17 cuộc, trong đó có 15 cuộc kiểm tra định kỳ, 2 cuộc kiểm tra liên ngành. Trong năm đã kiểm tra tại 5/8 trạm y tế xã, rà soát 100% các doanh nghiệp, hợp tác xã theo CV 3045, dữ liệu của cơ quan Thuế cung cấp). Năm 2021, số cuộc thanh tra kiểm tra giảm xuống còn 9 cuộc, trong đó đều là kiểm tra định kỳ của BHXH huyện Sốp Cộp, thực hiện rà soát theo CV 3045, dữ liệu của cơ quan Thuế cung cấp 31 đơn vị. Số cuộc kiểm tra của huyện giảm trong giai đoạn 2019-2021 là do trong bối cảnh dịch Covid-19 các đơn vị nhận được chỉ đạo “... tạm dừng, giãn, hoãn các cuộc kiểm tra, thanh tra doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh chưa cần thiết đã có trong kế hoạch năm 2021 và tổ chức thực hiện vào thời gian phù hợp sau khi dịch Covid-19 được kiểm soát”.

Qua công tác kiểm tra, BHXH huyện đã phát hiện một số doanh nghiệp kê khai không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm y tế, kê khai mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm y tế thấp hơn so với mức tiền lương ghi trong hợp đồng lao động. BHXH huyện đã lập biên bản yêu cầu các doanh nghiệp này kê khai đóng bảo hiểm y tế bổ sung cho số lao động kê khai thiếu là 16 người, với số tiền đóng bảo hiểm y tế tương ứng gần 20 triệu đồng.

Trong giai đoạn 2019-2021, nhằm hạn chế tình trạng trốn đóng bảo hiểm y tế, nợ đọng tiền đóng bảo hiểm y tế, căn cứ vào dữ liệu do ngành Thuế cung cấp, đối với các doanh nghiệp thành lập mới có đăng ký kinh doanh trên địa bàn huyện đã đi vào sản xuất, kinh doanh nhưng chưa thực hiện việc kê khai đóng BHXH, bảo hiểm y tế, BHXH huyện Sốp Cộp đã tham mưu, đề xuất UBND huyện Sốp Cộp lập đoàn thanh tra, kiểm tra liên ngành về việc thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế tại đơn vị. BHXH huyện Sốp Cộp đã phối hợp với các đơn vị liên quan trong huyện tiến hành 5 cuộc thanh tra, kiểm tra liên ngành về việc thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế tại các doanh nghiệp trên địa bàn huyện. Do đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách BHXH, bảo hiểm y tế đã góp phần chấn chỉnh việc tuân thủ Luật Bảo hiểm y tế tại các đơn vị, doanh nghiệp trên địa bàn huyện, hạn chế tình trạng trốn đóng, nợ đọng tiền đóng bảo hiểm y tế. Mặt khác, quá trình thanh tra, kiểm tra cũng góp phần tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHXH, bảo hiểm y tế đến người lao động và người sử dụng lao động tại các đơn vị, doanh nghiệp đóng trên địa bàn huyện cũng như tăng cường quản lý tốt đại ly thu bảo hiểm y tế, tổ chức, sắp xếp bố trí, phân công viên chức thực hiện nhiệm vụ đúng người đúng việc và phù hợp với khả năng, năng lực sở trường của cán bộ thu bảo hiểm y tế được đảm bảo, khoa học và chuyên sâu nghiệp vụ, tránh tình trạng thiếu tận tình, làm ảnh hưởng đến công tác tuyên truyền vận động người dân tham gia bảo hiểm y tế.

