Ngược dòng chuyện xưa
Tháng 8 năm 2012, tổ máy thứ 6 cũng là tổ máy cuối cùng của Nhà máy Thủy điện Sơn La được đưa vào vận hành. Với yêu cầu về anh ninh năng lượng cũng như đảm bảo phát điện liên tục của nhà máy, Bộ Công Thương, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã nhận thấy sự cấp bách của việc đầu tư 01 máy biến áp nguồn dự phòng cho Nhà máy.
Lúc đó, toàn bộ các máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA của Nhà máy thủy điện Sơn La đều được nhập khẩu và có cấu hình tương đương với các máy biến áp nguồn của Nhà máy Thủy điện Lai Châu sẽ được đưa vào vận hành những năm tiếp theo. Tức là, để Nhà máy Thủy điện Lai Châu được đưa vào vận hành, cần tổng số 9 máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA.
Dòng máy biến áp nguồn 3 pha điện áp siêu cao áp công suất lớn rất ít nước trên thế giới có công nghệ chế tạo, tại Việt Nam, EEMC là đơn vị đã từng sản xuất máy biến áp 500kV nhưng chỉ là máy biến áp 1 pha và là dòng máy truyển tải.
Nhằm tạo điều kiện nâng cao năng lực của các đơn vị sản xuất trong nước có kinh nghiệm, năng lực thiết bị công nghệ, Chính phủ, Bộ Công Thương đã chỉ đạo EVN thực hiện cơ chế chỉ định thầu đối với gói thầu mua sắm máy biến áp dự phòng cho Nhà máy Thủy điện Sơn La – Lai Châu.
Nói về quyết định giao cho EEMC thực hiện nhiệm vụ thiết kế, chế tạo máy biến áp 3 pha 500kV-467MVA, ông Trần Việt Hòa - Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương khẳng định: “Trong quá trình quản lý hoạt động khoa học công nghệ chúng tôi biết EEMC là đơn vị vừa có kinh nghiệm, vừa có đủ nguồn lực, cũng như năng lực để triển khai những nhiệm vụ tương tự. EEMC còn là một đơn vị có nhiệt huyết làm chủ công nghệ, có khát khao chế tạo ra các thiết bị nội địa thay thế các thiết bị ngoại nhập. Chính vì vậy, chúng tôi đã chủ động làm việc với đơn vị cũng như Bộ Khoa học và Công nghệ để phê duyệt chương trình. Đặc biệt, trong quá trình triển khai thực hiện, chúng tôi luôn đồng hành với EEMC”. Và thực tế đã đúng như vậy!
Không bao giờ đơn độc
Có được sự tin tưởng của các cấp lãnh đạo, của những người tin yêu mình, việc được lựa chọn để giao nhiệm vụ chế tạo máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA vừa là niềm vinh dự của Tổng công ty Thiết bị Điện Đông Anh, đồng thời, cũng là thách thức vô cùng to lớn!
Bộ Công Thương, Bộ Khoa học Công nghệ không chỉ là đơn vị đóng vai trò quản lý, điều hành mà luôn đồng hành, hỗ trợ EEMC trong việc giải quyết các bài toán về công nghệ và thiết kế mới. Điều này đã được cụ thể trong hợp đồng khoa học công nghệ số 09/HĐ-ĐT/KHCN ngày 28 tháng 12 năm 2015. Thông qua hợp đồng khoa học công nghệ trên, EEMC đã nhận được sự hỗ trợ vô cùng cấp thiết trong việc nghiên cứu, chế tạo thử nghiệm các mô hình máy biến áp siêu cao áp và đặc biệt việc đầu tư: “hệ thống xử lý, thí nghiệm đo lường ruột máy biến áp” có ý nghĩa then chốt cho việc thành công trong việc chế tạo các máy biến áp siêu cao áp, công suất lớn.
Bên cạnh việc tranh thủ các các nguồn lực hỗ trợ từ các đơn vị trong nước, EEMC đã phát huy các nguồn lực tự có của doanh nghiệp để nâng cao năng lực của mình. Năm 2015, mặc dù hợp đồng kinh tế về việc cung cấp máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA dự phòng cho Nhà máy thủy điện Sơn La – Lai Châu chưa chính thức được ký kết, tuy nhiên EEMC đã cơ bản hoàn thành các hạng mục đầu tư cơ sở hạ tầng đáp ứng yêu cầu cơ sở sản xuất. Cũng từ đây trở đi, EEMC đã sải những bước dài và vững chắc.
Đó là trong năm 2015, hoàn thành đầu tư nhà xưởng có diện tích 2.000m2, chiều cao 30m đạt tiêu chuẩn sản xuất máy 500kV; hoàn thành đầu tư cầu trục tải trọng 320 tấn đảm bảo điều kiện sản xuất máy 500kV. Tiếp theo là đầu tư hơn 100 tỷ cho hệ thống thí nghiệm, hệ thống máy quấn dây, máy cắt tôn silic CNC, kịp thời hoàn thiện đáp ứng tiến độ sản xuất máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA…
Quyết đoán trong thiết kế và chế tạo
Mặc dù đã có kinh nghiệm trong việc sản xuất máy biến áp 500kV, tuy nhiên đây là lần đầu tiên EEMC sản xuất máy biến áp nguồn 3 pha 500kV, việc tìm kiếm một đơn vị tư vấn có đủ năng lực, kinh nghiệm là điều kiện tiên quyết trong quá trình thực hiện dự án này. Ý thức được điều này, dựa vào kinh nghiệm hợp tác với các đơn tư vấn trong các dự án trước, EEMC đã kịp thời ký kết hợp đồng tư vấn thiết kế, giám sát thi công và chuyển giao công nghệ với đơn vị tư vấn từ Cộng hòa Liên Bang Nga trong việc thẩm định thiết kế, giám sát thi công và đánh giá sản phẩm trong quá trình thí nghiệm.
