[eMagazine] Doanh nghiệp nội tăng tốc đầu tư, tạo xung lực mới cho công nghiệp hỗ trợ Việt Nam

Công nghiệp hỗ trợ từ lâu được xác định là nền tảng quan trọng cho sự phát triển của các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo. Tuy nhiên, tại Việt Nam, lĩnh vực này phát triển chưa tương xứng với tiềm năng và chưa đáp ứng được yêu cầu của nền công nghiệp hiện đại.

Hiện nay, cả nước có khoảng hơn 7.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực liên quan đến công nghiệp hỗ trợ, nhưng chỉ một phần nhỏ đủ khả năng cung ứng trực tiếp cho các tập đoàn lớn.

Theo Bộ Công Thương, 94% kim ngạch nhập khẩu của Việt Nam là nguyên liệu, linh kiện, phụ tùng, trong đó nhiều chủng loại hoàn toàn có thể sản xuất trong nước nếu năng lực công nghiệp nền tảng được đầu tư bài bản. Hiện nay, cả nước có khoảng hơn 7.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực liên quan đến công nghiệp hỗ trợ, nhưng số doanh nghiệp đạt tiêu chuẩn trở thành nhà cung ứng cấp 1, cấp 2 cho các tập đoàn quốc tế vẫn rất ít. Các doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đa số có quy mô nhỏ và vừa, thiếu vốn để đầu tư thiết bị mới, thiếu nguồn nhân lực có kỹ năng kỹ thuật cao, và chưa hình thành được mạng lưới liên kết chặt chẽ với doanh nghiệp FDI.

Tỷ lệ nội địa hóa trong nhiều ngành công nghiệp mũi nhọn vẫn còn thấp: dệt may - da giày đạt khoảng 45 - 50%, cơ khí chế tạo 15 - 20%, lắp ráp ô tô từ 15 - 20%... Riêng ngành dệt may dù xuất khẩu hơn 40 tỷ USD mỗi năm nhưng vẫn phụ thuộc lớn vào sợi, vải và phụ liệu nhập khẩu.

Không chỉ hạn chế về năng lực sản xuất, doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ còn gặp khó trong việc tiếp cận vốn dài hạn, thiếu mặt bằng sản xuất quy mô, ít doanh nghiệp đầu tư vào R&D, và chưa đủ khả năng đáp ứng yêu cầu khắt khe về chất lượng, quy trình, tiêu chuẩn môi trường của các tập đoàn toàn cầu. Điều này khiến khả năng tham gia chuỗi cung ứng quốc tế còn khiêm tốn.

Trong bối cảnh chuỗi cung ứng thế giới đang dịch chuyển mạnh mẽ và nhiều tập đoàn đa quốc gia tìm kiếm nguồn cung mới, Việt Nam đứng trước cơ hội lớn. Tuy nhiên, để tận dụng được thời cơ này, nội lực ngành sản xuất cần có sự bứt phá kịp thời.

Chính trong giai đoạn này, doanh nghiệp Việt bắt đầu cho thấy sự chuyển mình mạnh mẽ, dám đầu tư lớn, dám làm chủ công nghệ và dám cạnh tranh với các nhà cung ứng quốc tế. Những tháng đầu năm 2025 ghi nhận các doanh nghiệp Việt liên tiếp công bố các dự án có tổng vốn hàng nghìn tỷ đồng. Đây là tín hiệu tích cực cho thấy doanh nghiệp trong nước đã chuyển từ tâm thế thụ động sang chủ động đầu tư, nâng cấp năng lực công nghệ, tăng tỷ lệ nội địa hóa và hướng tới chuẩn mực toàn cầu.

Các dự án được đầu tư gần đây không chỉ thể hiện quy mô vốn ấn tượng, mà quan trọng hơn là tư duy phát triển mới: lấy công nghệ làm trọng tâm, lấy R&D làm nền tảng và hướng tới sản xuất xanh, bền vững theo chuẩn quốc tế. Làn sóng đầu tư ấy đang giúp công nghiệp hỗ trợ Việt Nam hình thành những chuỗi liên kết mang tính nền tảng, tạo momentum tăng trưởng trong giai đoạn mới.

