Mặc dù trong thời gian qua, các doanh nghiệp đã cố gắng đầu tư nhiều cho công tác bảo hộ lao động, đảm bảo an toàn cho người và thiết bị trong các dây chuyền sản xuất, nhưng do trình độ lao động còn thấp, máy móc thiết bị lạc hậu chiếm tới 50-60%, nên tình trạng ô nhiễm môi trường lao động vẫn còn phổ biến. Kết quả kiểm tra môi trường lao động tại 110-130 cơ sở/năm của Trung tâm Y tế môi trường lao động công nghiệp cho thấy, chỉ số ô nhiễm còn ở mức cao. Ví dụ: Ô nhiễm tiếng ồn chiếm 28,3%, bụi 19,8%, nhiệt độ 45,7%, nước thải 11,3% trên tổng số các mẫu đo đạc. Nhiều nơi, môi trường làm việc luôn tiềm ẩn các mối nguy hiểm dễ xảy ra TNLĐ như khai thác mỏ, có nồng độ bụi cao, có khả năng nổ khí, bục nước, sụt tầng; làm việc với các thiết bị chi tiết, bộ phận có nhiệt độ cao, các bộ phận quay, nhiều khả năng vật liệu văng bắn, va đập cơ khí; các chất dễ bay hơi, có độc tính; môi trường có điện từ trường mạnh, điện áp cao, bức xạ tia X, phóng xạ; các vật tư thiết bị thuộc loại yêu cầu nghiêm ngặt về ATLĐ, dễ gây cháy nổ và có nhiều loại chất thải dễ gây ô nhiễm môi trường…
Từ thực trạng trên, ngay sau khi tổng kết 5 năm (1996-2000) về công tác AT-VSLĐ-PCCN, Bộ Công nghiệp đã tiếp tục chỉ đạo các đơn vị trong ngành Công nghiệp tăng cường công tác AT-VSLĐ-PCCN trong giai đoạn 2001-2005, đặc biệt đã lấy năm 2003 là "Năm an toàn công nghiệp" (ATCN) nhằm thúc đẩy, tạo bước chuyển biến cơ bản trong công tác AT-VSLĐ-PCCN.
Đầu tiên là củng cố và nâng cao vai trò trách nhiệm, hiệu quả làm việc của bộ máy làm công tác AT-VSLĐ-PCCN bằng việc thành lập Ban Chỉ đạo Tuần lễ quốc gia về AT-VSLĐ-PCCN và Năm ATCN, cùng với Công đoàn CNVN hướng dẫn, chỉ đạo các Sở Công nghiệp, các TCT, doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh làm tốt các công việc liên quan đến AT-VSLĐ-PCCN. Trung tâm Y tế môi trường lao động công nghiệp được Bộ tạo điều kiện tiếp tục củng cố và hoàn thiện trang thiết bị và cơ sở vật chất để làm tốt chức năng quản lý ngành về nghiệp vụ y tế, khám sức khỏe, kiểm tra môi trường lao động các cơ sở sản xuất thuộc Bộ, đồng thời tăng cường năng lực của một số Trung tâm thuộc các TCT khác. Đối với các ngành trọng điểm như Khai thác mỏ, Điện, Xây dựng công nghiệp, Thép, Hóa chất… Bộ cũng tập trung chỉ đạo đầu tư đổi mới công nghệ theo hướng tăng cường kỹ thuật an toàn, ngăn ngừa khả năng xảy ra TNLĐ… Song song với nâng cao năng suất máy móc thiết bị, Bộ và CĐCN đã chỉ đạo đẩy mạnh công tác rà soát, hệ thống hóa, hoàn chỉnh, bổ sung, biên soạn mới các văn bản pháp quy. Tuy việc xây dựng các văn bản còn chậm, nhưng năm 2003, Ban chỉ đạo đã ban hành được 215 văn bản qui phạm pháp luật, đề xuất với các cơ quan có thẩm quyền của Nhà nước hoàn chỉnh, bổ sung, sửa đổi hoặc biên soạn các văn bản mới phù hợp với tình sản xuất và các cơ chế chính sách hiện tại. Bộ đã chỉ đạo Cục Kỹ thuật an toàn công nghiệp chủ trì hoặc tham gia soạn thảo ban hành trên 30 văn bản qui phạm pháp luật về vật liệu nổ công nghiệp, kỹ thuật an toàn các chuyên ngành điện, an toàn mỏ, tuyển than, an toàn cho các thiết bị, máy móc có yêu cầu nghiêm ngặt về AT-VSLĐ-PCCN.
