Lào Cai có nhiều thuận lợi để trở thành một cực tăng trưởng của vùng và cả nước
Kết luận tại buổi làm việc với tỉnh Lào Cai sáng 30/8, thay mặt đoàn công tác, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đánh giá cao tinh thần nghiêm túc, cầu thị của UBND tỉnh Lào Cai trong việc chuẩn bị nội dung làm việc với đoàn công tác.
Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đánh giá, Lào Cai là tỉnh biên giới được xem như “phên dậu của Tổ quốc”, với chiều dài đường biên giới trên đất liền hơn 182 km liền với tỉnh Vân Nam (Trung Quốc); giữ vị trí chiến lược quan trọng về kinh tế, chính trị, quân sự, đối ngoại của đất nước. 5 phương châm “giữ rừng, giữ nước, giữ môi trường, giữ dân, giữ biên giới”.
Nằm ở vị trí trung tâm khu vực trung du, miền núi phía Bắc; thuộc khu vực 2 hành lang kinh tế lớn (Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng - Quảng Ninh và Lào Cai - Hà Nội - Lạng Sơn), Lào Cai được xác định là cửa ngõ kết nối Việt Nam và các nước ASEAN với Trung Quốc. Điều này cho thấy vị trí địa kinh tế, địa chính trị, địa quốc phòng rất quan trọng.
Bên cạnh đó, Lào Cai còn là nơi “sông đầu nguồn, núi tuyệt đỉnh” với các địa danh du lịch nổi tiếng, đã có thương hiệu (như Sa Pa, đỉnh Phan Xi Păng, Bắc Hà); trong tương lai có 3 cửa khẩu quốc tế lớn (hiện có 1 cửa khẩu quốc tế Kim Thành, có 2 cửa khẩu đang quy hoạch); hạ tầng giao thông kết nối phát triển đa phương thức cả về đường bộ, đường sắt, đường thủy, đường hàng không (trong tương lai gần có đường hàng không); giàu tài nguyên khoáng sản với nhiều loại khoáng sản quý, chất lượng cao và trữ lượng lớn (apatit, sắt, đồng,…); cùng với nền văn hóa đa dạng, có bản sắc riêng, rất độc đáo của 25 dân tộc...
"Lào Cai có điều kiện thuận lợi và hội tụ đầy đủ tiềm năng, lợi thế để trở thành một cực tăng trưởng của vùng và cả nước, nhất là về phát triển năng lượng sạch, công nghiệp khai thác, chế biến khoáng sản, kinh tế cửa khẩu, giao thương hàng hóa, dịch vụ logistics; Du lịch sinh thái, nghỉ dưỡng, du lịch văn hóa… " - Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nhấn mạnh.
Theo Bộ trưởng, thời gian qua, tỉnh Lào Cai đã khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế của mình, với tầm nhìn vượt thời gian và với những nỗ lực, quyết tâm rất lớn nên cấp ủy, chính quyền và nhân dân các dân tộc tại địa phương đã lãnh đạo, chỉ đạo và nỗ lực thực hiện giành được những kết quả rất nổi bật.
Tỷ trọng ngành công nghiệp và thương mại, dịch vụ chiếm gần 80% GRDP của tỉnh. 7 tháng đầu năm nay, chỉ số chính trong lĩnh vực công nghiệp, thương mại tiếp tục đạt kết quả cao, tăng trưởng hơn cùng kỳ năm trước và cao hơn mức tăng của cả nước. Nổi bật là: (i) Chỉ số sản xuất công nghiệp tăng 10,7% (cả nước tăng 8,47%), đứng thứ 8 trong vùng và thứ 24 cả nước; (ii) Tổng mức bán lẻ hàng hóa, dịch vụ tăng 14,2% (tăng cao hơn gấp 2 lần mức bình quân cả nước); (iii) Kim ngạch xuất khẩu (theo số liệu của Tổng cục Thống kê) tăng ngoạn mục, gấp hơn 2 lần (cả nước tăng 15,7%); Kim ngạch nhập khẩu tăng 50% (cả nước tăng 18,5%).
"Như vậy, lượng nhập khẩu không chỉ là nhập khẩu về cho Lào Cai mà nhập khẩu về cho cả nước. Điều đó chứng tỏ rằng nguyên liệu để sản xuất, xuất khẩu đi thế giới qua cửa khẩu này ngày càng tăng, đây là một tín hiệu rất đáng mừng", Bộ trưởng Bộ Công Thương khẳng định.
Tuy vậy, Bộ trưởng cũng thẳng thắn chỉ ra, bên cạnh những kết quả đạt được, lĩnh vực Công Thương của tỉnh còn có những hạn chế, yếu kém cần tập trung khắc phục.