2.4. Đánh giá quản lý thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp

2.4.1. Những kết quả đạt được

Trong giai đoạn 2019-2021, đã đạt được một số kết quả tích cực trong công tác quản lý thu bảo hiểm y tế:

* Về công tác quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế:

BHXH huyện Sốp Cộp đã làm tốt công tác quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế. Việc kê khai và hoàn thiện dữ liệu người dân tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện giúp cho công tác quản lý đối tượng được chặt chẽ, giúp cho việc quản lý thu bảo hiểm y tế được chính xác, thuận lợi và minh bạch. Thông qua việc quản lý đối tượng bảo hiểm y tế đã giúp cho BHXH huyện Sốp Cộp thống kê được các nhóm đối tượng có tỷ lệ tham gia bảo hiểm y tế thấp, đó là: những người thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, nhóm người lao động làm việc trong các hộ sản xuất - kinh doanh cá thể, tổ hợp tác và những người lao động tự do. Từ đó, có kế hoạch tập trung vận động tuyên truyền chính sách bảo hiểm y tế ở các nhóm đối tượng này, nhằm thu hút thêm nhiều người tham gia bảo hiểm y tế, để đạt mục tiêu bảo hiểm y tế toàn dân trên địa bàn.

* Về công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế:

Công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên đại bàn đã đi vào nề nếp, ổn định. Công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên địa bàn đã đảm bảo thời gian theo đúng quy định của Luật Bảo hiểm y tế, Thông tư hướng dẫn của BHXH Việt Nam, các văn bản hướng dẫn của BHXH tỉnh Sơn La. Việc xây dựng kế hoạch thu bảo hiểm y tế đã đảm bảo thực hiện theo đúng mục tiêu phát triển KT - XH của tỉnh, huyện trong giai đoạn 5 năm, thực hiện đúng kế hoạch bao phủ bảo hiểm y tế toàn dân của tỉnh, huyện.

Công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế đã có sự công khai, minh bạch và đúng quy định, đồng thời dự toán có dựa vào kế hoạch và phát triển bảo hiểm y tế của huyện cũng như là đảm bảo về mặt thời gian nộp kế hoạch theo quy định, tuân thủ về mặt quy trình, thời gian, biểu mẫu… Sau khi được BHXH tỉnh Sơn La phê duyệt, BHXH huyện Sốp Cộp đã tiến hành phân bổ chi tiết cho từng đại lý thu về số đối tượng và số thu bảo hiểm y tế trong năm.

* Về công tác tổ chức thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế:

Số thu bảo hiểm y tế trên địa bàn tăng trong giai đoạn 2019-2021. Năm 2019, số thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện là 43.281,03 triệu đồng, năm 2021 tăng lên 44.905,18 triệu đồng. Công tác quản lý thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp cơ bản đảm bảo trình tự theo sự hướng dẫn của BHXH Việt Nam và BHXH tỉnh Sơn La. Đồng thời, có sự phân công nhiệm vụ rõ ràng trong bộ máy tổ chức thu bảo hiểm y tế tránh không bị chồng chéo trong công việc.

* Về công tác kiểm tra, giám sát thu bảo hiểm y tế:

Công tác kiểm tra, giám sát thu bảo hiểm y tế luôn được BHXH huyện Sốp Cộp quan tâm và nỗ lực thực hiện, góp phần nâng cao năng lực, hiệu quả công tác quản lý thu BHYT của đơn vị, qua đó làm giảm tình trạng nợ đọng tiền đóng bảo hiểm y tế và giảm thiểu tình trạng trốn đóng bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện. Trong giai đoạn 2019-2021, BHXH huyện đã phát hiện một số doanh nghiệp kê khai không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm y tế, kê khai mức tiền lương làm căn cứ đóng bảo hiểm y tế thấp hơn so với mức tiền lương ghi trong hợp đồng lao động. BHXH huyện đã lập biên bản yêu cầu các doanh nghiệp này kê khai đóng bảo hiểm y tế bổ sung cho số lao động kê khai thiếu là 16 người, với số tiền đóng bảo hiểm y tế tương ứng gần 20 triệu đồng.

