Xuất hiện từ năm 1946 từ bàn tay tài hoa của cụ Tài Lễ, đầu bếp của một nhà hàng nước ngoài thời kỳ Pháp thuộc sáng tạo ra và lưu truyền đến tận ngày nay. Trong suốt những năm tháng tồn tại và lưu truyền, chả mực đã trở thành một món ăn truyền thống đậm đà hương vị được người dân trong vùng yêu thích, “rỉ tai” nhau. Theo sự phát triển của ngành du lịch, chả mực Hạ Long nay đã trở thành một trong những món ăn đặc sản của Hạ Long trong mắt bạn bè cả nước cũng như quốc tế.
Chả mực Hạ Long ngon đặc biệt, so với chả ở nhiều nơi khác lại có nét đặc trưng riêng không nơi nào có được. Bí quyết tạo nên sự thơm ngon riêng biệt của chả mực Hạ Long đầu tiên chính là ở nguyên liệu. Người dân ở đây cho biết chỉ có mực sống trong vùng nước Hạ Long mới ngọt thịt, dai ngon như vậy, những vùng khác dù ở đâu cũng không thể sánh bằng.
Nguyên liệu để làm là mực mai, loại to, tươi sống, mới đánh từ biển lên. Mực tươi nên thịt rất thơm và dậy mùi. Hầu hết nguyên liệu dùng để làm chả đều là mực đánh bắt ở trong khu vực biển của Hạ Long, nó có mùi vị rất riêng không hề lẫn với mực ở các nơi khác. Để món chả mực được giòn và dai thì người ta phải giã bằng tay. Mực đã giã nhuyễn được nêm chút hạt tiêu vỡ và mắm, nắn thành những miếng nhỏ vừa ăn cho vào chảo dầu sôi rán đến khi vàng ruộm.
Miếng chả tươi ngon ngay từ khi mới cho vào chảo rán đã toả ra mùi thơm nức mũi rất quyến rũ. Sau khi chọn lọc kỹ càng, những con mực ngon nhất sẽ được rửa sạch, loại bỏ mai, râu đen, da, ruột và bầu mực. Mực được xử lý kỹ, rửa thật sạch… và được lau sạch bằng khăn khô. Lăn thật kỹ bằng khăn sạch cho tới khi khô ráo. Để có miếng chả mực giòn hơn thì quy trình giã mực cũng được lưu ý: Mực được bỏ từng miếng một vào cối và giã bằng tay và có miếng được giã hơi rối, vừa đủ để bắt dính.
Đặc biệt, Chả mực Hạ Long chỉ sử dụng chất hỗ trợ chế biến là bột nếp cái hoa vàng mà không dùng phụ gia khác, tạo độ thơm và chắc, không bị bở khi thành phẩm. Nguyên liệu giã đạt yêu cầu được nặn và rán. Quá trình rán chả phải điều chỉnh lửa phù hợp. Nhiệt độ quá thấp chả nhanh bị tóp, nhiệt độ quá cao chả nhanh bị cháy và màu không đẹp.
Từng miếng chả chiên căng phồng, bắt đầu ngả màu vàng rộm khiến người nhìn không thể rời mắt. Những miếng chả sau khi hoàn tất có mùi thơm của mực và màu vàng ươm cực kỳ bắt mắt.
Chả mực ăn ngon nhất lúc còn nóng, khách du lịch đến đây thường mua ăn ngay tại lò, sau đó mua thêm để dành hay đem về làm quà biếu bạn bè, người thân. Người dân ở đây thường dùng chả kèm với xôi trắng dẻo và bánh cuốn chấm với nước mắm rất ngon và lạ miệng.
