Nho Hạ Đen “bén rễ” đất Sơn La

Là một tỉnh miền núi cao thuộc phía Tây Bắc Việt Nam, những năm qua, Sơn La nằm trong số những địa phương đi đầu cả nước về phát triển mô hình cây ăn quả với nhiều giống cây trồng mới, mang lại thu nhập cao cho người dân, trong đó nổi bật là cây nho Hạ Đen.

Năm 2017, Nho Hạ Đen được du nhập vào Việt Nam và được trồng thí nghiệm thành công ở Đại học Nông Lâm Bắc Giang và sau đó được nhân rộng ra nhiều vùng trên cả nước. Cây có đặc điểm sinh trưởng khỏe, cho 2 - 3 vụ quả/năm, thời gian cắt cành đến chín khoảng 110 - 120 ngày.

Khi chín nho có màu tím thẫm, vỏ căng bóng, thịt quả dày, có vị ngọt sắc và mùi thơm dễ chịu và đặc biệt là không có hạt. Để cây nho phát triển tốt, sai quả cần tuân theo kỹ thuật nghiêm ngặt. Phải thực hiện cắt tỉa cây thường xuyên, việc phòng trừ sâu bệnh phải theo định kỳ.

Nho Hạ Đen phù hợp với khí hậu nắng, nóng, ẩm và sức đề kháng tốt. Trước khi trồng tiến hành làm luống và đào hố với kích thước 40x40 cm. Cây cách cây từ 70 - 80cm; hàng cách hàng 2,6 - 3m. Trước khi trồng cần bón phân chuồng ủ hoai mục và lấp đất  khoảng 15 ngày.

Giai đoạn trước khi cây trổ hoa, sau khi đậu quả và khi quả lớn, có thể sử dụng thêm một số loại phân bón có hàm lượng canxi cao như canxibore, Kali trắng (kali sulfat) để bón; đồng thời trước khi thu hoạch 15 ngày cũng dừng việc tưới nước nhằm cho quả nho khi chín có màu đen nhánh, ngọt lịm.

Khi hoa bắt đầu nở thì tiến hành tỉa hoa, chỉ để lại 1 chùm hoa trên mỗi cành, mỗi chùm hoa để lại 15 - 20 nhánh hoa, sau đó tiến hành thụ phấn cho hoa. Khi quả có đường kính khoảng 0,5 - 1cm, mỗi chùm chỉ nên để từ 60 - 70 quả nhằm tạo sự thông thoáng để quả phát triển và tạo hình dáng cho chùm quả nho.

Nho Hạ đen được xếp vào dạng giàu dưỡng chất nhất. Quả có thành phần giàu canxi, các loại Vitamin và khoáng chất như B1, B2, B6.... Đặc biệt hàm lượng dưỡng chất và các axit amin dồi dào giúp nâng cao sức đề kháng đồng thời có lợi cho hệ tiêu hóa.

Những năm trở lại đây, mô hình trồng nho hạ đen được nhiều hộ dân các nhà vườn và hợp tác xã tại các huyện Sông Mã, Mai Sơn, Mộc Châu, thành phố Sơn La lựa chọn đưa vào trồng vì đây là cây trồng mới, đem lại giá trị kinh tế cao. So với nhiều nơi khác, quả nho Sơn La có vị đậm, ngon và ngọt hơn.

Nhận thấy tiềm năng kinh tế từ cây nho, Công ty CP giống cây trồng Sơn La đã thành công đưa giống nho hạ đen trồng tại Sơn La và đồng thời đang tiếp tục nhân rộng diện tích. Từ giống cây mới này trên địa bàn huyện Mai Sơn thời gian gần đây, cây nho đang được một số nông dân lựa chọn đưa vào trồng.

Giống nho hạ đen có những ưu điểm đầu tư giống một lần, cho thu hoạch liên tục từ 15-20 năm. Mỗi năm, thu hoạch 2 vụ vào tháng 6 và tháng 12; thời gian thu hoạch kéo dài khoảng 2,5 tháng.

Nếu như năm đầu, với 1.000m2 đất trồng nho cho thu hoạch 1,5 tấn, thì đến năm thứ 2 cùng với diện tích người trồng sẽ thu về trên 2 tấn, năng suất sẽ tăng dần theo độ tuổi của cây. Do đó, vốn đầu tư ban đầu lớn nhưng hiệu quả kéo dài, càng về sau càng tiết kiệm chi phí.

