Thái Nguyên nằm ở vùng Trung du - Miền núi, diện tích đồi núi có độ cao trên 200m chiếm 43,83% diện tích tự nhiên toàn tỉnh; nhiều xóm thôn làng bản địa hình hiểm trở, dân cư thưa thớt; bởi vậy lưới điện hạ thế ở những vùng này thường chắp vá, phi kỹ thuật, chất lượng điện năng kém, vận hành không an toàn, nhiều sự cố và tai nạn; tổn thất điện năng lớn, có nơi đến 40% và giá điện cao, có chỗ từ 1.200đ - 1.800đ/kWh; đến nay vẫn còn 71 xóm vùng sâu vùng xa cực kỳ khó khăn, chưa có điện lưới.
Gian nan “trên từng cọc điện”
Theo quy trình đề án “Tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn trên địa bàn toàn Tỉnh” đã được UBND Tỉnh phê duyệt, điện lực Thái Nguyên nhanh chóng tiến hành khảo sát đánh giá thực trạng, ký tiếp nhận (những lưới điện còn do tổ điện địa phương hoặc HTX dịch vụ điện quản lý); sau đó ký lại hợp đồng mua bán điện với các hộ dân, chốt chỉ số, thay công tơ mới của ngành Điện và từng bước làm sạch, nâng cấp lưới điện (thay cột, xà, sứ, dây dẫn …). Với những gia đình người dân tộc thiểu số ở vùng sâu vùng xa, chủ hộ không biết chữ, nhân viên chi nhánh điện mang hợp đồng đến tận nhà để chủ hộ điểm chỉ, mượn hộ khẩu gia đình đi phô tô để làm thủ tục; rồi ghi chữ, in hóa đơn, đưa thông báo và thu tiền điện... Những gia đình cách chi nhánh điện tới 60 km (như ở Sảng Mộc - Võ Nhai, Phú Đình- Định Hóa,...), nhân viên điện lực vẫn đi xe máy và tự túc tiền xăng, tiền cầu qua suối, qua khe đến với hộ dân vùng sâu vùng xa, số tiền thu được có ngày không đủ tiền mua xăng xe máy vì dân cư thưa thớt và dùng điện ít... Công việc bộn bề mà nhân lực không được tăng thêm, điện lực đã luân chuyển hàng chục công nhân từ các chi nhánh gần Trung tâm tăng cường cho những chi nhánh xa Võ Nhai, Định Hóa, Đại Từ, Phú Bình; các bàn kiểm định công tơ của phân xưởng Thí nghiệm điện làm việc hết công suất cả những ngày nghỉ, số khách hàng phát sinh từng tháng cứ dồn dập tăng lên. Từ khi bắt đầu triển khai công tác “Bàn giao - Tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn” đến nay, phần đông CBCNV điện lực Thái Nguyên hầu như không nghĩ đến thứ bảy, chủ nhật, ngày lễ. Thậm chí 30 tết Kỷ Sửu, ngày Quốc giỗ, ngày Quốc tế Lao động,...một số bộ phận vẫn làm việc bình thường; người ta thấy trang phục đỏ lửa đặc trưng của ngành Điện vẫn thấp thoáng trên những nẻo đường gập gềnh tận các làng bản xa xôi ...
Riêng chi phí mua công tơ, hòm công tơ và các phụ kiện kèm theo phục vụ tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn đến nay đã hơn 7 tỷ đồng. Việc lắp đặt thêm máy biến áp phân phối, thay thế thiết bị trạm và những tuyến đường dây hạ áp có bán kính cấp điện đến 2,3 cây số; cột xà bằng tre, gỗ; dây dẫn nhỏ, cũ nát đủ chủng loại,... sẽ mất nhiều công sức và còn tiêu tốn nhiều tỷ đồng nữa. Đã thế, ở một số thôn xóm do người dân chưa hiểu đầy đủ mục đích, ý nghĩa, nguyên tắc của việc bàn giao lưới điện và lợi ích thiết thực của mình nên đánh tráo công tơ, dây dẫn xấu vào lưới điện ngay sau khi vừa ký bàn giao (xã Tân Kim- Phú Bình); có nơi để mất cắp thiết bị lưới điện (xã Tân Kim -Phú Bình và các xã Hồng Tiến, Đắc Sơn- Phổ Yên); lợi dụng lúc giao thời, hiện tượng câu móc ngoài công tơ xuất hiện (Phổ Yên); những xã có lưới điện hạ thế do dân tự góp vốn xây dựng muốn giữ lại tài sản, không cho thu hồi; nhiều HTX dịch vụ điện yêu cầu hoàn trả vốn đầu tư và lo các thành viên trong HTX không còn việc làm, mất quyền lợi nên dùng dằng chưa muốn bàn giao, tuyên truyền gây khó cho điện lực. Đặc biệt xóm Đông Yên xã Tích Lương, Tp.Thái Nguyên có người dân xô sát với công nhân điện lực khi làm nhiệm vụ thay công tơ mới, thu hồi công tơ cũ; chuyện ở đây nếu như ai cũng hiểu nguyên tắc bàn giao (đã được UBND Tỉnh phê duyệt) là không hoàn trả vốn và mọi gia đình đều phải tự mua dây dẫn đúng tiêu chuẩn kỹ thuật từ sau công tơ vào nhà, thì sự việc đáng tiếc đã không xảy ra... Đó là nỗi niềm vất vả, gian nan của những người thợ điện Thái Nguyên trong quá trình thực thi công việc nhằm đem lại sự công bằng trong mua bán điện cho người nông dân.