* Về công tác tuyên truyền về chính sách bảo hiểm y tế:

Công tác tuyên truyền về chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp đã đạt kết quả tích cực góp phần nâng cao nhận thức của người dân về chính sách bảo hiểm y tế. Giúp cho người dân hiểu tham gia bảo hiểm y tế mang lại rất nhiều lợi ích thiết thực cho họ và là cách tốt nhất để mọi người giúp nhau chia sẻ rủi ro khi bị ốm đau, bệnh tật. Hình thức tuyên truyền, phổ biến chính sách phong phú, đa dạng với nhiều hình thức như tổ chức hội nghị, băng ron, áp phích, tờ rơi, kết hợp phát sóng trên truyền hình… giúp người dân trên địa bàn huyện hiểu biết về chính sách bảo hiểm y tế của Nhà nước.

* Về tổ chức, quản lý điều hành thu bảo hiểm y tế:

Tổ chức bộ máy thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu của quản lý thu bảo hiểm y tế. Ngoài tổ chức bộ máy thu bảo hiểm y tế ở cơ quan, BHXH huyện, hệ thống đại lý thu BHXH, bảo hiểm y tế đã bao phủ đến tất cả các xã, thị trấn trên địa bàn huyện, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi tham gia bảo hiểm y tế. Tại mỗi điểm đại lý thu đều được bố trí đầy đủ bàn, ghế, biển hiệu điểm thu, trang thiết bị làm việc, sổ sách, ấn phẩm để phục vụ người tham gia BHXH tự nguyện và bảo hiểm y tế.

Ngoài ra, BHXH huyện Sốp Cộp đã ứng dụng và khai thác triệt để vai trò của công nghệ thông tin trong quản lý thu bảo hiểm y tế. Việc ứng dụng các phầm mềm CNTT để quản lý đã giúp cho công tác quản lý thu bảo hiểm y tế trên địa bàn tận dụng tối đa được các nguồn lực, đạt hiệu quả cao trong công tác quản lý thu bảo hiểm y tế.

2.4.2. Những tồn tại, hạn chế

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, công tác quản lý thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp vẫn còn một số mặt tồn tại hạn chế sau:

* Về công tác quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế: Mặc dù cán bộ quản lý thu bảo hiểm y tế đã thường xuyên rà soát các đối tượng nhưng nhiều lúc vẫn chưa nắm bắt được kịp thời các đối tượng trên địa bàn, như sự thay đổi lao động của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn, hay như một số lao động do dịch bệnh Covid đi làm ở các địa phương trở về đã tham gia bảo hiểm y tế chưa… Công tác quản lý đối tượng trên địa bàn huyện được thực hiện khá chặt chẽ, tuy nhiên vẫn còn hiện tượng cấp trùng thẻ bảo hiểm y tế, dẫn đến tình trạng một người có 2 thẻ bảo hiểm y tế. Điều này thể hiện việc thu không đúng đối tượng theo quy định của Luật Bảo hiểm y tế, ngoài ra còn phát sinh một số phiền phức cho người có thẻ bảo hiểm y tế khi đi khám chữa bệnh.

* Về công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế: Mức độ phối hợp của BHXH huyện với các đơn vị, cán bộ xã của huyện trong công tác lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế và chỉ tiêu kế hoạch thu bảo hiểm y tế chưa nhịp nhàng, dẫn đến việc lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế chưa sát thực tế, dẫn đến không chủ động trong việc thực hiện trong công tác tổ chức thực hiện thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện cũng như dẫn đến khó khăn trong việc rà soát các đối tượng tham gia BHYT trên địa bàn.

* Về công tác tổ chức thực hiện kế hoạch thu bảo hiểm y tế: Để tiến tới mục tiêu 100% người dân trên địa bàn huyện tham gia bảo hiểm y tế là nhiệm vụ khá nặng nề, cần có sự nỗ lực, cố gắng rất cao của cán bộ, viên chức BHXH huyện Sốp Cộp. Việc phân tích công tác thu bảo hiểm y tế của năm trước để rút kinh nghiệm cho năm sau trong công tác quản lý thu bảo hiểm y tế chưa được chú trọng, trong báo cáo BHXH của huyện hàng năm nêu hạn chế và nguyên nhân của hạn chế vẫn mang tính chất chung chung dẫn đến có những hạn chế vẫn chưa được chưa được khắc phục.

