Khó khăn trong xử lý bã thải
Vụ Vật liệu xây dựng - Bộ Xây dựng và Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng vừa đồng chủ trì tổ chức Hội thảo khoa học “Giải pháp xử lý, tiêu thụ bã gyps tại Nhà máy sản xuất phân bón DAP – Vinachem, KCN Đình Vũ, Hải Phòng" tại Hải Phòng.
Tham gia Hội thảo có ông Phạm Văn Bắc – Vụ trưởng Vụ Vật liệu xây dựng – Bộ Xây dựng; ông Vũ Ngọc Anh – Vụ trưởng Vụ Khoa học công nghệ và Môi trường – Bộ Xây dựng; ông Lê Trung Kiên - Ủy viên Ban Thường vụ Thành ủy Hải Phòng, Trưởng ban Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng; ông Vũ Vưn Bằng, Tổng giám đốc Công ty CP DAP- Vinchem cùng lãnh đạo, đại diện các cơ quan, ban ngành trung ương và thành phố Hải Phòng; các chuyên gia, nhà khoa học từ các viện nghiên cứu, trường đại học và đại diện từ các doanh nghiệp liên quan.
Thông tin tại Hội thảo, ông Phạm Văn Bắc, Vụ trưởng Vụ Vật liệu Xây dựng, Bộ Xây dựng cho biết, cả nước hiện có 30 nhà máy nhiệt điện đốt than, 3 nhà máy sản xuất phân bón DAP đang hoạt động. Lượng tro, xỉ phát thải từ các nhà máy nhiệt điện trên cả nước bình quân khoảng 16 triệu tấn, lượng bã thải gyps (bã thải thạch cao phát thải do quá trình sản xuất phân bón, hóa chất) khoảng 1,3 triệu tấn. Hiện nay, lượng tro, xỉ nhiệt điện đã được xử lý, tiêu thụ đáng kể, song lượng xử lý và tiêu thụ bã thải gyps vẫn chưa như kỳ vọng. Ước tính lượng tồn trữ bã thải thạch cao đến cuối năm 2022 tại ba nhà máy sản xuất phân bón DAP là khoảng 12,7 triệu tấn.
Đơn cử, Nhà máy sản xuất phân bón DAP Đình Vũ (Công ty CP DAP-Vinachem) tại Khu công nghiệp Đình Vũ hàng năm đang thải ra lượng bã gyps khoảng 350.000 tấn - 450.000 tấn. Công ty CP DAP - Vinachem có nhiều giải pháp bảo đảm an toàn, vệ sinh môi trường; phối hợp với nhiều cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp nghiên cứu, ứng dụng bã thải gyps là đầu vào để sản xuất một số loại hàng hóa khác. Hiện đã có Công ty CP Thạch cao Đình Vũ sử dụng nguyên liệu từ bã gyps sản xuất thạch cao PG.
Hoặc, hiện nay, trên địa bàn Khu kinh tế Đình Vũ - Cát Hải có Dự án đầu tư xây dựng Nhà máy sản xuất phân bón Diamon phốt phát - Đình Vũ với công suất 330.000 tấn năm; tổng vốn đầu tư 156,4 triệu đô la Mỹ; đã hoạt động từ năm 2009 đến nay. Hàng năm Nhà máy thái ra lượng bã gyps khoảng 750.000 tấn.
Trong thời gian qua, thực hiện Chỉ thị số 08/CT-TTg ngày 26/03/2021 của Thủ tướng Chính phủ và các văn bản liên quan, có một số viện nghiên cứu, trường đại học, cá nhân, doanh nghiệp đã thực hiện các nghiên cứu khoa học nhằm tìm kiếm giải pháp tối ưu để sử dụng tro, xỉ, thạch cao của các nhà máy nhiệt điện, hóa chất, phân bón làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng như các nghiên cứu của Trường Đại học Xây dựng, Đại học Hàng hải, Viện Hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam, Viện Vật liệu xây dựng, Công ty Abe Iron Work (Nhật Bản)...
Đồng thời, hiện đã có một số dự án sản xuất thạch cao sử dụng nguyên liệu từ bã gyps nêu trên, bao gồm: Dự án chế biến bã thải thạch cao, các sản phẩm từ thạch cao của Công ty CP Thạch cao Đình Vũ và Dự án Nhà máy sản xuất thạch cao nhân tạo của Công ty CP Đầu tư Trường An.
