Chiều 04/10, tại Trụ sở Văn phòng Quốc hội, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường tiếp tục tổ chức Phiên họp toàn thể lần thứ 10. Chủ nhiệm Ủy ban Lê Quang Huy chủ trì Phiên họp. Tham dự Phiên họp có Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi và các thành viên; đại diện Thường trực Hội đồng Dân tộc, các Ủy ban của Quốc hội; lãnh đạo Bộ Công Thương và các cơ quan, đơn vị hữu quan.
Tại Phiên họp, các đại biểu đã thẩm tra dự án Luật Điện lực (sửa đổi). Đến nay, Luật Điện lực đã được sửa đổi 4 lần, qua đó đã tạo hành lang pháp lý cho hoạt động điện lực, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh. Tuy nhiên, theo đánh giá của Chính phủ, qua gần 20 năm thi hành, Luật Điện lực bộc lộ bất cập, vướng mắc, cần sửa đổi, bổ sung để thể chế hoá đầy đủ chủ trương, chính sách, đường lối của Đảng, đáp ứng các mục tiêu đề ra, bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ hệ thống pháp luật, khắc phục tồn tại, hạn chế của luật hiện hành trong thực tiễn triển khai. Vì vậy, trên cơ sở đề nghị của Chính phủ, Quốc hội đã quyết định đưa dự án Luật Điện lực (sửa đổi) vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 8 tới.
Luật Điện lực (sửa đổi) được xây dựng với 6 chính sách lớn
Đề cập về sự cần thiết của việc sửa đổi Luật Điện lực, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho biết, trên cơ sở nhận diện các cơ sở chính trị và tổng kết các tồn tại, vướng mắc, khó khăn trong thi hành Luật Điện lực thời gian, vừa qua, Chính phủ đã trình Quốc hội đề nghị xây dựng Luật Điện lực (sửa đổi) với 06 chính sách lớn bao gồm: (1) Quy hoạch và đầu tư phát triển điện lực nhằm bảo đảm an ninh năng lượng cho đất nước; (2) Phát triển điện năng lượng tái tạo và năng lượng mới; (3) Hoàn thiện các quy định về điều kiện hoạt động điện lực và việc cấp, thu hồi Giấy phép hoạt động điện lực (4) Quản lý hoạt động mua bán điện theo hướng thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh minh bạch, công bằng, hiệu quả và giá điện theo cơ chế thị trường; (5) Quản lý, vận hành hệ thống điện, chú trọng khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm, tăng cường thực hiện giải pháp quản lý nhu cầu điện và điều chỉnh phụ tải điện; (6) An toàn sử dụng điện sau công tơ và bảo đảm an toàn đập, hồ chứa thủy điện trong giai đoạn xây dựng và vận hành công trình thủy điện. Theo đó, Dự án Luật do Chính phủ trình đã bám sát vào 06 chính sách nêu trên và không bổ sung chính sách mới.
Dự án Luật Điện lực (sửa đổi) kế thừa và có sửa đổi chủ yếu 62 điều, gộp 04 điều vào các điều khác (chủ yếu về nội dung chính sách phát triển về đầu tư, tiết kiệm điện và giá điện), bổ sung 68 điều gồm các nội dung về quy hoạch phát triển điện lực, chính sách đấu thầu chủ đầu tư các dự án nguồn điện, chính sách xử lý các nguồn điện khẩn cấp, chính sách phát triển và vận hành các dự án nhà máy nhiệt điện sử dụng khí, dự án nguồn điện đầu tư theo phương thức đối tác công tư áp dụng loại hợp đồng xây dựng - vận hành - chuyển giao, các chính sách về năng lượng tái tạo (điện mặt trời, đặc biệt quy định về phát triển điện gió ngoài khơi), năng lượng mới với điều kiện tiến bộ khoa học kỹ thuật phù hợp (như hydrogen), cơ chế mua bán điện trực tiếp, triển khai đầy đủ các cấp độ của thị trường điện cạnh tranh, tiến tới xóa bỏ bù chéo giá điện giữa các thành phần kinh tế, các loại giá điện, giá mua bán điện theo thời gian trong ngày, giá điện nhiều thành phần...
Thay mặt cơ quan thẩm tra, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Tạ Đình Thi khẳng định: Ủy ban cơ bản nhất trí với sự cần thiết ban hành Luật Điện lực (sửa đổi) như đề xuất của Chính phủ tại Tờ trình số 520/TTr-CP. Yêu cầu khi sửa đổi Luật Điện lực là phải thể chế hóa đầy đủ, toàn diện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; tăng cường tính minh bạch trong các hoạt động điện lực, hướng tới xây dựng thị trường điện cạnh tranh hoàn chỉnh; tháo gỡ những hạn chế, vướng mắc trong quy định của pháp luật hiện hành về điện lực; cụ thể hóa đầy đủ 06 chính sách xây dựng dự án Luật theo đề nghị xây dựng Luật đã được Quốc hội thông qua.