* Về công tác kiểm tra, giám sát thu bảo hiểm y tế: Các biện pháp, hình thức xử phạt vẫn mang nhiều tính hình thức, chưa mang tính chất răn đe, điều này dẫn đến vẫn còn tình trạng trốn đóng, nợ đọng bảo hiểm y tế hoặc vi phạm về chính sách bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện. Đồng thời công tác kiểm tra, thanh tra về việc chấp hành pháp luật BHXH, bảo hiểm y tế của các cơ quan, đơn vị, DN, HTX còn hạn chế, chưa được thường xuyên.

* Về công tác tuyên truyền về chính sách bảo hiểm y tế: Hình thức tuyên truyền, phổ biến chính sách phong phú, đa dạng tuy nhiên lại chưa phù hợp với điều kiện đặc thù của địa phương. Điều này cho thấy hiệu quả của công tác tuyên truyền chưa được như kỳ vọng, vẫn còn một bộ phận người dân và doanh nghiệp hiểu biết về chính sách bảo hiểm y tế còn sơ sài nên chưa tham gia bảo hiểm y tế.

* Về tổ chức, quản lý điều hành thu bảo hiểm y tế: Mặc dù, nhân viên đại lý thu đã được đào tạo, bồi dưỡng nhưng còn hạn chế, chưa đáp ứng được nhu cầu của nhân dân trong việc tư vấn về các chế độ chính sách BHXH, bảo hiểm y tế nhất là chính sách BHXH tự nguyện, bảo hiểm y tế hộ gia đình.

Ngoài ra, mạng lưới các trạm y tế xã chưa thực sự phát huy hết hiệu quả của mình. Mặc dù điều kiện KCB tương đối thuận lợi nhưng số lượng bệnh nhân đến khám và điều trị tại trạm luôn thấp, bởi có nhiều bác sỹ ở trạm y tế xã vẫn đang phải tập sự tại Trung tâm y tế huyện để hoàn thiện các thủ tục được cấp chứng chỉ hành nghề bác sỹ. Đội ngũ y, bác sỹ có trình độ chuyên môn cao ít, không xử lý được các trường hợp bệnh nặng, nhiều trường hợp chuẩn đoán không đúng ảnh hưởng tới kết quả điều trị. Một bộ phận cán bộ y tế có tinh thần, thái độ làm việc không thân thiện, nhiệt tình.

2.4.3. Nguyên nhân những tồn tại, hạn chế

- Hệ thống văn bản pháp luật vẫn chưa đồng bộ, có những thay đổi dẫn đến việc lập kế hoạch về phát triển đối tượng và kế hoạch thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện vẫn chưa sát với thực tế. Ngày 04/06/2021, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 861/QĐ-TTg, 2 xã Sốp Cộp và Dồm Cang chuyển thành vùng I, thay đổi các đối tượng được hưởng bảo hiểm y tế trên địa bàn. Dẫn đến công tác lập kế hoạch cũng như các phương thức triển khai phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế và công tác thu bảo hiểm y tế gặp phải khó khăn. Hơn nữa, chưa có văn bản phối hợp với Bộ Quốc phòng về việc rà soát đối tượng tham gia bảo hiểm y tế nhằm tránh tình trạng cấp trùng thẻ bảo hiểm y tế đối với nhóm đối tượng thân nhân quân nhân do Bộ Quốc phòng quản lý. Nhóm thân nhân quân nhân chưa được đồng bộ dữ liệu vào hệ thống dữ liệu dân cư tham gia bảo hiểm y tế chung nên gây khó khăn cho công tác rà soát, quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế. Do không có dữ liệu để rà soát trùng thẻ bảo hiểm y tế, nên xảy ra trường hợp một người dân trên địa bàn đang có thẻ bảo hiểm y tế đối tượng thân nhân quân nhân do BHXH Bộ Quốc phòng cấp, khi đi làm việc tại các doanh nghiệp sẽ được BHXH huyện cấp thẻ bảo hiểm y tế mới, dẫn đến một người được cấp 2 thẻ bảo hiểm y tế.