Trong lĩnh vực dệt may, ngày 22/1/2025, Tập đoàn Thái Tuấn đưa vào hoạt động nhà máy sản xuất vải và may mặc trị giá gần 4.400 tỷ đồng tại Long An, sau 3 năm thi công. Đây là dự án lớn nhất từ trước đến nay của doanh nghiệp, đánh dấu sự nâng cấp mạnh mẽ trong năng lực sản xuất nguyên liệu ngành dệt may.

Đại diện Tập đoàn Thái Tuấn cho biết, nhà máy mới ở Long An là dự án có vốn đầu tư lớn nhất từ trước đến nay, hơn 4.380 tỷ đồng, trên tổng diện tích 130.000 m2. Với quy mô lớn và đầu tư hệ thống thiết bị mới nhất, nơi đây dự kiến sản xuất 60 triệu mét vải mỗi năm.

Nhà máy quy hoạch 9 khu vực gồm: máy se, máy đánh ống, máy chập khí, dệt, nhuộm, lò hơi, hoàn thiện sản phẩm, vải thành phẩm và khu xử lý chất thải. Toàn bộ dây chuyền phục vụ nghiên cứu, thí nghiệm sản phẩm mới được chuyển giao từ Nhật và châu Âu, tích hợp loạt công năng hiện đại, tự động hóa, góp phần tối ưu hóa chi phí sản xuất, nâng cao hiệu quả vận hành và đáp ứng yêu cầu về sản lượng.

Ông Trần Hoài Nam - Tổng giám đốc kiêm Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Thái Tuấn cho biết, Tập đoàn xác định đổi mới, ứng dụng công nghệ hiện đại vào sản xuất là yếu tố then chốt để nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh trên thị trường. Nhà máy mới đi vào hoạt động có thể tạo động lực phát triển kinh tế, xã hội, góp phần giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho hàng nghìn lao động, đồng thời thúc đẩy tăng trưởng giá trị sản xuất công nghiệp và kim ngạch thương xuất khẩu địa phương.

Dự án không chỉ giúp Thái Tuấn củng cố vị thế trong ngành mà còn góp phần giải quyết nút thắt bấy lâu của ngành dệt may Việt Nam về nguyên phụ liệu nói chung và vải nói riêng, qua đó chủ động nguồn nguyên phụ liệu, giảm phụ thuộc nhập khẩu, nâng cao năng lực tự chủ sản xuất và cải thiện tỷ lệ nội địa hóa, đáp ứng yêu cầu truy xuất nguồn gốc trong bối cảnh chuỗi cung ứng toàn cầu yêu cầu cao hơn về tính bền vững.

Ngày 3/2/2025, THACO INDUSTRIES khánh thành tổ hợp nhà máy sản xuất linh kiện phụ tùng ô tô và Trung tâm R&D với quy mô lớn, công nghệ hiện đại, trên tổng diện tích 8 hecta, giá trị đầu tư hơn 2.500 tỷ đồng.

Trung Tâm R&D THACO INDUSTRIES được xây dựng trên diện tích 30.000 m2, bao gồm: Trung tâm thiết kế; Trung tâm thí nghiệm vật liệu và thử nghiệm sản phẩm; Xưởng sản xuất mẫu và hội trường đa năng, với tổng vốn đầu tư gần 40 triệu USD. Trung tâm được đầu tư hệ thống trang thiết bị thí nghiệm, thử nghiệm hiện đại, như thiết bị phân tích tế vi kim loại, thiết bị thử nghiệm độ xuyên sáng, thiết bị đo độ đồng màu trên nền nhựa, thiết bị đo kiểm CMM và các phần mềm thiết kế, mô phỏng tiên tiến, cùng với đội ngũ hơn 1.000 chuyên gia và kỹ sư giàu kinh nghiệm để nghiên cứu và phát triển sản phẩm, đáp ứng nhu cầu của các Tập đoàn thành viên thuộc THACO, các khách hàng, đối tác trong nước và xuất khẩu.