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, về cơ bản các tài liệu trong hồ sơ đã bảo đảm theo yêu cầu quy định; đã cụ thể hóa được 06 nhóm chính sách được thông qua; Tờ trình số 520/TTr-CP và các tài liệu trong Hồ sơ dự án Luật trình Quốc hội đã cơ bản tiếp thu, giải trình nhiều ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, ý kiến thẩm tra sơ bộ của Thường trực Ủy ban.
Về việc thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng và chính sách của Nhà nước: Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, về cơ bản dự án Luật đã thể chế hóa và phù hợp với đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, đề nghị tiếp tục rà soát, nghiên cứu một số nội dung của Nghị quyết số 55-NQ/TW chưa được thể hiện hoặc thể hiện chưa cụ thể trong dự thảo Luật; đồng thời, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo bảo đảm dự thảo Luật và các văn bản kèm theo tuân thủ đúng và đầy đủ Quy định 178-QĐ/TW ngày 27/6/2024 của Bộ Chính trị.
Về tính hợp hiến, hợp pháp, tính thống nhất của dự thảo Luật với hệ thống pháp luật và tính tương thích với điều ước quốc tế: Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường nhận thấy, các nội dung của dự thảo Luật cơ bản phù hợp với quy định của Hiến pháp năm 2013; tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.
Về tính khả thi của dự thảo Luật: Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đề nghị rà soát và nghiên cứu bổ sung quy định cụ thể trong dự thảo Luật, giảm hợp lý các nội dung giao Chính phủ quy định chi tiết hoặc Bộ Công Thương hướng dẫn, để bảo đảm dự thảo Luật có thể áp dụng ngay sau khi có hiệu lực ban hành.
Cần rà soát kỹ lưỡng nội dung của dự án Luật Điện lực (sửa đổi)
Trong khuôn khổ Phiên họp, các thành viên Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, đại diện các Ủy ban của Quốc hội, các cơ quan, đơn vị hữu quan đều nhất trí với việc sửa đổi Luật Điện lực. Nhiều đại biểu cho rằng, dự án Luật sửa đổi chủ yếu 62 điều, bổ sung 68 điều cho thấy đây là việc sửa đổi toàn diện, tổng thể Luật này nên cần có sự nghiên cứu kỹ lưỡng. Ngoài ra, Ban soạn thảo dự án Luật Điện lực (sửa đổi) cần trả lời được câu hỏi là các chính sách mới đã được đánh giá tác động kỹ lưỡng chưa, thấu đáo đến đâu? Việc sửa đổi Luật có tháo gỡ được những bất cập hiện nay không? Nếu có sự đánh giá thì phải tăng cường định lượng trong đánh giá tác động. Việc sửa đổi Luật phải đảm bảo an ninh, an toàn năng lượng quốc gia.
Một số đại biểu nhấn mạnh, việc sửa đổi Luật Điện lực (sửa đổi) sẽ tác động rất lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, thu hút nguồn đầu tư từ nước ngoài. Việc chuyển dịch và phát triển năng lượng, thay đổi cách tính giá điện theo phương thức mới cũng sẽ tác động lớn đến đời sống của Nhân dân, sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Do đó, Chính phủ và Ban soạn thảo dự án Luật Điện lực (sửa đổi) cần có sự rà soát kỹ lưỡng các điều khoản, nội dung của dự án Luật với các luật khác có liên quan cũng như phù hợp với các điều ước, quy định quốc tế để tìm ra những kẽ hở có thể ảnh hưởng đến kinh tế-xã hội và cuộc sống của người dân khi Luật được thực thi.
Ngoài ra, các đại biểu cũng cho ý kiến về các chính sách của Nhà nước để hỗ trợ, khuyến khích doanh nghiệp phát triển năng lượng tái tạo và năng lượng mới; nghiên cứu kỹ lưỡng khi phát triển điện gió ngoài khơi có tác động đến môi trường ở các địa phương...
Trước những ý kiến, đề xuất của các đại biểu, Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài đã làm rõ một số nội dung được các đại biểu quan tâm. Đồng thời cũng cho rằng, Ban soạn thảo cần tiếp thu tối đa các ý kiến để tiếp tục nghiên cứu các nội dung, điều khoản một cách phù hợp với điều kiện thực tế trong quá trình hoàn thiện dự án Luật.
Phát biểu kết luận Phiên họp, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đánh giá cao những ý kiến đóng góp, đề xuất của các thành viên Ủy ban, đại diện các Ủy ban của Quốc hội và các cơ quan hữu quan.
Để dự thảo Luật đảm bảo chất lượng trình Quốc hội xem xét, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường Lê Quang Huy đề nghị Bộ Công Thương và các cơ quan hữu quan tiếp thu tối đa các ý kiến đóng góp tại Phiên họp; rà soát kỹ lưỡng các điều khoản, nội dung để hoàn thiện các báo cáo, gửi Ủy ban trình Quốc hội thảo luận tại Kỳ họp thứ 8 tới.
