Trao đổi tại Tọa đàm “Động lực “Xanh hóa” chuỗi cung ứng dệt may, da giày”, TS. Nguyễn Văn Hội - Viện trưởng Viện nghiên cứu chiến lược, chính sách Công Thương, Bộ Công Thương cho biết, không phải từ khi triển khai Quyết định số 1643 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt chiến lược phát triển dệt may, da giày Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2035 mà các cơ chế, chính sách, biện pháp để triển khai thì trước đó, từ nhiều thập kỷ trước đó, từ Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia đến Chương trình Thương hiệu quốc gia, bên cạnh đó là rất nhiều chương trình, cơ chế chính sách, chương trình hỗ trợ như Chương trình khuyến công quốc gia, Chương trình công nghiệp hỗ trợ đã tập trunng rất nhiều vào xây dựng những cơ chế, chính sách, biện pháp hỗ trợ để hỗ trợ các doanh nghiệp tự chuyển đổi trong nước, chuyển đổi công nghệ, giảm phát thải trong sản xuất, trong kinh doanh cũng như các vấn đề tiêu thụ năng lượng và vấn đề đảm bảo hoạt động cho người lao động, nâng cao chất lượng người lao động.
Bên cạnh đó, các chương trình của Bộ Công Thương đều hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận gần hơn từ chuyển đổi công nghệ, công nghệ nhập khẩu, công nghệ đáp ứng tiêu chuẩn, yêu cầu ngày càng khắt khe hơn của các thị trường quốc tế để tham gia vào xuất khẩu ngày càng tăng với hơn 100 thị trường trên thế giới và ngày càng phát triển, mở rộng thị trường, không chỉ với những thị trường truyền thống mà còn mở rộng đến các thị trường tiềm năng, đặc biệt là những thị trường luôn được coi là khó tính như thị trường các nước phát triển, ngày càng có những đòi hỏi cao, thực sự các chương trình từ xúc tiến thương mại quốc gia, chương trình thương hiệu quốc gia, công nghiệp hỗ trợ,… đã xây dựng các chương trình thương hiệu xạn, thực sự cũng đã phát triển Việt Nam thành những thương hiệu về dệt may, da giày đối với quốc tế.
Thương hiệu không chỉ phát triển mà từ đầu đã đặt ra vấn đề phát triển bền vững, phát triển xanh đối với tất cả các thương hiệu cũng như Chương trình xúc tiến thương mại quốc gia hỗ trợ xúc tiến xuất khẩu theo hướng bền vững, ổn định tại tất cả các thị trường.
Bên cạnh đó, các chương trình khuyến công quốc gia và công nghiệp hỗ trợ đã hỗ trợ rất nhiều cho ngành dệt may, da giày để đáp ứng được các yêu cầu phát triển đối với nguyên, phụ liệu, ngành công nghiệp hỗ trợ của dệt may, da giày, ngày càng đáp ứng hơn các tiêu chuẩn của thị trường trong nước cũng như thị trường quốc tế.
Chia sẻ thêm về kinh nghiệm “xanh hóa” trong chuỗi cung ứng dệt may, da giày, ông Lê Xuân Thịnh - Giám đốc Công ty TNHH Trung tâm Sản xuất sạch hơn Việt Nam (VNCPC), trong quá trình Trung tâm Sản xuất sạch hơn Việt Nam đi tư vấn cho các doanh nghiệp, đặc biệt là các doanh nghiệp dệt may thì có rất nhiều cơ hội để doanh nghiệp có thể thực hiện, không cần đòi hỏi đầu tư quá lớn.
Cụ thể, tronng quá trình, chúng ta có thể sử dụng năng lượng một cách tiết kiệm và hiệu quả, đối với các doanh nghiệp dệt may, có thể tối ưu hóa quá trình may, sử dụng chiếu sáng hiệu quả, các máy may cũng phải sử dụng điện tiết kiệm hơn hay sử dụng các lò hơi tiết kiệm hơi, bảo ôn đường ống hoặc chuyển đổi sử dụng nhiên liệu từ đốt than sang biomass hoặc cũng có thể sử dụng năng lượng mặt trời để tận dụng thời gian ban ngày để có thể bù đắp một phần nào đó năng lượng trong qúa trình sử dụng,
Các giải pháp khác cũng hoàn toàn có thể triển khai được trong doanh nghiệp, chẳng hạn như chất thải dệt may thông thường hoàn toàn có thể tạo ra các sản phẩm phụ để nâng cao giá trị giá tăng cho sản phẩm, hoặc sản phẩm không thể tận dụng được thì có thể làm nhiên liệu đốt cho lò hơi để phát điện, để giảm quá trình phát thải, hoặc ngay từ trong khâu thiết kế cũng có thể thiết kế ra các sản phẩm ít sử dụng nhựa hoặc thay thế nhựa trong bao bì, đóng gói bằng giấy,… Đó là những ví dụ rất cụ thể trong các doanh nghiệp mà hoàn toàn có thể triển triển khai được trong quá trình mà thực hiện chuyển đổi xanh cho doanh nghiệp mình.
