2 điểm mạnh và 5 điểm yếu
Trong cuộc họp mới đây với Hiệp hội Dệt May Việt Nam, Thứ trưởng Thường trực Bùi Xuân Khu đã thẳng thắn phân tích, ngành Dệt May Việt Nam đang có 2 điểm mạnh: Là ngành xuất khẩu chủ lực và giải quyết được nhiều lao động. Nhưng bên cạnh đó, ngành còn có 5 điểm yếu rất khó khắc phục là: Hầu hết nguyên vật liệu vẫn phải nhập khẩu (bông nhập 90%, xơ 100%, thuốc nhuộm 100%, máy móc thiết bị gần 100%, vải khoảng 80-90%, các loại phụ liệu cao cấp chủ yếu là nhập khẩu); Chưa có thương hiệu xuất khẩu thực sự nổi tiếng trong khu vực và quốc tế, mặc dù được tiêu thụ mạnh trên thị trường nội địa và nước ngoài; Khâu thiết kế mẫu vải và mẫu quần áo rất yếu, thông thường là làm theo mẫu do khách hàng đưa đến; Khả năng cạnh tranh kém, tỉ lệ hàng hóa xuất khẩu theo phương thức mua đứt bán đoạn rất ít; Đội ngũ cán bộ quản lý còn thiếu và yếu ở những khâu then chốt như dệt nhuộm, bị phụ thuộc vào chuyên gia nước ngoài nên khó khăn trong vận hành.
Ngành Dệt May muốn phát triển được cần chuẩn bị nguồn nhân lực có đủ khả năng khắc phục được những điểm yếu này, phải tập trung đầu tư vào ngành dệt nhuộm, công nghiệp phụ trợ để chủ động sản xuất vải, giảm tỉ lệ nhập khẩu, tăng tỉ lệ nội địa hóa trên một đơn vị sản phẩm mới có thể tăng khả năng cạnh tranh của sản phẩm nội.
Việt Nam nhất định phải sản xuất được vải
Việt Nam có thể vẫn nhập khẩu xơ, hóa chất, thuốc nhuộm, nhưng nhất định phải sản xuất được vải - đó là lời khẳng định của ông Bùi Xuân Khu trong cuộc họp mới đây với Hội đồng Dệt May Trung Quốc. Theo đó, Việt Nam kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào ngành dệt Việt Nam để phát triển ngành Dệt, chủ động được nguồn nguyên liệu, nâng cao giá trị sản phẩm. Theo lộ trình của Ngành, trong đó Vinatex là hạt nhân, năm 2010, toàn Ngành sẽ sản xuất 1 tỉ m2 vải với tỉ lệ nội địa hóa đạt 45%, trong đó sẽ xuất khẩu 500 triệu m2; năm 2015 sản xuất 1,5 tỉ m2 vải, tỉ lệ nội địa hóa 50%, trong đó xuất khẩu 1 tỉ m2 và năm 2020 sản xuất 2 tỉ m2 vải với tỉ lệ nội địa hóa đạt 60%.
Để thực hiện được mục tiêu này, Ngành sẽ tập trung ưu tiên phát triển sản xuất một số mặt hàng chủ lực, thông dụng, có yêu cầu số lượng cao ở các doanh nghiệp may xuất khẩu như vải bông, bông pha để may áo, may quần, vải dùng trong gia đình; Chọn khâu nhuộm, hoàn tất là khâu then chốt để thực hiện chuyên môn hóa sản xuất và kinh doanh, nhằm nâng cao chất lượng, đẳng cấp mặt hàng và hạ giá thành sản phẩm. Việc chuyên môn hóa và tái cơ cấu ngành dệt nhuộm sẽ tập trung vào việc qui hoạch, xây dựng một số trung tâm nhuộm hoàn tất đủ lớn về qui mô, cho phép nâng cao chất lượng, đẳng cấp mặt hàng; Kiên quyết không đầu tư mở rộng, thu hẹp, tiến tới ngừng hoạt động của các nhà máy nhuộm nhỏ công suất dưới 10 triệu m2/năm, sử dụng thiết bị dưới 50% năng lực, hoạt động không hiệu quả; Chú trọng phát triển các nhà máy dệt nhằm cung cấp vải mộc đảm bảo chất lượng cho xử lý nhuộm và hoàn tất; Các nhà máy sẽ hoạt động theo hình thức công ty cổ phần hay hợp tác kinh doanh.