Tính trên một đơn vị diện tích, giá trị cây nho Hạ Đen cho hiệu quả kinh tế cao hơn hẳn những cây trồng khác. 1 kg quả có giá dao động từ 150 nghìn - 180 nghìn đồng. Trừ chi phí lãi khoảng 80 triệu đồng/ha/vụ. Đây sẽ là hướng phát triển kinh tế cho thu nhập ổn định đối với người nông dân.

Anh Nguyễn Văn Khoa, chủ nông trại An Dương, bản Hoa Mai, xã Chiềng Ban, huyện Mai Sơn mới đầu đã trồng thử nghiệm khoảng 500 gốc nho Hạ Đen. Áp dụng kỹ thuật chăm sóc đúng phương pháp, toàn bộ diện tích nho cho thu hoạch, quả ngọt đậm vị. Năm 2020, gia đình cải tạo, tăng diện tích trồng lên gần 1.000 m², với 1.200 gốc nho.

Nhờ chăm sóc kỹ lưỡng, vườn nho của gia đình anh Khoa cho năng suất cao, sản lượng đạt khoảng 1 tấn quả. Anh đã quảng bá hình ảnh vườn nho lên các trang mạng xã hội; thiết lập định vị tìm kiếm nông trại để thu hút khách đến tham quan, trải nghiệm và mua sản phẩm.

Công ty TNHH Nông lâm nghiệp Sông Mã, huyện Sông Mã cũng đã thu được những hiệu quả bước đầu sau khi thử nghiệm trồng giống nho Hạ đen. Năm 2020, Công ty đầu tư 200 triệu đồng làm hệ thống nhà lưới rộng 5.000m²; huyện hỗ trợ 1.300 cây nho giống đồng thời hỗ trợ chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc; sau gần 1 năm, cây nho cho thu hoạch. Đến nay, Công ty mở rộng diện tích trồng 3.000 cây nho. Đây là mô hình trồng nho Hạ Đen thành công đầu tiên trên địa bàn huyện Sông Mã.

Chăm sóc theo quy trình sản xuất hữu cơ, sản phẩm nho của Công ty đã được cấp chứng nhận sản xuất an toàn theo tiêu chuẩn VietGAP; đang hoàn thiện hồ sơ để được chứng nhận là sản phẩm OCOP. Dự kiến vụ này, vườn nho sẽ cho thu hoạch khoảng 4 tấn quả. Sản phẩm nho hạ đen của Công ty được xuất bán với giá từ 100.000 - 120.000 đồng/kg.

Hiệu quả từ mô hình trồng nho Hạ Đen đã làm đa dạng hóa sản phẩm nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao tại Mai Sơn, mở ra mô hình kinh tế mới, góp phần nâng cao thu nhập cho bà con.

Chuyển đổi sang mô hình trồng nho công nghệ cao được ngành nông nghiệp tỉnh Sơn La đánh giá là một trong những thay đổi chiến lược trong sản xuất, kinh doanh nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất trên cùng đơn vị canh tác.

Ông Nguyễn Thanh Hải tại xã Chiềng Mung (huyện Mai Sơn) là một trong những hộ thành công khi chuyển đổi sang giống cây trồng mới ứng dụng công nghệ cao. Sau khi đi học tập kinh nghiệm tại một số địa phương trong và ngoài huyện, ông trồng thử nghiệm 1.000 gốc nho Hạ Đen trong nhà lưới, lắp đặt hệ thống mái che; các luống trồng thiết kế bạt phủ để tránh mầm bệnh, cỏ dại.

Năm đầu, toàn bộ diện tích chỉ cho thu hoạch 1,5 tấn, đến năm thứ 2 trở đi cho thu hoạch trên 2 tấn quả, giá trung bình từ 130.000-150.000 đồng/kg. Để kết nối tiêu thụ ông đã đã tìm và liên kết được các đầu mối để đưa sản phẩm nho Hạ Đen vào các chuỗi siêu thị, cửa hàng nông sản sạch trên địa bàn thành phố Hà Nội và một số địa phương khác trong cả nước.

Với diện tích 3.000m2 đất, chăm sóc đúng quy trình, thực hiện khắt khe các bước chăm bón, nhờ vậy toàn bộ sản phẩm nho Hạ Đen của gia đình ông có hợp đồng bao tiêu sản phẩm. Với giá bán hiện nay, theo ước tính gia đình ông thu về không trên 600 triệu đồng.