Sản xuất công nghiệp mặc dù có mức tăng trưởng khá cao nhưng chưa bền vững; đặc biệt là công nghệ còn chậm đổi mới; cơ cấu nội bộ ngành công nghiệp còn thiếu cân đối (tỷ trọng công nghiệp chế biến còn thấp; trong khi tỷ trọng của công nghiệp khai thác cao; khai thác cao nhưng giá trị gia tăng nhỏ và vấn đề môi trường cũng là vấn đề thách thức.
Kinh tế cửa khẩu, hoạt động xuất nhập khẩu còn phụ thuộc nhiều vào thị trường Trung Quốc, chưa mở rộng sang nhiều thị trường khác; việc tận dụng cơ hội mở cửa thị trường từ các Hiệp định thương mại tự do, nhất là các FTA thế hệ mới mà nước ta là thành viên của các doanh nghiệp còn hạn chế.
Thị trường nội địa sức mua thấp (phần nào do quy mô dân số nhỏ, trong đó khoảng 66% là người dân tộc thiểu số). Nếu có cách làm hiệu quả hơn thì đây không chỉ đáp ứng nhu cầu của tỉnh Lào Cai mà phải là nơi hội tụ, trở thành chợ của khu vực. Hệ thống phân phối, hạ tầng thương mại phát triển chưa đồng bộ, quy mô còn hạn chế.
Thời gian qua, tỉnh đã và đang phải tập trung khắc phục những hạn chế, sai phạm tích tụ từ những năm trước, đã được các cơ quan chức năng chỉ ra, phần nào ảnh hưởng đến tâm lý cán bộ công chức, viên chức.
Khẩn trương triển khai thực hiện các Quy hoạch ngành quốc gia thuộc lĩnh vực năng lượng, khoáng sản trên địa bàn tỉnh
Bộ trưởng cho hay, Bộ Công Thương đánh giá cao tầm nhìn và những hoạch định của địa phương trong định hướng phát triển trong thời gian tới, đồng thời Bộ Công Thương cơ bản nhất trí với những nhiệm vụ, giải pháp tổng kết của địa phương đã đề ra, phương châm “1 trục, 2 cực, 3 vùng, 4 trụ, 5 giải pháp” là rất đáng tham khảo.
Dưới góc độ ngành Công Thương, Bộ trưởng đề nghị Tỉnh quan tâm, chú trọng chỉ đạo một số nội dung sau:
Trước hết, tiếp tục làm tốt hơn nữa công tác quán triệt, triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về phát triển kinh tế xã hội năm 2024 và những năm tiếp theo, nhất là một số chính sách mới có hiệu lực thi hành, như: (i) Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Kinh doanh bất động sản và các Nghị định có liên quan về giá đất, về bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; (ii) Các quy định mới về giảm 2% thuế VAT, chính sách miễn, giảm, gia hạn thời hạn nộp thuế, phí, lệ phí, tiền sử dụng đất; (iii) Đặc biệt là các chính sách đột phá mới được ban hành trong lĩnh vực năng lượng như cơ chế mua bán điện trực tiếp, cơ chế phát triển điện mặt trời mái nhà tự sản tự tiêu... đã và đang mở ra cơ hội mới cho các địa phương, trong đó có Lào Cai, với tiềm năng phát triển năng lượng sạch, thủy điện nhỏ và vừa.
Thứ hai, Quy hoạch tỉnh Lào Cai được phê duyệt từ khá sớm so với các địa phương khác (tháng 3/2023). Tuy nhiên, Quy hoạch Vùng mới được phê duyệt tháng 5/2024 và nhiều Quy hoạch ngành quốc gia được phê duyệt cùng thời điểm hoặc sau khi Quy hoạch của Tỉnh được phê duyệt; bởi vậy chắc chắn sẽ có nhiều Quy hoạch ngành, Quy hoạch vùng chưa được cập nhật trong Quy hoạch tỉnh.
Vì vậy, tỉnh cần khẩn trương, chủ động rà soát Quy hoạch tỉnh để điều chỉnh, cập nhật Quy hoạch vùng, Quy hoạch ngành, Quy hoạch ngành quốc gia cho đồng bộ với Quy hoạch của mình; đồng thời, xây dựng Quy hoạch và Kế hoạch sử dụng đất, nhất là Kế hoạch sử dụng đất trong kỳ cũng phải đồng bộ.
Thứ ba, khẩn trương triển khai thực hiện các Quy hoạch ngành quốc gia thuộc lĩnh vực năng lượng, khoáng sản trên địa bàn. Theo đó, đến năm 2030, trên địa bàn Tỉnh được quy hoạch: 28 MW điện mặt trời mái nhà; 30 MW điện sinh khối; 1MW điện rác; 25 dự án thủy điện nhỏ với tổng công suất 223,5MW; 01 dự án Nhà máy Nhiệt điện đồng phát Đức Giang, công suất 100MW; 11 dự án lưới điện; 26 điểm mỏ khoáng sản; 03 dự án chế biến đất hiếm.
