Nhà kinh tế học cấp cao thuộc Viện nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI), ông Sam Mohanty nhận định giá gạo sẽ vẫn được giữ ổn định trong những tháng tới bất chấp tình hình thiên tai tại Philippines và Ấn Độ. Theo ông, hiện vẫn còn quá sớm để nói bất cứ điều gì về mức độ thiệt hại do cơn bão Haiyan (tên Philippines: Yolanda) gây ra đối với hoạt động sản xuất lúa gạo của Philippines. Bão Haiyan được ghi nhận là cơn bão mạnh nhất thế giới trong năm 2013, đã đổ bộ vào Philippines hôm 8/11.
Những khu vực canh tác lúa thuộc Philippines chịu ảnh hưởng của
cơn bão Haiyan vừa qua bao gồm: Mimaropa, Bicol, Tây, Trung và Đông Visayas, Bắc
Mindanao và Caraga. Tổng sản lượng gạo tại các khu vực này chiếm chưa tới 10% sản
lượng gạo hàng năm của Philippines. Do đó mức thiệt hại lúa gạo do bão Haiyan
gây ra ước đạt 1,8 đến 2 triệu tấn dựa trên mức sản lượng gạo hàng năm của
Philippines từ 18 đến 20 triệu tấn.
Mức thiệt hại bị hạn chế do hầu hết vụ lúa tại các khu vực này đã được thu hoạch trước khi cơn bão đổ bộ. Tuy nhiên, lũ lụt đã ảnh hưởng đến lượng gạo được cất trữ trong các nhà kho nông trại, các kho thuộc tư nhân và của Chính phủ Philippines.
Trước đó, vào trung tuần tháng 10/2013, cơn bão Phailin đã đổ bộ vào khu vực bờ biển phía Đông Ấn Độ, ảnh hưởng nghiêm trọng tới vụ lúa trồng tại bang Orissa và Andhara Pradesh. Cơn bão Phailin được coi là cơn bão mạnh nhất từng được ghi nhận đổ bộ vào Ấn Độ. Các bang Orissa và Andhara Pradesh là hai trong số những bang sản xuất lúa gạo chính của Ấn Độ. Tuy nhiên thiệt hại đối với vụ lúa của Ấn Độ cũng chủ yếu do lũ lụt sau bão gây ra.
Giám đốc Viện nghiên cứu lúa trung ương Ấn Độ, ông Trilochan
Mohapatra đã nói rằng: “Cơn bão (Phailin) đã san phẳng diện tích trồng lúa tại nhiều khu vực. Các cơn mưa lớn theo sau đó đã nhấn chìm các cánh đồng, phá hủy hoàn toàn diện tích gieo trồng”.
Chỉ tính riêng bang Orissa, cơn bão Phailin đã gây thiệt hại khoảng 1 triệu tấn gạo. Sản lượng gạo của Ấn Độ trong niên vụ 2013/14 chỉ đạt khoảng 100 triệu tấn. Trước khi cơn bão Phailin xảy ra, Hội đồng ngũ cốc thế giới ước tính sản lượng gạo của Ấn Độ trong niên vụ 2013/14 có thể đạt 107 triệu tấn. Ngoài ra, việc mưa trái mùa xảy ra vào cuối vụ lúa cũng đã gây ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng lúa gạo tại khu vực phía Bắc Ấn Độ.
Lụt gạo
Trước khi những cơn lũ do hai siêu bão Hayan và Phailin xảy
ra, thị trường gạo cũng đã
và đang phải vật lộn trong cơn lũ dư thừa gạo. Điều kiện thời tiết thuận lợi,
các chương trình khuyến khích nông dân canh tác lúa gạo của Chính phủ các nước
đã khiến sản lượng gạo tại Châu Á tăng cao trong khi nhu cầu sử dụng gạo trên
toàn cầu ở mức thấp đã tạo ra một lượng gạo dư thừa khổng lồ.
Cơn lũ dư thừa gạo
đã xô đổ giá gạo tại hầu hết các nước; giá gạo tại một số nước xuất khẩu gạo
chính trên thế giới đã giảm từ 10 đến 20% trong những tháng vừa qua. Thậm chí,
theo Hiệp hội các nhà xuất khẩu gạo Thái Lan (TREA), giá gạo Thái Lan
đã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 3 năm trở lại đây do Chính phủ Thái Lan quyết
định bán gạo từ kho dự trữ. Thái Lan hiện là nước xuất khẩu gạo lớn thứ ba thế giới.
Theo báo cáo triển vọng thị trường gạo tháng 11/2013 của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), sản lượng gạo trên toàn cầu trong niên vụ 2013/14 dự kiến sẽ đạt mức kỷ lục 473,2 triệu tấn, tăng 1% so với niên vụ 2012/13. USDA cũng cho biết, lượng gạo dự trữ trên toàn cầu tính vào cuối niên vụ 2013/14 ước đạt 106,5 triệu tấn, gần như không đổi so với niên vụ 2012/13. Đây là mức dự trữ gạo lớn nhất kể từ niên vụ 2001/02.
Tác động
Ông Sam Mohanty nhận định tình hình thiên tai tại Ấn Độ và
Philippines sẽ không có khả năng gây tác động mạnh đến thị trường gạo quốc tế.
Mức dư thừa gạo khổng lồ tại Thái Lan sẽ giữ giá gạo ổn định trong những tháng
tới cho dù Philippines có nhập khẩu nhiều gạo hơn và Ấn Độ xuất khẩu gạo ít đi.
Mặc dù chịu tác động từ thiên tai, nhưng theo số liệu của Tổng công ty lương thực Ấn Độ (FCI), tính đến ngày 1/11/2013, mức dự trữ gạo tại các kho chứa của Chính phủ Ấn Độ vẫn đạt 28,2 triệu tấn, tăng 23% so với mức dự trữ vào tháng 10/2013. Con số dự trữ này cao gần gấp 4 lần mức dự trữ bắt buộc và chiến lược thông thường (7,2 triệu tấn) vào cùng thời điểm này trong năm tại Ấn Độ. Vào ngày 14/10, Bộ trưởng Lương thực Ấn Độ cũng đã cho biết hoạt động sản xuất gạo của Ấn Độ sẽ không bị ảnh hưởng bởi bão Phailin, hoạt động xuất khẩu gạo của Ấn Độ sẽ không bị gián đoạn do nguồn cung gạo đang dư thừa.
Ngoài
ra, Chính phủ Thái Lan vẫn đang nỗ lực bán xả bớt kho gạo dự trữ của mình bằng
việc tổ chức các phiên đấu thầu gạo. Chính phủ Thái Lan đã thông báo sẽ tổ chức
đấu thầu 450.000 tấn gạo vào ngày 19/11 tới đây. Hiện lượng gạo dự trữ trong
kho của Chính phủ Thái Lan ước đạt 15 triệu tấn, cao hơn gấp đôi mức 7 triệu tấn
vào năm 2012. Bộ Nông nghiệp Thái Lan cho
biết, sản lượng lúa gạo trong vụ lúa chính niên vụ 2013/14 của nước này dự kiến
sẽ đạt 28,4 triệu tấn, tăng 7% so với mức 26,6 triệu tấn trong niên vụ 2012/13.
Triển vọng về sản lượng gạo tại hầu hết các nước các nước sản xuất
gạo chính tại Châu Á tăng cao đã giữ chân các thương nhân gạo đứng ngoài thị
trường với kỳ vọng giá gạo sẽ còn giảm hơn nữa trong những tháng tới.