Đầu tư nâng cao các công cụ tính toán, mô phỏng là bước tiếp theo được EEMC hoàn thành và phục vụ công tác thiết kế, triển khai sản xuất: các phần mềm mô phỏng điện từ trường, mô phỏng tính toán ngắn mạch và các phần mềm vẽ 3D đã được EEMC kip thời đầu tư đáp ứng yêu cầu dự án.
Tháng 6 năm 2016, hợp đồng thương mại giữa EEMC và Ban Quản lý dự án Thủy điện Sơn La được ký kết, tháng 2 năm 2017 cơ bản công tác mua sắm, kiểm tra vật tư đầu vào được hoàn thiện.
Máy biến áp được bắt đầu sản xuất từ đầu năm 2017, được sự giúp đỡ nhiệt tình của đơn vị tư vấn, song vì đây là lần đầu tiên EEMC sản xuất máy biến áp nguồn 3 pha điện áp 500kV công suất đến 467MVA, do vậy đội ngũ kỹ sư vô cùng thận trọng trong từng công đoạn.
Kỹ sư Nguyễn Quang Tuệ - Trưởng Ban Thiết kế EEMC, người có mặt trong đội ngũ 10 cán bộ kỹ sư được giao trọng trách thiết kế, chế tạo máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA chia sẻ, anh chưa bao giờ quên những tháng ngày lịch sử đó. Vì đây là một chiếc máy biến áp vào thể loại “hàng khủng” mà trong thực tế anh em chưa gặp nên tất cả đều cẩn thận từng li từng tí trong mọi công đoạn thiết kế, với nguyên tắc không lay chuyển “chỉ có đúng hoặc sai”. Không thể thiếu những tranh cãi nảy lửa, những phép thử, những sai số, những lần thất bại, nhưng với truyền thống và kinh nghiệm nhiều năm của một doanh nghiệp hàng đầu trong thiết kế và chế tạo máy biến áp, cùng với nhận thức sâu sắc về nhiệm vụ quan trọng của mình, sau 3 năm, EEMC đã thành công.
Đến tháng 6 năm 2019, máy biến áp đã hoàn thành tất cả các hạng mục thí nghiệm theo chương trình thí nghiệm đã được phê duyệt. Ngày 13/9/2019, Tổng công ty Thiết bị điện Đông Anh đã long trọng tổ chức Lễ xuất xưởng máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA “made in Vietnam” trong niềm tự hào của cả các cấp quản lý và những kỹ sư trực tiếp làm nên kỳ tích này.
Tự hào EEMC!
Ông Nguyễn Vũ Cường – Tổng giám đốc EEMC chia sẻ: “Ý nghĩa sâu xa nhất mà dự án đem lại chính là đưa Việt Nam từ tâm thế bị động chuyển sang chủ động trong công tác chế tạo, bảo dưỡng một trong những thiết bị chính của hai nhà máy thủy điện lớn nhất cả nước, nhằm đảm bảo khả năng vận hành liên tục và an toàn cho hai Nhà máy Thủy điện Sơn La và Lai Châu nói riêng cũng như an ninh năng lượng quốc gia nói chung. EEMC luôn cảm thấy rất tự hào vì đã góp sức mình trong đó”.
Ở một khía cạnh khác, với công trình này, EEMC đã tạo được bước nhảy vọt về năng lực công nghệ không chỉ tại Việt Nam mà còn trong khu vực Đông Nam Á. Do vậy, với siêu công trình máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA này, năng lực, trình độ, quyết tâm của tập thể con người EEMC đã trở thành một điều không còn gì phải bàn cãi.
Cho đến giờ phút này, cảm xúc sung sướng, tự hào vì đã chế tạo thành công công trình máy biến áp nguồn 3 pha 500kV-467MVA siêu to, khổng lồ vẫn khiến trái tim của những “chàng tí hon” EEMC chưa thôi loạn nhịp. Nhưng những khó khăn, vất vả, những lần thử nghiệm đi thử nghiệm lại, những lần làm đi làm lại, những tranh cãi nảy lửa trong một khoảng thời gian kéo dài nhiều năm và đặc biệt là 6 tháng cao trào lắp đặt phải làm việc 3 ca và chỉ về nhà ngủ vài tiếng mỗi đêm… thì họ hầu như không nhớ hoặc nhớ rất ít, gặng hỏi mãi họ cũng chỉ cười. Khiêm tốn, lặng lẽ là vậy, nhưng họ đã tạo dựng một hình ảnh vô cùng đẹp đẽ về những con người luôn ẩn sâu bên trong ngọn lửa say mê khoa học, tinh thần, ý chí vượt mọi khó khăn để chinh phục mọi thách thức, sáng chế ra những công trình khoa học có tầm quan trọng đối với an ninh quốc gia!