- Do huyện Sốp Cộp là vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới đặc biệt khó khăn, đồng bào dân độc thiểu số chiếm 96,7% nên nhận thức của người dân về bảo hiểm y tế không đều. Nhiều người làm nông nghiệp, lao động tự do nhận thức về chính sách bảo hiểm y tế còn hạn chế, chưa hiểu rõ về bản chất, tính ưu việt của chính sách bảo hiểm y tế. Có những người không muốn tham gia bảo hiểm y tế và cho rằng khi ốm mới đến cơ sở y tế và không dùng thẻ bảo hiểm y tế có khi tốt hơn dùng thẻ bảo hiểm y tế. Điều này cho thấy mặc dù BHXH huyện đã đẩy mạnh công tác tuyên truyền về chính sách pháp luật về bảo hiểm y tế nhưng hiệu quả chưa cao, chưa đáp ứng được yêu cầu.

- Mức thu nhập của người dân trên địa bàn huyện Sốp Cộp còn rất thấp, đặc biệt là thu nhập của người thuộc hộ gia đình làm nông nghiệp, dẫn đến việc nhiều người phải lựa chọn sử dụng phần thu nhập ít ỏi của mình cho những nhu cầu cấp thiết của cuộc sống, chưa sẵn sàng bỏ ra một khoản tiền để mua thẻ bảo hiểm y tế.

- Mặc dù trong những năm qua, Nhà nước đã đầu tư nhiều ngân sách cho lĩnh vực y tế như: đầu tư xây dựng mới, nâng cấp cơ sở hạ tầng, đầu tư trang thiết bị cho các cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn huyện nhưng nhìn chung trang thiết bị của các cơ sở khám chữa bệnh trên địa bàn huyện còn lạc hậu so với yêu cầu, đặc biệt là Trung tâm y tế huyện. Đội ngũ y, bác sỹ có trình độ chuyên môn cao ít, một bộ phận có tinh thần, thái độ làm việc chưa thân thiện, nhiệt tình, dẫn đến sự không hài lòng của người có thẻ bảo hiểm y tế làm ảnh hưởng đến việc tuyên truyền, phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế.

- Việc tuân thủ pháp luật về bảo hiểm y tế của một số chủ doanh nghiệp ngoài quốc doanh chưa nghiêm, vẫn còn tình trạng cố tình trốn đóng cho người lao động, nợ tiền đóng bảo hiểm y tế, dẫn đến ảnh hưởng trực tiếp quyền lợi của người lao động và ảnh hưởng đến công tác quản lý thu bảo hiểm y tế.

- Do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19 nên công tác kiểm tra, thanh tra các đơn vị, DN, HTX trên địa bàn quản lý chưa được thường xuyên.

3. Giải pháp hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm y tế tại huyện Sốp Cộp, tỉnh Sơn La

3.1. Hoàn thiện công tác quản lý đối tượng tham gia bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện Sốp Cộp

Cần chú trọng phối kết hợp chặt chẽ hơn nữa với các cơ quan ban ngành liên quan trong việc cung cấp, đối chiếu, rà soát dữ liệu.

Cần phối hợp với UBND huyện giao chỉ tiêu cho các xã, thị trấn vận động người dân tự nguyện tham gia bảo hiểm y tế. Huyện gắn trách nhiệm của cán bộ, đảng viên, người đứng đầu vận động nhân dân tham gia bảo hiểm y tế. Các xã, thị trấn rà soát, tuyên truyền, vận động người dân nâng cao nhận thức tham gia bảo hiểm y tế.