Ông Lê Xuân Thịnh cũng chỉ ra rằng, đối với các doanh nghiệp hiện nay có rất nhiều thuận lợi.
Thuận lợi đầu tiên là hiện nay, xu thế quốc tế đang có sự chuyển dịch từ sản xuất thông thường sang sản xuất xanh thì đây là xu thế thứ nhất, thuận lợi đầu tiên.
Thuận lợi thứ hai là hiện nay, chúng ta có nhiều chính sách khuyến khích các doanh nghiệp chuyển đổi. Như chúng ta vừa nghe TS. Hội chia sẻ về các chính sách của ngành Công Thương, chiến lược về phát triển dệt may giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến 2050 thì đã có lộ trình để giúp các doanh nnghiệp xanh hóa trong quá trình dệt may của mình.
Thuận lợi thứ ba là tất cả các định chế tài chính, các tổ chức tín dụng cũng đang có những chương trình để giúp doanh nghiệp chuyển đổi xanh, vay vốn xanh để chuyển đổi xanh.
Có thể thấy có rất nhiều thuận lợi cho doanh nghiệp, nhưng bên cạnh đó, cũng có rất nhiều khó khăn, thách thức mà hiện nay các doanh nghiệp dệt may đang phải đối mặt. Cụ thể, chúng ta đã có những chính sách nhưng các hướng dẫn, các tiêu chuẩn thì hiện nay chúng ta chưa có, ví dụ như tiêu chuẩn thế nào là xanh thì chúng ta chưa xây dựng, vì vậy các doanh nghiệp thực hiện còn đang lúng túng.
Thứ hai, mặc dù chúng ta có các định chế tài chính, các ngân hàng cho vay, thế nhưng phần lớn các doanh nghiệp dệt may trong chuỗi giá trị dệt may là các doanh nghiệp vừa và nhỏ thì gặp khó khăn trong việc tiếp xúc, tiếp cận nguồn vốn cũng như xây dựng năng lực, xây dựng hồ sơ tài chính để tiếp cận với nguồn vốn xanh này.
Thứ ba, khó khăn về nguồn lực cho chuyển đổi xanh hiện nay còn đang thiếu, chưa sẵng sàng. Như vậy, hy vọng trong thời gian tới, với sự hỗ trợ của Nhà nước cũng như của các Hiệp hội, của các tổ chức quốc tế thì chúng ta sẽ chuẩn bị được nguồn lực để sẵn sàng cho quá trình chuyển đổi xanh này.
Theo đó, trước bối cảnh những chính sách về tiêu chuẩn Xanh ngày càng khắt khe, các doanh nghiệp Việt Nam nói chung và doanh nghiệp da giày nói riêng cần nhận thức rõ hơn rằng, việc sẵn sàng thích ứng với những thách thức mới về chuyển đổi Xanh không chỉ để duy trì khả năng cạnh tranh trên thị trường mà sẽ giúp mở ra những cánh cửa mới, thị trường mới, giúp gia tăng xuất khẩu và giảm thiểu rủi ro thị trường.
Để thúc đẩy chuyển đổi Xanh, với quyết tâm và hỗ trợ của Nhà nước, cùng giải pháp phát huy quyền lợi của người tiêu dùng, mỗi doanh nghiệp cần phải chủ động thay đổi tư duy và chuyển đổi chính mình. Có như vậy, lộ trình chuyển đổi Xanh sẽ được thực hiện nhanh hơn, hiệu quả hơn, giúp doanh nghiệp tận dụng tối đa cơ hội từ hội nhập kinh tế quốc tế.