Nhân dân đồng thuận, các cấp ủng hộ, Tổ điện “nằm vùng”
Tuy nhiên, sau hơn 5 tháng ráo riết thực hiện đề án một cách bài bản, rất chuyên nghiệp; lưới điện hạ thế nông thôn của 48 xã đã được tiếp nhận về điện lực, số khách hàng mới tăng lên 29.500 hộ. Lưới điện sau tiếp nhận đang dần được cải tạo nâng cấp; tổn thất điện năng bước đầu giảm được từ 07 - 10%. Người dân ở những vùng này được mua điện trực tiếp của ngành Điện, chất lượng điện năng tốt với giá như ở trung tâm Tp.Thái Nguyên và không còn phải lo đóng góp tiền sửa chữa lưới điện; nhiều gia đình mức sử dụng điện không thay đổi mà tiền điện chỉ bằng một nửa trước đây.
Áp dụng kinh nghiệm quản lý lưới điện xây dựng bằng nguồn vốn WB trước đây, điện lực Thái Nguyên thực hiện : Với những xã vùng ven thành phố, thị xã, thị trấn, thị tứ; việc quản lý vận hành và kinh doanh hoàn toàn do các chi nhánh sở tại đảm nhiệm. Ở những nơi vùng sâu vùng xa, sau khi tiếp nhận điện lực ký tiếp “Hợp đồng dịch vụ bán lẻ điện năng” với người dân địa phương theo Quy chế về tổ chức và hoạt động dịch vụ bán lẻ điện năng (Quyết định số 228/QĐ-EVN-HĐQT ngày 14/4/2008 của Hội đồng quản trị EVN). Bên nhận làm dịch vụ là những người đã qua đào tạo về chuyên ngành Điện, sát hạch đạt tiêu chuẩn; được điện lực lựa chọn từ các HTX dịch vụ điện, tổ Điện địa phương trước đây. Họ phải ký quỹ và có nhiệm vụ ghi chỉ số công tơ, thu nộp tiền điện; tham gia treo tháo công tơ, quản lý và kiểm tra công tơ, kiểm tra sử dụng điện, sửa chữa và xử lý sự cố lưới điện hạ áp, phát quang hành lang tuyến, bảo vệ tài sản lưới điện trong khu vực được giao làm dịch vụ; thù lao thỏa thuận theo khối lượng công việc thực tế ... Tổ quản lý tổng hợp của các chi nhánh điện vẫn phải theo dõi, đôn đốc, kiểm tra, phúc tra và chịu trách nhiệm về các chỉ tiêu an toàn, tổn thất điện năng, giá bán bình quân trên những địa bàn này. Hiện đã có 32 hợp đồng được ký kết và cách làm này bước đầu phát huy hiệu quả tốt. Những lưới điện thuộc dự án năng lượng điện nông thôn II (REII), ngay sau khi xây dựng xong điện lực cũng thực hiện bán điện trực tiếp cho từng hộ ngay, việc bàn giao tài sản lưới hạ áp sẽ ký nhận với Tỉnh sau.
Đảng ủy và Ban giám đốc điện lực Thái Nguyên xác định việc tiếp nhận lưới điện hạ áp nông thôn trên địa bàn toàn Tỉnh là nhiệm vụ trọng tâm của kế hoạch năm 2009; đại hội đại biểu CNVC điện lực họp ngày 08/4/2009 đã dân chủ bàn bạc biện pháp nhằm hoàn thành sớm các chỉ tiêu kế hoạch năm và quyết tâm tiếp nhận xong lưới điện hạ áp của 51 xã còn lại trước 30/9/2009. Một đợt thi đua nước rút được phát động và mọi thành viên trong toàn điện lực nhiệt liệt hưởng ứng làm theo. Tuy nhiên, Điện lực cũng rất mong được sự ủng hộ của lãnh đạo Tỉnh và các ngành, các cấp địa phương; sự tạo điều kiện giúp đỡ của công ty Điện lực 1 và sự đồng thuận của đông đảo nhân dân trong Tỉnh, để trong năm 2009 lưới điện hạ áp nông thôn toàn tỉnh Thái Nguyên sẽ do điện lực quản lý bán lẻ đến từng hộ nông dân như ở các đô thị, thỏa lòng mong ước bấy lâu nay của người nông dân vốn nhiều thế hệ chịu thiệt thòi, và để Nghị quyết Đảng thực sự đi vào cuộc sống.
Thái Nguyên, Tháng 5 năm 2009