Đối với nhóm đối tượng người lao động và người sử dụng lao động: BHXH huyện Sốp Cộp cần phối hợp với Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội giám sát, quản lý số doanh nghiệp, HTX và số lao động hợp đồng làm việc trong từng doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. Ngoài ra, cần phối hợp chặt chẽ với Sở Kế hoạch và Đầu tư trong việc quản lý và kiểm tra hoạt động của các đơn vị theo giấy phép đăng ký kinh doanh đã cấp. Thường xuyên phối hợp kiểm tra nếu phát hiện những đơn vị không thực hiện đúng giấy phép và chưa đăng ký tham gia bảo hiểm y tế thì kiên quyết rút giấy phép đăng ký kinh doanh.

Đối với nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế do BHXH đóng, NSNN đóng và NSNN hỗ trợ cần phối hợp với UBND xã kê khai, ra soát các đối tượng được hưởng chế độ như người có công, trẻ em dưới 6 tuổi, người dân tộc thiểu số sống ở vùng đặc biệt khó khăn, hộ nghèo… để tính đúng đối tượng được hưởng trợ cấp để cấp thẻ bảo hiểm y tế theo đúng đối tượng, tránh bỏ sót và cấp trùng đối tượng.

Đối với nhóm đối tượng tham gia bảo hiểm y tế là hộ gia đình cần xây dựng phương pháp tiếp cận phù hợp với từng đối tượng hộ gia đình. Cần kết hợp giữa thông tin về định hướng, hỗ trợ phương pháp sản xuất hiệu quả để nâng cao hơn thu nhập; đồng thời tích cực tuyên truyền về vai trò, ý nghĩa của việc tham gia bảo hiểm y tế, để từ đó người dân tự nhận thức được vấn đề, tự quyết định với thu nhập ít ỏi của mình sử dụng thế nào cho hiệu quả nhất.

3.2. Hoàn thiện chất lượng công tác lập kế hoạch dự toán thu bảo hiểm y tế

Cần nâng cao chất lượng lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế, trong đó chú trọng chất lượng dự báo thu - chi bảo hiểm y tế.

Lập kế hoạch dự toán thu bảo hiểm y tế phải căn cứ, bám sát các quy định, hướng dẫn, chế độ, chính sách và tình hình thực tiễn tại cơ sở để xây dựng dự toán thu bảo hiểm y tế cho phù hợp, tránh tình trạng thiếu căn cứ, định mức và xa rời thực tế trong quá trình lập kế hoạch thu bảo hiểm y tế. Ngoài ra, cần quan tâm đến thời hạn hoàn thành báo cáo dự toán thu bảo hiểm y tế.

Đảm bảo nguyên tắc công khai, dân chủ trong quá trình thực hiện lập dự toán thu bảo hiểm y tế.

Đảm bảo phân bổ kế hoạch thu bảo hiểm y tế cho các đại lý dựa trên những tiêu chí rõ ràng, đảm bảo công bằng giữa các đại lý.

Cần bố trí các cán bộ có trình độ chuyên môn để tham gia công tác lập, thẩm định và phê duyệt dự toán thu bảo hiểm y tế.

3.3. Hoàn thiện chất lượng công tác thực hiện kế hoạch dự toán thu bảo hiểm y tế

Tăng cường công tác phân công cán bộ chuyên quản lý trực tiếp đối với từng đối tượng tham gia bảo hiểm y tế, thường xuyên bám sát các đối tượng tham gia bảo hiểm y tế để đôn đốc tiến độ thực hiện thu bảo hiểm y tế.

Tranh thủ sự quan tâm của các cấp chính quyền, coi công tác thực hiện chính sách bảo hiểm y tế là công tác thường xuyên của các cấp chính quyền.