Việc nâng cao ý thức về AT-VSLĐ-PCCN cho người sử dụng lao động và người lao động là một trong những hoạt động quan trọng của Ban chỉ đạo AT-VSLĐ-PCCN Bộ Công nghiệp. Bên cạnh việc tăng cường tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, treo băng rôn, khẩu hiệu, phát tờ rơi… Bộ còn tích cực chỉ đạo triển khai các chương trình khác như: Nước sạch và môi trường, ATVS thực phẩm, ngày môi trường, các bệnh nghề nghiệp… Năm 2003 đã có 120 đơn vị tổ chức thi AT-VSV giỏi, mở 174 lớp huấn luyện công tác an toàn với trên 20.400 người tham gia, tổ chức được 65 cuộc thao diễn PCCC. Có 254 doanh nghiệp tích cực hưởng ứng với trên 72.290 người tham gia các lễ phát động AT-VSLĐ-PCCN. Có 408 đơn vị và 1302 cá nhân được khen thưởng ở các cấp. Đặc biệt là tổ chức hai cuộc hội thảo mang tính chất liên ngành phổ biến Nghị định số 35/2003/NĐ-Chính phủ về PCCC và Doanh nghiệp công nghiệp hướng tới mục tiêu phát triển bền vững. Các hoạt động kiểm tra, tự kiểm tra việc chấp hành và xử lý các vi phạm qui trình, qui phạm kỹ thuật an toàn, chế độ chính sách BHLĐ của các đơn vị trong toàn ngành Công nghiệp cũng được thực hiện thường xuyên và triệt để.
Nhờ những hoạt động tích cực trên, nên mặc dù tình hình tai nạn lao động vẫn diễn ra hết sức phức tạp, nhưng năm 2003, TNLĐ đã giảm so với các năm trước. Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ, tại các doanh nghiệp thuộc ngành đã xảy ra 1.198 vụ TNLĐ (giảm 14,92% so năm 2002), trong đó có 35 vụ chết người (giảm 22,22%) làm 36 người chết (giảm 43,75%). Năm 2003 cũng là năm có tổng số vụ TNLĐ nói chung cũng như số người chết thấp nhất trong 5 năm gần đây. Đặc biệt lưu ý là số người chết do điện giật ở nông thôn vẫn là con số lớn, gấp trên 5 lần số người chết do TNLĐ trong ngành Công nghiệp.
Nhìn chung, do nhận thức đúng vai trò của công tác AT-VSLĐ-PCCN nên Bộ Công nghiệp và Công đoàn CNVN đã chú trọng tiến hành công tác tổ chức thành lập, củng cố, kiện toàn các hệ thống cán bộ trong lĩnh vực an toàn công nghiệp, phân cấp quản lý công tác này đến các địa phương. Phong trào hoạt động hưởng ứng Năm ATCN 2003 do Bộ Công nghiệp phát động đã được triển khai rộng khắp và đạt kết quả đáng khích lệ. Bộ trưởng Công nghiệp đã tặng Cờ thi đua xuất sắc cho 21 đơn vị, tặng Bằng khen cho 67 tập thể và 49 cá nhân có thành tích xuất sắc về AT-VSLĐ-PCCN.
Khó khăn cho các đơn vị trong công tác AT-VSLĐ-PCCN là hệ thống các văn bản dưới luật ban hành chậm; Hệ thống quản lý nhà nước còn có sự chống chéo giữa các Bộ, Ngành; Kinh phí cho công tác kiểm tra, giám sát kỹ thuật an toàn công nghiệp còn rất hạn chế… Trong thời gian tới, Ban chỉ đạo sẽ khắc phục một số tồn tại của Ngành như cần có sự thống nhất chung trong ngành về chương trình, yêu cầu, nội dung, thời lượng cho công tác đào tạo, huấn luyện; những vướng mắc với các cơ quan ngoài Bộ, vấn đề vi phạm hành lang bảo vệ an toàn lưới điện cao áp, điện nông thôn… Đặc biệt là duy trì nghiêm túc việc thống kê, báo cáo đầy đủ của các đơn vị để công tác quản lý an toàn công nghiệp trong toàn Ngành ngày càng tốt hơn.
