Là “thủ phủ khoai lang” của miền Tây suốt nhiều thập kỷ, Bình Tân nay bước vào một dấu mốc chưa từng có khi khoai lang tím sấy của địa phương lần đầu tiên được chứng nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia vào tháng 1/2025. Từ những ruộng khoai bạt ngàn đến dây chuyền chế biến hiện đại, khoai lang Bình Tân đã mang một diện mạo mới – một cơ hội mới – để đặc sản trứ danh của vùng phù sa Vĩnh Long vươn xa hơn trên thị trường trong nước và quốc tế. Thành quả này không chỉ là niềm tự hào của người trồng khoai, mà còn là minh chứng cho sức bật mạnh mẽ của nông sản địa phương khi được đầu tư bài bản và tham gia vào chương trình OCOP.

Bình Tân có diện tích trồng khoai lang lớn nhất tỉnh Vĩnh Long. Khoai lang Bình Tân có ưu điểm vượt trội: ruột tím đậm giàu anthocyanin, ngọt bùi, dẻo nhẹ, đặc biệt phù hợp cho chế biến công nghiệp. Nhờ thổ nhưỡng sét pha thịt đặc trưng, củ khoai có độ dẻo và hương vị khác biệt.

Trước khi có chương trình OCOP, hầu hết nông dân trồng khoai theo kinh nghiệm, không theo quy trình chuẩn. Giá khoai biến động từng ngày, có vụ chỉ vài nghìn đồng một ký khiến người dân không đủ chi phí thu hoạch.

Năm 2018, chương trình Mỗi xã một sản phẩm - OCOP được triển khai rộng khắp, mở ra cơ hội để Bình Tân đưa khoai lang trở thành sản phẩm chủ lực mang tính đặc sản địa phương. OCOP không chỉ là bộ tiêu chí đánh giá sản phẩm, mà còn là động lực để nông dân, hợp tác xã và doanh nghiệp thay đổi tư duy sản xuất theo hướng chuyên nghiệp.

Việc tham gia OCOP yêu cầu sản phẩm phải có vùng nguyên liệu ổn định, đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, có bao bì - nhãn mác rõ ràng và đặc biệt phải có truy xuất nguồn gốc. Từ đó, địa phương bắt đầu quy hoạch lại vùng trồng, mở các lớp tập huấn kỹ thuật và hướng dẫn nông dân ghi chép nhật ký sản xuất, tuân thủ quy trình VietGAP.

Diện tích trồng khoai được phân vùng rõ ràng, từng bước chuẩn hóa kỹ thuật. Nông dân bắt đầu ghi chép nhật ký canh tác, hạn chế dùng thuốc hóa học và tuân thủ quy trình trồng sạch. Quan trọng hơn, họ dần chuyển từ sản xuất đơn lẻ sang tham gia các mô hình liên kết.

Doanh nghiệp và hợp tác xã ký hợp đồng bao tiêu với người dân, giúp họ yên tâm sản xuất khi biết chắc đầu ra, biết giá thu mua trước khi xuống giống và được hỗ trợ kỹ thuật xuyên suốt quá trình canh tác.

Nhiều bà con cho biết, hiện riêng loại khoai lang tím Nhật có giá 1,2 triệu đồng/tạ, tăng gấp đôi so với cùng kỳ năm trước. Sau khi trừ chi phí, nông dân lãi từ 400 - 500 triệu đồng mỗi ha.

Trong hành trình đưa khoai lang Bình Tân vươn ra thị trường, công tác xúc tiến thương mại đóng vai trò quan trọng. Tỉnh Vĩnh Long đã chủ động tổ chức và tham gia nhiều sự kiện quảng bá, từ các tuần lễ nông sản tại Hà Nội, TP.HCM, Đồng Nai, Cần Thơ cho đến những hội chợ OCOP khu vực và toàn quốc.