Phối hợp thanh tra Phòng Lao động - Thương binh và Xã hội các cấp, tổ chức kiểm tra việc thực hiện Luật Bảo hiểm y tế tại các đơn vị sử dụng lao động. Thực hiện xử phạt đối với các chủ sử dụng lao động cố ý trốn tránh việc khai báo không đầy đủ lao động. Trong công tác xử lý cần phân định rõ trách nhiệm của từng người và xử lý theo luật định đối với chủ sử dụng lao động. Đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh, cần xem xét xử lý trên góc độ giấy phép kinh doanh của các doanh nghiệp này nếu họ vi phạm quy định về bảo hiểm y tế.

Cần tăng cường sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý nhà nước và BHXH các cấp trong việc thực hiện chính sách bảo hiểm y tế, thanh tra, kiểm tra công tác thu bảo hiểm y tế tại huyện.

3.4. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát thu bảo hiểm y tế

Đẩy mạnh công tác kiểm tra, giám sát thu bảo hiểm y tế tại các đơn vị sử dụng lao động. Nắm chắc số đơn vị sử dụng lao động của từng đơn vị để từ đó thu bảo hiểm y tế cho đúng và đủ.

Thường xuyên kiểm tra, đối chiếu danh sách kê khai tham gia bảo hiểm y tế do đơn vị lập và danh sách chi lương, hợp đồng lao động lưu trữ tại đơn vị, doanh nghiệp để ngăn chặn tình trạng đóng không đủ số người thuộc diện tham gia bảo hiểm y tế tại đơn vị hoặc kê khai mức lương đóng bảo hiểm y tế thấp hơn mức lương ghi trong hợp đồng lao động, dẫn đến việc thu bảo hiểm y tế không đúng mức lương, không đủ số người theo quy định. Đối với các đơn vị, doanh nghiệp cố tình trốn đóng bảo hiểm y tế, BHXH huyện cần tham mưu với UBND huyện Sốp Cộp thành lập đoàn thanh tra liên ngành để tiến hành thanh tra tại đơn vị, doanh nghiệp, xử phạt thật nghiêm nếu có hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm y tế.

Cần giám sát chặt chẽ việc khám và điều trị bệnh, đảm bảo quyền lợi khám chữa bệnh và thanh toán chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế, đặc biệt cho người nông dân tham gia bảo hiểm y tế. Cần có biện pháp kiểm tra, giám sát thái độ của y bác sỹ đối với bệnh nhân bảo hiểm y tế, trong đó đối tượng bảo hiểm y tế đảm bảo người dân được phục vụ tận tình khi đi khám chữa bệnh.

3.5. Tăng cường công tác tuyên truyền, phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm y tế

Cần nâng cao hiệu quả của công tác tuyên truyền chính sách, pháp luật về bảo hiểm y tế trong thời gian tới; củng cố mạng lưới đại lý thu bảo hiểm y tế; thường xuyên đào tạo, tập huấn nghiệp vụ, cập nhật các văn bản mới về chính sách bảo hiểm y tế cho các nhân viên đại lý thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện. Cần lựa chọn những nội dung tuyên truyền phù hợp với từng nhóm đối tượng.

Cần thống kê những người được hưởng chi phí cao khi đi khám chữa bệnh về bảo hiểm y tế, lập danh sách bàn giao cho các đại lý thu bảo hiểm y tế trên địa bàn huyện làm tài liệu tuyên truyền.

3.6. Hoàn thiện bộ máy quản lý công tác thu bảo hiểm y tế

Cần phân công số lượng cán bộ phù hợp với lượng công việc và yêu cầu trình độ đó để đảm bảo cho công tác quản lý thu được tiến hành nhanh gọn, chính xác, đạt hiệu quả cao.

Hàng năm, BHXH huyện cần có kế hoạch bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ một cách hợp lý, nâng cao nghiệp vụ chuyên môn, trình độ quản lý cho các cán bộ làm công tác thu. Sắp xếp bộ máy theo hướng chuyên sâu, phân chia, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cán bộ để tạo sự năng động, chủ động khi thực hiện nhiệm vụ, tránh hành chính quan liêu. Xây dựng đội ngũ cán bộ vững vàng về chính trị, nắm chắc về chuyên môn, có lòng yêu nghề, có ý thức tìm tòi, học hỏi, tinh thần trách nhiệm cao.

