Năm 2019 Điện Biên có 26 sản phẩm đạt tiêu chuẩn OCOP. Trong 26 sản phẩm OCOP, chỉ có gạo Điện Biên và chè Tủa Chùa là hai sản phẩm có vùng nguyên liệu tương đối lớn và ổn định. Tuy nhiên, có thời điểm, các sản phẩm gạo chất lượng cao Điện Biên rơi vào tình trạng “cháy hàng”.
Đơn cử như sản phẩm gạo Nàng Hiên của Công ty TNHH Safe Green. Gạo Nàng Hiên là sản phẩm duy nhất của Điện Biên được dán tem bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Với những lợi thế đó, sản phẩm đã có mặt tại các thị trường lớn trong nước. Tuy nhiên, nhiều năm nay vùng nguyên liệu cho gạo Nàng Hiên chỉ vỏn vẹn 50ha tại xã Thanh An (huyện Điện Biên), nên không thể đáp ứng hết nhu cầu của thị trường.
Tương tự, sản phẩm gạo Tâm Sáng của Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thanh Yên. Mỗi vụ gạo Tâm Sáng đưa ra thị trường khoảng 600 tấn. Tuy nhiên, do vùng nguyên liệu chỉ gần 200ha (khoảng 7% tổng diện tích lúa có thể xây dựng thành sản phẩm OCCOP), nên gạo Tâm Sáng luôn trong tình trạng cháy hàng.
Với sản phẩm chè cũng trong tình trạng nguồn cung không đủ cung cấp cho thị trường. Công ty TNHH Hương Linh Điện Biên có 3 sản phẩm chè được công nhận đạt chuẩn OCOP. Tuy nhiên, 3 đặc sản này phụ thuộc vào vùng nguyên liệu là khoảng 7.000 cây chè cổ thụ ở huyện Tủa Chùa và 32ha chè cây thấp tại xã Sính Phình. Vùng nguyên liệu này chỉ đáp ứng được 50% nhu cầu của Công ty.
Thực tế cho thấy, hầu hết các sản phẩm nông nghiệp đạt chuẩn OCOP của Điện Biên đều có vùng nguyên liệu nhỏ, chưa tương xứng tiềm năng.
Cần nguồn vốn tập trung
Bên cạnh vùng nguyên liệu lớn thì năng lực sản xuất của các doanh nghiệp có sản phẩm OCOP cũng phải đáp ứng được sản xuất lớn. Đây là bài toán để các doanh nghiệp mở rộng quy mô sản xuất, đáp ứng nhu cầu thị trường. Thực tế ở Điện Biên, phần lớn các doanh nghiệp, hợp tác xã có quy mô nhỏ và siêu nhỏ nên khó có thể mở rộng sản xuất, đáp ứng nhu cầu thị trường.
Hiện nay, huyện Điện Biên có khoảng 3.500ha lúa chất lượng cao có thể xây dựng đạt chuẩn OCOP và trở thành vùng nguyên liệu cho các doanh nghiệp, hợp tác xã sản xuất kinh doanh lúa gạo Điện Biên. Vùng nguyên liệu của các doanh nghiệp có sản phẩm OCOP trên địa bàn huyện đang ở mức rất nhỏ. Hàng năm, để hỗ trợ doanh nghiệp mở rộng vùng nguyên liệu, nhưng các doanh nghiệp chưa thực hiện được.
Thực tế là do năng lực của doanh nghiệp chưa đáp ứng khi vùng nguyên liệu được mở rộng. Đơn cử như Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thanh Yên có hệ thống nhà kho, xưởng, dây chuyền công nghệ sản xuất chỉ tương ứng với vùng nguyên liệu khoảng 200ha. Công ty TNHH Safe Green cũng gặp khó khăn tương tự.
Bên cạnh đó, nếu muốn được thụ hưởng nguồn hỗ trợ thì các doanh nghiệp phải có nguồn vốn đối ứng. Tuy nhiên tiềm lực doanh nghiệp trên địa bàn có hạn nên nguồn vốn hỗ trợ phát triển nông nghiệp hàng năm chưa thể hỗ trợ tập trung mà phải chia thành nhiều dự án nhỏ. Năm 2021, UBND huyện Điện Biên dự kiến sẽ triển khai dự án mở rộng vùng liên kết cho Công ty TNHH Safe Green thêm 40ha tại xã Thanh Xương, nâng diện tích vùng nguyên liệu của Công ty lên gần 100ha.
Hiện nay, Hợp tác xã Dịch vụ nông nghiệp Thanh Yên đang trong giai đoạn đầu tư mở rộng hệ thống nhà kho, xưởng và nâng cấp dây chuyền công nghệ chế biến. Do đó năm 2020 chưa thể mở rộng vùng liên kết sản xuất. Khó khăn hiện nay là nguồn vốn lưu động để trang trải chi phí nếu mở rộng vùng nguyên liệu.
Các chính sách chỉ hỗ trợ 50% kinh phí đầu tư nhà xưởng, máy móc công nghệ nên buộc doanh nghiệp phải đối ứng 50% còn lại. Công ty đang xây dựng kế hoạch đầu tư mở rộng hệ thống nhà xưởng và dây chuyền sản xuất, chế biến sau đó sẽ tiến hành thỏa thuận, mở rộng vùng liên kết với người dân.