Nhà máy Sản xuất Linh kiện Khung thân vỏ ô tô có tổng vốn đầu tư 30 triệu USD, được xây dựng trên diện tích 15.000 m2, với các trang thiết bị, hệ thống dây chuyền công nghệ hiện đại, như: thiết bị dập liên hợp gồm tổ hợp 4 máy (1 máy dập 1.600 tấn, 1 máy 1.000 tấn và 2 máy 800 tấn), cùng với hệ thống robot cấp phôi tự động, máy cắt laser 3D, robot hàn, robot ép biên dạng, và các máy dập có lực dập từ 50 tấn đến 1.000 tấn, với công suất 50.000 bộ linh kiện dập cabin xe tải, 5.000 bộ xe bus, 200.000 bộ body xe du lịch và 500.000 bộ linh kiện dập cơ khí khác/năm; thiết bị dập khung chassis cho xe tải nhẹ đến xe tải nặng và đầu kéo, với lực dập 6.300 tấn, cùng với dây chuyền hàn, lắp ráp chassis với công suất 50.000 bộ/năm.

Nhà máy Sản xuất Kính ô tô cao cấp có diện tích 15.000 m2, tổng vốn đầu tư 25 triệu USD, trong đó Xưởng sản xuất kính xe du lịch có công suất 300.000 bộ/năm, bao gồm: Dây chuyền sản xuất kính cửa, dây chuyền sản xuất kính lưng, dây chuyền sản xuất kính chắn gió, với công nghệ hoàn toàn mới, sử dụng lò cường lực 3D, dập khuôn có độ chính xác cao, tự động hoá hoàn toàn các công đoạn cắt - mài - khoan, in lụa, ghép phim, đáp ứng tiêu chuẩn chất lượng của các thương hiệu ô tô quốc tế; và xưởng sản xuất kính xe tải, bus, với công suất 150.000 bộ/năm.

Nhà máy Sản xuất Thiết bị điện ô tô được xây dựng trên diện tích 20.000 m2, với tổng vốn đầu tư 20 triệu USD, có công suất 150.000 bộ dây điện và 50.000 bộ linh kiện, thiết bị điện tử ô tô du lịch/ năm. Nhà máy được trang bị các dây chuyền, máy móc thiết bị tích hợp đa chức năng với các công đoạn cắt, bấm, tuốt tự động, cùng với các băng chuyền lắp ráp chuyên dụng và hệ thống kiểm tra chất lượng theo tiêu chuẩn quốc tế, đáp ứng sản lượng và yêu cầu xuất khẩu.

Việc đưa vào vận hành đồng bộ trung tâm nghiên cứu, thử nghiệm và các nhà máy công nghệ cao giúp THACO INDUSTRIES dần hình thành một trung tâm sản xuất linh kiện ô tô mang tầm khu vực, tiến gần hơn tới mục tiêu phát triển chuỗi cung ứng nội địa quy mô lớn, đủ năng lực tham gia sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu và cạnh tranh với các doanh nghiệp nước ngoài.

Song song với các dự án lớn của THACO INDUSTRIES và Thái Tuấn, lĩnh vực cơ khí chế tạo cũng ghi nhận bước tiến quan trọng với sự kiện Công ty Cổ phần Thiết bị và giải pháp cơ khí Automech khởi công Nhà máy sản xuất số 2 tại Bắc Ninh vào ngày 26/10/2025. Đây tiếp tục là tín hiệu tích cực, thể hiện nỗ lực tự chủ và cam kết lâu dài của doanh nghiệp cơ khí Việt Nam.

Dự án được đầu tư xây dựng trên diện tích nhà xưởng và mặt bằng sản xuất rộng 10.000m2, với mục tiêu tăng gấp đôi năng lực sản xuất hiện tại, tập trung sản xuất các sản phẩm cơ khí chính xác, linh kiện, cụm linh kiện quan trọng cho ngành ô tô, xe máy, thiết bị gia dụng. Dây chuyền và thiết bị hiện đại nhập khẩu từ các thương hiệu máy móc hàng đầu thế giới giúp vận hành nhà máy theo mô hình sản xuất thông minh, áp dụng công nghệ số trong quản lý sản xuất, kiểm soát chất lượng và bảo trì thiết bị, nhằm tối ưu năng suất và đảm bảo độ chính xác cao cho từng sản phẩm. Thiết bị nhập khẩu từ Nhật Bản, châu Âu và Hàn Quốc giúp Automech tăng gấp đôi năng lực sản xuất linh kiện cơ khí chính xác, phục vụ ô tô, xe máy, thiết bị gia dụng và máy móc công nghiệp.