Tăng cường chính sách khuyến khích đối với cán bộ đạt kết quả cao trong công tác thực hiện chính sách bảo hiểm y tế. Thường xuyên tổng kết, đánh giá những mặt đã đạt được, những yếu kém còn tồn tại để có phương hướng, biện pháp khắc phục triệt để những hạn chế đó,…

3.7. Nâng cao chất lượng khám chữa bệnh tại huyện Sốp Cộp

Tăng cường hoạt động ứng dụng công nghệ thông tin trong quy trình tiếp nhận, khám bệnh, quản lý bệnh nhân điều trị nội trú, ngoại trú và quy trình giám định chi phí khám chữa bệnh bảo hiểm y tế... để đơn giản hóa thủ tục hành chính.

Cần chú trọng cải thiện chất lượng KCB bảo hiểm y tế như: tăng cường xây dựng cơ sở vật chất cho các cơ sở KCB và nâng cao trình độ chuyên môn của nhân viên y tế.

Trong thời gian tới, cần đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng, trang thiết bị y tế đồng bộ, hiện đại, đáp ứng nhu cầu khám bệnh, chữa bệnh hiện nay.

Đối với ngành Y tế, cần có kế hoạch đào tạo, bổ sung nguồn nhân lực y tế để đảm bảo công tác khám chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe ban đầu tại các trạm y tế xã, thị trấn, đặc biệt là nhân lực có thể quản lý, điều trị một số bệnh mãn tính tại cơ sở. Thực hiện các chính sách luân chuyển cán bộ y tế từ trung tâm y tế huyện về khám chữa bệnh tại các trạm y tế xã, thị trấn để hướng dẫn, chuyển giao kỹ thuật trong công tác khám chữa bệnh, nâng cao trình độ cho cán bộ y tế tuyến xã. Cần có cơ chế thu hút các bác sỹ chuyên khoa có chuyên môn cao; thường xuyên đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ chuyên môn theo các chương trình đào tạo lên các bệnh viện tuyến trung ương... Bên cạnh đó, cải thiện môi trường làm việc để giảm áp lực công việc, căng thẳng cho các y bác sĩ cũng rất cần thiết.

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

BHXH Việt Nam (2019). Báo cáo kết quả công tác năm 2018, phương hướng nhiệm vụ năm 2019.
BHXH huyện Sốp Cộp (2020). Báo cáo kết quả công tác năm 2020, phương hướng nhiệm vụ năm 2021.
BHXH huyện Sốp Cộp (2021), Báo cáo kết quả công tác năm 2021, phương hướng nhiệm vụ năm 2022.
Nguyễn Trung Dũng (2018). Quản lý quỹ khám chữa bệnh bằng thẻ BHYT tại BHXH huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học Thương mại, Hà Nội.
Vũ Ngọc Minh (2017). Một số biện pháp phát triển BHYT toàn dân tại Bảo hiểm xã hội quận Kiến An. Luận văn thạc sĩ, Trường Đại học dân lập Hải Phòng.

THE HEALTH INSURANCE PREMIUM

PAYMENT COLLECTION MANAGEMENT

IN SOP COP DISTRICT, SON LA PROVINCE

• NGUYEN VAN THONG¹

• NGUYEN THI VAN¹

¹Thai Nguyen University of Economics and Business Administration

Abstract:

The study analyzes the current situation of health insurance premium payment collection management in Sop Cop district, Son La province. The study also points out the achieved results, the remaining limitations and the causes of those limitations. Based on the study’s analysis, some solutions are proposed to improve the health insurance premium payment collection management in Sop Cop district, Son La province.

Keywords: collection management, health insurance, social insurance, Sop Cop district, Son La province.

[Tạp chí Công Thương - Các kết quả nghiên cứu khoa học và ứng dụng công nghệ, Số 3, tháng 2 năm 2023]