Trung đông là vùng đất giao thoa giữa 3 châu lục Á-Âu-Phi, gồm 15 quốc gia: Arập Xêút, Bêranh, Iran, Irắc Israel, Jordany, Kô oét, Libăng, Ôman, Palestine, Qatar, Syri, Thổ Nhĩ Kỳ (TNK), Các tiểu vương quốc ARập Thống Nhất (UAE) và Yêmen; dân số 250 triệu người.
Tiềm năng phát triển kinh tế rất lớn.
Mặc dù là nơi tiềm ẩn nhiều bất ổn chính trị trong những năm gần đây, kinh tế Trung Đông, nhất là từ năm 2007, đã có sự bùng nổ rõ rệt. Giá dầu lửa tăng cao đã là nhân tố tích cực tác động tới tăng trưởng kinh tế của các nước trong khu vực. Tăng trưởng GDP toàn khu vực đạt 5,9%; xuất khẩu đạt 696,3 tỷ USD, tăng 9,3% so với năm 2006; nhập khẩu đạt 383,4 tỷ USD, tăng 16,4%. Dự báo trong năm 2008, do giá dầu tăng đã chạm ngưỡng nên tăng trưởng GDP sẽ chỉ giữ ở mức 5,9%, với xuất khẩu tăng 11,3% và nhập khẩu 13,3%. Các nước thuộc Hội đồng hợp tác vùng Vịnh (GCC) bao gồm Arập Xêút, UAE, Kô oét, Ôman, Bêranh, Qatar hiện đang tích cực cơ cấu lại nền kinh tế của mình. Theo đó, xu hướng mở cửa kinh tế của GCC ngày càng được thể hiện rõ ở các hoạt động: tăng cường hoạt động ngoại thương, tự do hóa thương mại, tạo ra làn sóng đàm phán về Hiệp định tự do thương mại (FTA) trong nội khối và với các nước khác trên thế giới để đẩy nhanh tiến trình khu vực hóa và toàn cầu hóa về thương mại. GCC cũng đã và đang đàm phán FTA với các quốc gia EU, Úc, Niu dilân, Nhật Bản, Iran… để tạo thuận lợi tự do hóa thương mại. Kể từ tháng 1/2008, các nước GCC đã bắt đầu thực hiện khu vực thị trường chung trong toàn khối; tự do di chuyển về người và hàng hóa trong nội bộ GCC. Ngoài ra, GCC cũng lên chương trình từ nay đến 2010, biến khối này thành một liên minh tiền tệ cùng sử dụng chung một đồng tiền. Theo dự báo của các chuyên gia, trong năm 2008, các nước GCC sẽ tiếp tục có sự tăng trưởng kinh tế mạnh mẽ hơn, nhờ các biện pháp cải cách kinh tế mạnh mẽ và sâu rộng.
Quan hệ kinh tế – thương mại Việt Nam Trung Đông.
Việt Nam có quan hệ ngoại giao với tất cả các quốc gia Trung Đông. Nhiều hiệp định, nghị định song phương đã được ký kết với các nước trong khu vực này, nhằm tạo khuôn khổ pháp lý cho các hoạt động hợp tác 2 bên. Đó là các Hiệp định thương mại, Hiệp định hợp tác KHKT, Hiệp định vận tải hàng hải… Năm 2007 vừa qua, kim ngạch thương mại 2 chiều Việt Nam – Trung Đông đạt 1,19 tỷ USD; trong đó Việt Nam xuất khẩu 700 triệu USD, tăng 17,2% so với năm 2006, và nhập khẩu 490 triệu USD. Các thị trường có mức tăng trưởng xuất khẩu mạnh bao gồm: UAE (233 triệu USD), TNK 202 triệu USD, Israel 57 triệu USD và ARập Xêút 51 triệu USD. Các mặt hàng chính Việt Nam xuất khẩu sang Trung Đông gồm: gạo, cà phê, sản phẩm dệt may, máy tính và linh kiện điện tử, giày dép, chất dẻo nguyên liệu, hải sản, sợi, cao su, than đá, chè, gỗ và sản phẩm gỗ. Việt Nam nhập khẩu từ Trung Đông chủ yếu là xăng dầu, sản phẩm hóa dầu, phân bón, hóa chất, sắt thép, chất dẻo… là những thế mạnh của thị trường này.
Điều đáng lưu ý trong quan hệ thương mại Việt Nam – Trung Quốc năm 2007 vừa qua là sự chuyển dịch cơ cấu thị trường xuất khẩu. Nếu các năm trước, xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Đông chủ yếu phụ thuộc vào hoạt động xuất khẩu sang Irắc và UAE, thì năm 2007, hoạt động xuất khẩu của Việt Nam đã chuyển sang các thị trường khác như TNK, Israel và A rập Xê út. Cán cân xuất nhập khẩu đã có sự thay đổi lớn: Việt Nam chuyển từ nhập siêu sang xuất siêu. Nguyên nhân do giá dầu tăng cao đã thúc đẩy nhu cầu nhập khẩu của các quốc gia Trung Đông tăng mạnh; song song, các DNVN có nhiều nỗ lực tìm kiếm và đa dạng hóa bạn hàng cũng như hình thức bán hàng (nhiều hội trợ triển lãm, các hoạt động XTTM…)
Năm 2008, quan hệ kinh tế – thương mại giữa Việt Nam và các nước Trung Đông sẽ có những bước phát triển vượt bậc hơn so với năm 2007, do Việt Nam và Trung Đông đang đẩy mạnh tăng cường hợp tác trên tất cả các lĩnh vực, nhất là kinh tế – thương mại, đầu tư và hợp tác công nghiệp. Các doanh nghiệp Trung Đông bắt đầu quan tâm nhiều hơn tới thị trường và đối tác Việt Nam. Nhà máy thép Zamil Steel (Đồng Nai), Khu du lịch giải trí cao cấp Raffles Resort (Đà Nẵng) là những dự án đầu tư thành công của A rập Xê út tại Việt Nam. Ngoài ra, Tập đoàn dầu khí Việt Nam cũng đã ký các thỏa thuận về hợp tác dầu khí với Ôman, Qatar, Bahrain. Đặc biệt, Việt Nam đã chọn năm 2008 là năm trọng điểm trong quan hệ hợp tác với Trung Đông.
Theo nhận định của các nhà quan sát, các yếu tố và động thái trên sẽ góp phần tích cực vào đẩy mạnh kim ngạch trao đổi thương mại Việt Nam – Trung Đông. Và theo dự báo, xuất khẩu của Việt Nam sang Trung Đông năm 2008 có thể đạt 1,2 tỷ USD, tăng ước 71% so với năm 2007./.