Như vậy, Lào Cai có nhiều điều kiện để triển khai các dự án, nếu triển khai được thì không chỉ nâng năng lực sản xuất công nghiệp, thương mại, dịch vụ trên địa bàn mà còn đánh thức tiềm năng của địa phương, thúc đẩy các ngành kinh tế khác phát triển. Đặc biệt, với ngành khoáng sản, cần quan tâm chỉ đạo để không chỉ khai thác mà chú trọng chế biến sâu; phải hỗ trợ, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp theo công thức cuốn chiếu để đạt 2 mục tiêu: vừa nâng cao giá trị gia tăng cho ngành công nghiệp khai thác chế biến sâu khoáng sản, vừa tạo ra quỹ đất sạch để thu hút đầu tư.
Đẩy mạnh cơ cấu lại ngành công nghiệp
Thứ tư, đẩy mạnh cơ cấu lại ngành công nghiệp theo hướng hiện đại, quy mô lớn, công nghiệp xanh, tuần hoàn, phát triển bền vững.
Tập trung phát triển công nghiệp, khai thác chế biến sâu khoáng sản, xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm luyện kim, cơ khí, hóa chất lớn của cả nước; trong đó, ưu tiên thu hút đầu tư khai thác và chế biến sâu khoáng sản, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu đầu vào cho các ngành sản xuất, vật liệu, hóa chất, phân bón, cơ khí chế tạo và điện tử, đồng thời giảm thiểu tác động vào môi trường, bảo đảm phát triển bền vững.
Chú trọng phát triển công nghiệp chế biến sâu một số sản phẩm nông sản có thế mạnh của tỉnh (như chè, quế, dược liệu…) nhằm nâng cao giá trị xuất khẩu và đáp ứng yêu cầu các thị trường khó tính (như Mỹ, châu Âu).
Quan tâm phát triển các nguồn năng lượng sạch và phát triển công nghiệp hỗ trợ gắn với lợi thế sẵn có của địa phương. Đặc biệt, tỉnh cần đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu nội ngành công nghiệp, nhất là ngành năng lượng sạch, chế biến, chế tạo theo hướng đẩy mạnh các nhóm ngành, sản phẩm công nghiệp ứng dụng công nghệ cao, có giá trị gia tăng lớn, công nghệ sạch và sản xuất hàng xuất khẩu.
Tập trung rà soát, hoàn thiện các cơ chế chính sách của địa phương, bảo đảm đồng bộ, khả thi; thúc đẩy đầu tư công để dẫn dắt, huy động các nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển hạ tầng kỹ thuật, đặc biệt là hạ tầng giao thông kết nối và hạ tầng các khu, cụm công nghiệp để đẩy mạnh thu hút đầu tư vào tỉnh, nhất là các dự án sản xuất công nghiệp, thương mại - dịch vụ.
Chủ động triển khai Luật Đất đai 2024 để phát triển quỹ đất sạch, đủ lớn, tạo điều kiện thu hút các nhà đầu tư có năng lực về tài chính, công nghệ và kinh nghiệm quản lý, triển khai các dự án lớn, tạo "cú huých", tác động lan tỏa mạng lưới doanh nghiệp vệ tinh không chỉ Lào Cai mà các địa phương trong vùng, thậm chí cả nước.
Là địa phương có tỷ lệ che phủ rừng khá cao (gần 60%), Lào Cai cũng cần chú trọng khai thác tốt thế mạnh này để hình thành và phát triển thị trường mua bán tín chỉ Carbon giúp các doanh nghiệp trong tỉnh, trong Vùng có chứng chỉ xanh để sản xuất và xuất khẩu.
"Tuy nhiên, Lào Cai là một trong những địa phương có diện tích rừng lớn trong cả nước nên trong định hướng sản xuất và xuất khẩu gỗ, sản phẩm gỗ của tỉnh cần lưu ý quy định chống phá rừng của châu Âu, sẽ áp dụng từ tháng 1/2025; theo đó châu Âu sẽ cấm nhập khẩu các sản phẩm được sản xuất trên đất có nguồn gốc từ phá rừng và gây suy thoái rừng thuộc 7 nhóm hàng nông sản (chăn nuôi gia súc, ca cao, cà phê, dầu cọ, cao su, đậu nành, gỗ và sản phẩm từ gỗ), vì vậy sẽ có ảnh hưởng không nhỏ đến tình hình phát triển ngành công nghiệp chế biến lâm sản, dược phẩm, đồ gỗ của tỉnh", Bộ trưởng lưu ý.