Những nỗ lực này giúp sản phẩm dần xuất hiện ở nhiều kênh bán lẻ hiện đại, từ siêu thị đến cửa hàng đặc sản và các nền tảng thương mại điện tử. Nhờ sự chuyên nghiệp trong cách giới thiệu và chất lượng ổn định, khoai lang Bình Tân không chỉ tạo được chỗ đứng trên thị trường nội địa mà còn bắt đầu tiến ra thị trường quốc tế. Một số lô hàng thử nghiệm đã được xuất sang Singapore và Hàn Quốc, mở ra tín hiệu tích cực cho khả năng xuất khẩu bền vững.

Từ khi tham gia chương trình OCOP, công nghiệp chế biến đã trở thành yếu tố then chốt giúp khoai lang Bình Tân bước sang một giai đoạn phát triển mới. Nếu trước đây doanh nghiệp chỉ thu mua khoai tươi để xuất bán thô, dễ bị ép giá và khó kiểm soát chất lượng, thì nay nhiều cơ sở đã mạnh dạn đầu tư dây chuyền chế biến hiện đại, từ máy sấy, kho lạnh cho đến hệ thống đóng gói tự động. Những củ khoai sau khi thu hoạch được chế biến thành nhiều sản phẩm giá trị cao hơn như khoai lang sấy giòn, sấy dẻo, snack ăn liền hay bột khoai lang tiện dụng.

Nhờ chế biến sâu, giá trị của khoai lang được nâng lên rõ rệt, thậm chí cao gấp nhiều lần so với bán tươi. Theo các báo cáo thị trường, khoai lang tím Bình Tân tươi thường chỉ dao động từ 5.000-15.000 đồng/kg (có thời điểm xuống 3.000 đồng/kg), trong khi các sản phẩm khoai lang tím sấy OCOP được bán ở mức 150.000-300.000 đồng/kg. Như vậy, nhờ chế biến sâu, giá trị của khoai lang được nâng lên gấp 10-20 lần so với bán tươi.”

Sản phẩm sau chế biến có thời hạn sử dụng dài hơn, chất lượng ổn định và đáp ứng tốt các tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, qua đó đủ điều kiện vào hệ thống siêu thị và tiếp cận các thị trường xuất khẩu tiềm năng. Đây được xem là bước chuyển mang tính quyết định, giúp khoai lang Bình Tân thoát khỏi tình trạng phụ thuộc mùa vụ và tạo ra dòng sản phẩm có thể phân phối quanh năm.

Để đa dạng hóa và chế biến sâu khoai lang, nhiều hợp tác xã, doanh nghiệp và hộ sản xuất tại Bình Tân những năm qua đã mạnh dạn đầu tư cơ sở vật chất, mở rộng quy mô chế biến, đồng thời tuân thủ nghiêm các tiêu chí về chất lượng và an toàn vệ sinh thực phẩm. Xu hướng chung là phát triển sản phẩm dựa trên lợi thế đặc trưng của địa phương, gắn với vùng nguyên liệu ổn định và đạt chuẩn, nhằm đáp ứng yêu cầu ngày càng cao của thị trường. Chính những nỗ lực này đã tạo ra nền tảng vững chắc để khoai lang tím Bình Tân bước vào chương trình OCOP và từng bước khẳng định vị thế.

Công ty TNHH Đông Phát Food được xem là một trong những doanh nghiệp tiêu biểu của tỉnh Vĩnh Long trong lĩnh vực chế biến sâu. Năm 2020, sản phẩm khoai lang tím sấy của Công ty chính thức đạt chứng nhận OCOP 4 sao, đánh dấu bước khởi đầu quan trọng trong lộ trình nâng tầm đặc sản khoai lang Bình Tân. Từ nền tảng này, doanh nghiệp tiếp tục đầu tư mạnh mẽ vào chất lượng, củng cố vùng nguyên liệu và mở rộng kênh tiêu thụ.