Mặt khác, trên địa bàn thành phố Hải Phòng hiện nay đang triển khai rất nhiều dự án lớn, đặc biệt là các dự án đầu tư kết cấu hạ tầng khu công nghiệp lấn biển để tạo mặt bằng thu hút các nhà đầu tư vào thành phố, dẫn đến nhu cầu rất lớn về vật liệu xây dựng, vật liệu san lấp.
Tuy nhiên, lượng chất thải gyps mới được xử lý, tiêu thụ một phần, chủ yếu là lượng chất thải phát sinh hằng ngày, chưa xử lý được bãi thải tồn đọng (khoảng 3,5 triệu tấn). Việc xử lý đến nay còn gặp rất nhiều khó khăn, bao gồm cả việc chưa có những tiêu chuẩn, chỉ dẫn kỹ thuật để ứng dụng các sản phẩm làm vật liệu xây dựng và ứng dụng vào các công trình xây dựng.
Tìm giải pháp xử lý
Theo Vụ Vật liệu xây dựng, nguyên nhân, tốc độ tiêu thụ sản phẩm bã thải gyps còn chậm do các nhà máy sản xuất xi măng, sử dụng nhiều nhất là 30% tổng lượng thạch cao trong xi măng, 70% còn lại vẫn là thạch cao tự nhiên. Hiện nay chưa có nhiều nghiên cứu về ứng dụng của bã thạch cao cũng như các phương pháp xử lý để sử dụng một cách hiệu quả, mà mới chỉ có một số hướng nghiên cứu sử dụng bã thải thạch cao để làm nền đường nhưng vẫn chưa có các chủ đầu tư sẵn sàng ứng dụng cho các dự án giao thông.
Do vậy, Bộ Xây dựng kiến nghị, phải đẩy mạnh xử lý, sử dụng sản phẩm thạch cao PG làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng. Các nhà khoa học tại các viện nghiên cứu, trường đại học, hội nghề nghiệp tích cực nghiên cứu, tìm các giải pháp xử lý bã gyps thành thạch cao PG với chi phí ngày càng rẻ hơn. Tìm các giải pháp đưa thạch cao PG vào làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng và trong công trình xây dựng với khối lượng ngày càng lớn hơn, đảm bảo hài hòa các yếu tố kinh tế - kỹ thuật - môi trường; Chủ đầu tư các dự án giao thông, các công ty tư vấn thiết kế sử dụng thạch cao PG đạt chuẩn làm vật liệu san lấp, vật liệu đắp nên đường thay thế vật liệu truyền thống khai thác từ thiên nhiên...
Ông Nguyễn Ngọc Sơn - Phó Tổng giám đốc Công ty DAP - Vinachem bày tỏ mong muốn Bộ Xây dựng sẽ đẩy nhanh tiến độ ban hành chỉ dẫn kỹ thuật chế biến, sử dụng bã thải thạch cao PG này làm cốt nền đường giao thông, vật liệu san nền mới giải quyết được lượng tồn trữ bãi chứa.
Bà Lưu Thị Hồng - Phó Viện trưởng Viện Vật liệu xây dựng - Bộ Xây dựng thông tin, hiện nay các kết quả thử nghiệm được đánh giá rất thành công. Nếu như thạch cao được xử lý đúng tiêu chuẩn thì hoàn toàn có khả năng để làm cốt nền đường giao thông và vật liệu xây dựng.
Ông Lê Trung Kiên - Trưởng Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng cho biết, Ban Quản lý Khu kinh tế Hải Phòng sẽ có báo cáo cụ thể với UBND thành phố để thành phố tiếp tục chỉ đạo các ngành tiếp tục nghiên cứu giải pháp sử dụng loại vật liệu này.
Đồng thời, mong muốn Bộ Xây dựng sớm ban hành chỉ dẫn kỹ thuật về việc sử dụng thạch cao PG làm nguyên liệu sản xuất vật liệu xây dựng, sử dụng trong các công trình xây dựng, tìm đầu ra cho sản phẩm này. Công ty CP Thạch cao Đình Vũ nâng công suất sản xuất thạch cao từ nguồn bã thải gyps để trước mắt tăng tốc xử lý bã thải gyps tại nhà máy sản xuất phân bón DAP - Đình Vũ.
Được biết, năm 2023, thành phố Hải Phòng sẽ dành khoảng 40 tỷ đồng chi cho hoạt động nghiên cứu xử lý bã thải gyps để trở thành tài nguyên như vật liệu xây dựng, vật liệu san lấp. Đây được cho là hành động kịp thời để tìm đầu ra cho bã thải gyps.