Hỗ trợ doanh nghiệp tận dụng tốt các cơ hội từ các FTA
Thứ năm, về phát triển thương mại, tỉnh cần chú trọng hướng dẫn, hỗ trợ các doanh nghiệp tiếp cận và triển khai thực thi các quy hoạch hạ tầng thương mại dịch vụ cả thương mại truyền thống và thương mại hiện tại, nhất là "tiềm năng khai thác logistics ở địa phương không ở đâu có được như Lào Cai".
Tỉnh cần chú trọng hỗ trợ các doanh nghiệp tận dụng tốt các cơ hội từ các FTA mà Việt Nam là thành viên, nhất là các FTA thế hệ mới để phát triển sản xuất và mở rộng thị trường xuất khẩu hàng hóa. Đồng thời, chủ động xây dựng kế hoạch xúc tiến thương mại phù hợp với nhu cầu và năng lực của doanh nghiệp; đẩy mạnh chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin trong xúc tiến thương mại nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp mở rộng thị trường, phát triển các mặt hàng và thị trường xuất khẩu mới.
Lào Cai có thế mạnh về phát triển du lịch nghỉ dưỡng và du lịch văn hóa. Vì vậy, tỉnh cần đẩy mạnh phát triển thương mại gắn với du lịch, xem đây là hình thức xuất khẩu tại chỗ hiệu quả nhất.
Nếu Lào Cai triển khai kinh tế ban đêm thì không chỉ bán sản phẩm địa phương mà còn là địa chỉ du lịch tại chỗ, hàng hóa sản xuất cả nước có thể tập kết ở Lào Cai. Đây là cơ hội tốt nhất để Lào Cai phát triển, không chỉ thúc đẩy sản xuất địa phương mà thúc đẩy thương mại cả vùng, cả nước.
Chú trọng đầu tư hạ tầng logistics, kho, bãi, nhất là ở Khu kinh tế cửa khẩu Lào Cai, tạo thuận lợi cho phát triển lưu thông hàng hóa và khai thác hiệu quả kinh tế cửa khẩu, góp phần xây dựng Lào Cai trở thành trung tâm kết nối giao thương giữa Việt Nam và các nước ASEAN với vùng Tây Nam - Trung Quốc và xa hơn nữa là Đông Âu.
Củng cố, phát triển các kênh phân phối hàng hóa theo hướng văn minh, hiện đại; kết hợp hài hòa giữa phát triển các loại hình thương mại truyền thống gắn với phát triển thương mại điện tử. Đẩy mạnh xây dựng, quảng bá hình ảnh, thương hiệu ngành hàng, sản phẩm đặc trưng của địa phương.
Quan tâm hơn cho đầu tư phát triển hạ tầng thương mại ở nông thôn, nhằm thu hẹp khoảng cách phát triển thương mại giữa thành thị và nông thôn. Đồng thời, đề nghị tỉnh khẩn trương triển khai Chương trình kích cầu tiêu dùng từ nay đến cuối năm theo Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ.
Đối với đề xuất 13 kiến nghị của tỉnh Lào Cai đã nêu trong báo cáo và bổ sung 2 kiến nghị tại buổi làm việc liên quan đến các lĩnh vực năng lượng, khoáng sản, phát triển thị trường trong nước, xuất nhập khẩu, logistics và sửa đổi, bổ sung một số cơ chế, chính sách thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Công Thương, đại diện các đơn vị tham gia Đoàn công tác đã trao đổi, giải đáp cơ bản các kiến nghị của tỉnh.
Bộ trưởng cho biết, sau buổi làm việc này, Bộ sẽ văn bản hoá kết luận chính thức, trong đó có việc giải đáp cụ thể những kiến nghị, đề xuất của tỉnh để làm cơ sở cho địa phương triển khai thực hiện.
Ngoài ra, có một số kiến nghị khác liên quan đến chức năng của các Bộ, ngành khác và thẩm quyền của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Công Thương sẽ tổng hợp, chuyển đến các Bộ, ngành liên quan để xem xét, giải quyết theo thẩm quyền.
"Bộ Công Thương, với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình, hoàn toàn ủng hộ, hỗ trợ để Lào Cai phát triển", Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên một lần nữa nhấn mạnh.
Trước đó, trong khuôn khổ chuyến làm việc, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cùng đoàn công tác của Bộ Công Thương đã đến khảo sát tại Cửa khẩu quốc tế đường bộ số II Kim Thành, TP. Lào Cai, tỉnh Lào Cai.
Buổi làm việc với tỉnh Lào Cai nằm trong chuỗi hoạt động của Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên đến làm việc trực tiếp với các địa phương trong tháng 8/2024. Trước đó, ngày 7-9/8, Bộ trưởng đã đến làm việc tại 3 tỉnh Kon Tum, Quảng Ngãi, Bình Định; ngày 15/8, Bộ trưởng đã đến làm việc tại 2 tỉnh Thái Nguyên, Bắc Kạn thăm, thị sát một số cơ sở kinh tế, doanh nghiệp sản xuất trên địa bàn.