Với vai trò là hạt nhân liên kết, Vinatex đã và đang trực tiếp triển khai các công trình trọng điểm. Cụ thể, đang tập trung xây dựng 4 cụm công nghiệp dệt may là: Cụm dệt may Phố Nối B (Hưng Yên); Cụm dệt may Hòa Xá (Nam Định); Cụm dệt may Hòa Khánh (Đà Nẵng); Cụm dệt may Nhơn Trạch (TP.Hồ Chí Minh). Các cụm công nghiệp này sẽ được đầu tư theo hướng khép kín từ khâu sản xuất xơ, sợi đến sản xuất vải và nhuộm hoàn tất. Mỗi cụm công nghiệp sẽ xây dựng 01 nhà máy sản xuất xơ polyester công suất 300 tấn/ngày; 01 nhà máy sản xuất vải mộc công suất 30 triệu m2/năm; 01 nhà máy nhuộm hoàn tất với công suất tương đương sản lượng vải là 30 triệu m2/năm.
Đồng thời, việc đầu tư các nhà máy máy nhuộm sẽ tập trung vào những mặt hàng thông dụng nhưng có chất lượng cao và chia theo nhóm hàng. Đó là, mặt hàng vải may sơmi, quần âu tại các công ty Dệt Nam Định, Dệt Việt Thắng và Dệt Đông á; mặt hàng vải denim tại các công ty Dệt Phong Phú và Dệt May Hà Nội, do Dệt Phong Phú làm hạt nhân đầu tư tại Sơn Trà (hợp tác với ITG); mặt hàng vải cho ga, gối, đệm tại các công ty Dệt 8/3, Dệt Thắng Lợi; mặt hàng vải nhung kẻ, nhung trơn do liên doanh Vinatex và Teachang tại Yên Mỹ sản xuất.
Kêu gọi đầu tư
Để đảm bảo thực hiện được mục tiêu đề ra thì ngành Dệt May cần rất nhiều vốn. Giai đoạn 2006-2010, ngành cần xấp xỉ 2 tỉ USD, trong đó vốn cho dệt nhuộm chiếm 82% và giai đoạn 2011-2015 cần khoảng 2,7 tỉ USD và vốn cho dệt nhuộm chiếm 86%. Bên cạnh đó cũng sẽ tập trung đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng đủ yêu cầu của các khâu sản xuất, nhất là những khâu có yêu cầu kỹ thuật cao như dệt, nhuộm. Giai đoạn 2006-2010 sẽ cần đào tạo khoảng hơn 13.000 lao động và giai đoạn 2011-2015 khoảng trên 35.000 lao động. Công tác đào tạo này cũng cần một số vốn rất lớn.
Với lượng vốn cần nhiều như vậy, thì ngoài việc huy động vốn tự có, vốn từ bán cổ phần, phát hành trái phiếu, cổ phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán, cho thuê tài chính… ngành Dệt May đang tích cực kêu gọi các nhà đầu tư nước ngoài, khuyến khích các thành phần kinh tế đầu tư vào lĩnh vực dệt may. Bên cạnh kêu gọi các dự án ODA, các dự án liên doanh liên kết, Ngành cũng kiến nghị Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí cho công tác đào tạo cán bộ và nghiên cứu phát triển phục vụ chương trình vải phục vụ cho may xuất khẩu. Đồng thời, xây dựng cơ chế chính sách thu hút đầu tư, xúc tiến đầu tư ngành dệt nhuộm.
