Ngoài ra, sự không chắc chắn liên quan đến chương trình trợ giá thu mua lúa gạo của Chính phủ Thái Lan bao gồm: mức giá thu mua và thời hạn giải phóng lượng gạo tồn trữ của Thái Lan cũng khiến thị trường gạo toàn cầu trở nên bất ổn. Trong hai tháng vừa qua, giá gạo đã giảm hơn 5%.
Theo báo cáo gạo hàng tháng của trang oryza.com, kết thúc tháng 9/2013, giá gạo 5% tấm Thái Lan đạt 425 USD/tấn, giảm 25% so với cùng kỳ năm ngoái. Chính phủ Thái Lan cho biết sẽ tiếp tục trả 15.000 Baht (khoảng 467 USD)/tấn thóc gạo trắng vụ mùa chính (bắt đầu từ tháng 10/2013); nhưng giảm xuống còn 13.000 Baht (khoảng 405 USD)/tấn cho vụ mùa thứ hai (bắt đầu từ tháng 3/2014). Tuy nhiên, nông dân Thái Lan không đồng tình với mức giá thu mua mới và đe dọa biểu tình để phản đối.
Không chỉ có riêng gạo rơi vào xu hướng giảm giá; giá một số loại ngũ cốc khác như: lúa mỳ, ngô và đậu tương cũng đã suy giảm trong một vài tháng qua do triển vọng thu hoạch tốt tại khu vực Bắc Mỹ. Ngô là loại ngũ cốc có mức giảm giá mạnh nhất; giảm 30%; giá đậu tương và lúa mỳ có mức giảm nhẹ hơn: 5 – 10%. Tuy giá các loại ngũ cốc giao tháng 12/2013 có xu hướng tiếp tục giảm xuống trong những tháng tới nhưng điều này sẽ ít có ảnh hưởng đến giá gạo Châu Á.
Nguồn cung dồi dào
Theo báo cáo triển vọng thị trường gạo của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) đưa ra vào tháng 9/2013, sản lượng gạo toàn cầu trong niên vụ 2013/14 ước đạt 476,8 triệu tấn; giảm 1,2 triệu tấn so với dự báo hồi tháng 8; tuy nhiên vẫn cao hơn gần 2% so với năm ngoái. Sản lượng gạo toàn cầu tăng nhờ diện tích canh tác được mở rộng, chủ yếu tại các nước Myanmar, Campuchia, Trung Quốc, Ấn Độ, Pakistan, Thái Lan và Nigeria. Diện tích canh tác lúa gạo toàn cầu trong niên vụ 2013/14 đạt mức kỷ lục 161,2 triệu ha; tăng 2,5% so với năm ngoái.
Trừ một số khu vực bị lũ lụt tại Pakistan và hạn hán tại Ấn Độ thì các khu vực canh tác lúa chính tại hầu hết các nước Châu Á đang trong điều kiện tốt. Điều này có thể tạo áp lực khiến giá gạo giảm xuống nức trong những tháng sắp tới. Mặc dù hạn hán xảy ra tại hai bang trồng lúa chính, bang Bihar và Jharkhand, Ấn Độ vẫn được kỳ vọng sẽ có một vụ thu hoạch bội thu nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi tại một số bang trồng lúa khác. Chính phủ Ấn Độ cho biết, sản lượng gạo của Ấn Độ trong vụ mùa Kharif (vụ mùa chính) trong niên vụ 2013/14 ước đạt 92,32 triệu tấn; cao hơn 1,5% so với mục tiêu 91 triệu tấn đề ra. Chính phủ Ấn Độ đặt mục tiêu tổng sản lượng gạo trong niên vụ 2013/14 sẽ đạt 105 triệu tấn, bao gồm 91 triệu tấn từ vụ mùa Kharif và 14 triệu tấn trong vụ mùa Rabi. Trong khi đó, theo USDA, tổng sản lượng gạo của Ấn Độ trong năm 2013/14 có thể đạt mức kỷ lục 108 triệu tấn.Theo Tổng công ty lương thực Ấn Độ (FCI), tính đến ngày
1/9/2013, lượng gạo dự trữ tại các kho thuộc Chính phủ Ấn Độ đạt 26,6 triệu tấn;
tăng 4% so với mức 25,6 triệu tấn cùng kỳ năm ngoái. Trong tháng trước Ấn Độ đã
thông qua Luật an ninh lương thực quốc gia nhằm cung cấp lương thực giá rẻ cho
gần 2/3 dân số Ấn Độ.
Với lượng gạo dự trữ lớn, ông Samarendu Mohanty nhận định đạo Luật an ninh lương thực quốc gia của Ấn Độ sẽ ít có ảnh hưởng lớn đến thị trường gạo toàn cầu, ít nhất là trong ngắn hạn. Tuy nhiên, trong những năm điều kiện thời tiết không thuận lợi cho việc canh tác lúa thì Chính phủ Ấn Độ có thể hạn chế hay cấm xuất khẩu gạo; hoặc thậm chí thu mua gạo trên thị trường toàn cầu để thực hiện nghĩa vụ pháp lý của đạo luật trên.
USDA dự báo, trong năm 2014, Ấn Độ sẽ tiếp tục trở thành nước xuất khẩu gạo lớn nhất thế giới năm thứ 3 liên tiếp.
Thị trường nhập khẩu trầm lắng
Về phía các nước nhập khẩu gạo, diễn biến thị trường tương đối trầm lắng. Nhiều nước nhập khẩu đang đứng ngoài thị trường với kỳ vọng giá gạo sẽ giảm xuống thấp hơn nữa sau khi vụ thu hoạch kết thúc. Việc Trung Quốc mua gạo từ các nước Việt Nam, Pakistan và Myanmar đã phần nào hỗ trợ giá gạo trên thị trường trong những tháng qua.
Trung Quốc được dự báo sẽ nhập khẩu 3 triệu tấn gạo trong năm 2013, trở thành nước nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới. Trung Quốc hiện đã nhập khẩu gần 1,5 triệu tấn gạo trong nửa đầu năm 2013. Lượng gạo được Trung Quốc nhập khẩu có thể lên mức cao hơn nếu như giá gạo toàn cầu tiếp tục xu hướng giảm trong những tháng còn lại của năm 2013.
Theo Trung tâm thông tin về dầu và ngũ cốc Trung Quốc (CNGOIC), Trung Quốc sẽ trở thành quốc gia nhập khẩu gạo lớn nhất thế giới trong niên vụ 2013/14 với lượng gạo nhập khẩu ước đạt 4 triệu tấn. USDA dự báo Trung Quốc sẽ nhập khẩu khoảng 3,4 triệu tấn gạo trong năm 2013/14. Cuối tháng 9/2013, Chính phủ Trung Quốc đã ấn định hạn ngạch nhập khẩu gạo năm 2014 tại mức 5,32 triệu tấn; chiếm khoảng 13,6% mậu dịch gạo toàn cầu hàng năm.
Tính đến ngày 1/8/201, tổng lượng gạo dự trữ tại Philippines đã đạt 1,86 triệu tấn; tăng 15% so với cùng kỳ năm ngoái. Theo Bộ Nông nghiệp Philippines, trong năm 2014, Chính phủ Philippines sẽ không nhập thêm gạo ngoài số gạo phải nhập khẩu theo nghĩa vụ với WTO. Philippines đang đặt mục tiêu tự túc gạo trong năm nay và đã nhập khoảng 207.500 tấn gạo tính từ đầu năm đến nay.