Vườn nho giống Hạ Đen của anh Nguyễn Đình Tuấn tại thôn 6, xã Chiềng Mung (huyện Mai Sơn) được áp dụng mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao, hình thức canh tác theo hướng hữu cơ đã thu được hiệu quả khả quan. Sau hơn 1 năm triển khai, mô hình bước đầu đã cho ra sản phẩm hàng hóa đảm bảo an toàn, chất lượng cao.

Anh đã đầu tư khoảng 1,4 tỷ đồng lắp đặt hệ thống nhà màng và hệ thống tưới tự động và mua 1.500 cây giống về trồng thử nghiệm trên diện tích sản xuất 6.000 m². Tập trung áp dụng đúng kỹ thuật chăm sóc vườn nho giống cây đầu dòng, đồng thời triển khai nhân giống nho Hạ Đen không hạt từ giống đầu dòng. Chỉ sau 6 tháng, vườn nho được mở rộng lên gấp đôi, với tổng số 3.000 cây trồng.  

Năm 2022, nho cho thu hoạch 9 tấn quả tươi, giá bán trung bình 140.000 đồng/kg, anh Tuấn thu về trên 1,2 tỷ đồng. Vì là cây trồng mới, thị trường tiêu thụ quả nho rất rộng mở. Trung bình mỗi ngày, anh Tuấn thuê 4-5 lao động phổ thông làm việc tại vườn nho với mức 200.000 đồng/ngày công, góp phần giải quyết việc làm cho lao động địa phương. 

Có thể thấy, mô hình trồng nho ứng dụng công nghệ cao đã bước đầu khẳng định hiệu quả vượt trội, mở ra hướng đi mới cho nông dân trồng nho, thúc đẩy lĩnh vực sản xuất nông nghiệp công nghệ cao tại địa phương, qua đó tạo ra các sản phẩm sạch, an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng và nâng cao thu nhập cho người dân.

Phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng sinh thái, hàng hóa gắn với du lịch trải nghiệm đang là hướng đi được ngành nông nghiệp và các địa phương có thế mạnh du lịch triển khai thực hiện nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất. Đồng thời tạo ra những sản phẩm du lịch mới thu hút du khách. Tại Sơn La, mô hình Nho Hạ Đen kết hợp với du lịch trải nghiệm đã bước đầu khẳng định được hiệu quả mang lại.

Với năng suất cao, quả ngon, sạch, vườn nho Duy Khánh ở bản Híp, xã Chiềng Ngần, thành phố Sơn La, tỉnh Sơn La mới năm đầu thu hoạch đã mang đến nguồn thu hàng tỷ đồng. Đây cũng là vườn nho đầu tiên kết hợp giữa phát triển kinh tế nông nghiệp và du lịch trải nghiệm của tỉnh Sơn La hiện nay.

Từ tháng 5/2019, ông Khánh bắt đầu triển khai trồng 2.000 gốc nho trên diện tích hơn 5.000 m² và thuê chuyên gia hướng dẫn trực tiếp, chuyển giao kỹ thuật trồng, chăm sóc nho trong vòng một năm. Sau 5 tháng tích cực áp dụng các kỹ thuật trong trồng và chăm sóc, vườn nho đã bắt đầu cho quả.

Đến nay, ông Khánh có 3 ha trồng nho các loại, trong đó, 1,3 ha đã cho thu hoạch. Năm 2022, sản lượng nho thu hoạch đạt trên 20 tấn, giá bán trung bình 130.000 đồng/kg, lợi nhuận hàng tỷ đồng.

Bên cạnh hiệu quả về kinh tế, hàng ngày Công ty còn mở cửa đón khách đến tham quan, trải nghiệm tại vườn nho với mong muốn quảng bá sản phẩm nông nghiệp gắn với phát triển du lịch. Vườn nho Hạ Đen của công ty thu hút lượng khách lớn, trung bình mỗi ngày 200-250 lượt khách đến tham quan, trải nghiệm.

Sơn La được biết đến là địa phương có nhiều sản phẩm nông nghiệp sạch, an toàn. Hiệu quả của vườn nho Duy Khánh không chỉ góp phần làm phong phú thêm mặt hàng nông sản của tỉnh, mà còn tạo thêm những trải nghiệm mới lạ, hấp dẫn với du khách, giúp quảng bá sản phẩm của địa phương.