Theo đại diện Automech, việc xây dựng nhà máy mới nằm trong kế hoạch phát triển dài hạn của doanh nghiệp, hướng đến mục tiêu nâng cao tỷ lệ nội địa hóa các chi tiết cơ khí, cụm chi tiết hoàn chỉnh phục vụ ngành ô tô, điện tử, gia dụng, chế tạo máy.

Automech ngay từ khi thành lập đã xác định công nghiệp hỗ trợ, cơ khí chế tạo là nền tảng cho sự phát triển toàn diện của các ngành công nghiệp tại Việt Nam. Công ty đã từng bước tiếp cận công nghệ hiện đại từ châu Âu, Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc, đầu tư vào nguồn nhân lực, xây dựng chuỗi cung ứng nội địa nhằm giảm sự phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu.

Cũng nằm trong chiến lược phát triển dài hạn, Automech hướng tới và tạo ra hệ sinh thái liên kết giữa các doanh nghiệp sản xuất trong nước, đặc biệt là những khách hàng đã và đang sử dụng thiết bị, máy móc do Automech cung cấp, để cùng chia sẻ năng lực, chuẩn hóa quy trình và đáp ứng yêu cầu kỹ thuật của các tập đoàn đa quốc gia.

Theo đó, Automech đặt mục tiêu trở thành doanh nghiệp tiên phong và dẫn dắt trong ngành công nghiệp hỗ trợ, không chỉ gia tăng năng lực sản xuất nội địa mà còn mở đường để các doanh nghiệp Việt khác có cơ hội tham gia chuỗi cung ứng trong nước và quốc tế, góp phần khẳng định vị thế của ngành cơ khí Việt Nam trên bản đồ công nghiệp toàn cầu.

Trong giai đoạn tới, doanh nghiệp sẽ tiếp tục đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước để ứng dụng công nghệ mới, đồng thời mở rộng năng lực sản xuất phục vụ xuất khẩu. Công ty cũng đặt mục tiêu trở thành đối tác tin cậy của các doanh nghiệp FDI và Tập đoàn sản xuất lớn, từng bước tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị công nghiệp hỗ trợ, đóng góp cho sự phát triển của nền công nghiệp Việt Nam.

Từ các doanh nghiệp quy mô lớn đóng vai trò “đầu tàu” trong hệ sinh thái cho đến những nhà sản xuất tham gia trực tiếp vào chuỗi cung ứng, có thể thấy doanh nghiệp Việt đang chuyển dịch rõ rệt từ mô hình gia công sang mô hình làm chủ công nghệ và sản phẩm. Điểm chung của các dự án là sự mạnh dạn đầu tư vào máy móc mới, công nghệ lõi, tự động hóa và đặc biệt là năng lực R&D.

Sự chủ động này không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao chất lượng sản phẩm mà còn tăng khả năng tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu ở những công đoạn có giá trị cao hơn. Đây là nền tảng quan trọng để Việt Nam giảm dần phụ thuộc vào linh kiện, thiết bị nhập khẩu và tiến từng bước trong mục tiêu xây dựng ngành công nghiệp tự chủ.

Trong bối cảnh cả nước đang nỗ lực nâng cao năng lực công nghiệp chế biến, chế tạo, sự xuất hiện của các dự án quy mô lớn tạo ra động lực tăng trưởng mới. Khi những nhà máy này vận hành ổn định, năng lực sản xuất nội địa sẽ được củng cố đáng kể, đồng thời hình thành mạng lưới liên kết chặt chẽ hơn giữa doanh nghiệp Việt và doanh nghiệp FDI.

Việc doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ trong nước phát triển cả về quy mô lẫn chất lượng sẽ góp phần nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế, hỗ trợ các ngành sản xuất chủ lực và tạo nền tảng thu hút dòng FDI chất lượng cao, trong bối cảnh các tập đoàn quốc tế đang tìm kiếm hệ sinh thái cung ứng linh kiện hoàn chỉnh, ổn định và đạt chuẩn quốc tế.