Để đạt được bước tiến dài này, Đông Phát Food đã đầu tư hệ thống máy móc hiện đại nhằm nâng cao chất lượng chế biến, từ khâu sơ chế, sấy đến đóng gói. Đồng thời, công ty chủ động liên kết với các nhà cung cấp uy tín trong tỉnh, ký kết hợp tác với nhiều hợp tác xã đạt chứng nhận VietGAP để đảm bảo nguồn nguyên liệu đầu vào đạt chuẩn. Mỗi lô nguyên liệu đều được sàng lọc kỹ trước khi đưa vào sản xuất, giúp sản phẩm giữ được sự đồng nhất về chất lượng và đáp ứng tốt yêu cầu thị trường.

Năm 2023, sản phẩm tiếp tục tái chứng nhận OCOP 4 sao lần 1, nhờ đáp ứng các tiêu chuẩn ISO 22000, HACCP, HALAL và mở rộng xuất khẩu sang các thị trường như: Trung Quốc, Đài Loan (Trung Quốc), Brazil, Trung Đông.

Đến tháng 1/2025 sản phẩm khoai lang tím sấy của Công ty TNHH Đông Phát Food chính thức được công nhận OCOP 5 sao cấp quốc gia đã mở ra cơ hội lớn hơn cho Công ty trong việc mở rộng xuất khẩu và nâng cao giá trị của đặc sản Bình Tân.

Những năm qua, tỉnh Vĩnh Long và Bình Tân đã chủ động triển khai nhiều chính sách hỗ trợ mang tính nền tảng, giúp sản phẩm có đủ điều kiện để bước vào chương trình OCOP và phát triển bền vững.

Theo Quyết định 590/QĐ-UBND năm 2018, khoai lang được xác định là sản phẩm nông nghiệp chủ lực, được ưu tiên xây dựng thương hiệu, quảng bá và phát triển chuỗi giá trị bền vững. Tỉnh cũng ban hành kế hoạch triển khai OCOP hằng năm, tập trung chuẩn hóa vùng nguyên liệu, hỗ trợ doanh nghiệp - HTX tham gia chương trình, đồng thời thúc đẩy xúc tiến thương mại và đầu tư chế biến sâu. Nhờ vậy, khoai lang tím Bình Tân có điều kiện thuận lợi để nâng hạng sản phẩm, mở rộng thị trường và khẳng định vị thế đặc sản trên bản đồ OCOP quốc gia.”

Từ những chính sách cấp tỉnh làm nền tảng, Bình Tân đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể nhằm đưa khoai lang trở thành sản phẩm OCOP tiêu biểu. Trước hết, địa phương tập trung chuẩn hóa vùng nguyên liệu bằng cách quy hoạch các khu vực trồng tập trung, hướng dẫn nông dân áp dụng quy trình VietGAP và kiểm soát chặt chẽ chất lượng củ khoai trước khi đưa vào nhà máy. Nhờ đó, nguồn nguyên liệu phục vụ chế biến luôn đảm bảo độ đồng đều và an toàn, tạo điều kiện cho doanh nghiệp yên tâm đầu tư công nghệ.

Song song đó, địa phương cũng hỗ trợ tích cực cho doanh nghiệp và hợp tác xã tham gia OCOP. Những đơn vị như Công ty Đông Phát Food được tạo điều kiện tiếp cận nguồn vốn để đầu tư máy sấy, kho lạnh và dây chuyền sản xuất tự động; đồng thời được hướng dẫn hoàn thiện hồ sơ OCOP và tham gia các hội chợ, tuần lễ nông sản để quảng bá sản phẩm.

Hoạt động xúc tiến thương mại cũng được đẩy mạnh ở cả cấp tỉnh và cơ sở. Sản phẩm khoai lang tím sấy được kết nối với các chuỗi siêu thị lớn, đưa lên những sàn thương mại điện tử phổ biến và tham dự nhiều hội chợ OCOP cấp quốc gia. Đặc biệt, một số lô hàng đã tiếp cận được các thị trường nước ngoài như Hàn Quốc, Brazil và Nga, mở ra triển vọng phát triển xuất khẩu ổn định trong tương lai.