Nguy cơ hạn hán nhiễm mặn khốc liệt
Theo đại diện Công ty CP Thủy điện A Vương hiện nguồn nước tại các hồ chứa Thủy điện đầu nguồn sông Vu Gia – Thu Bồn như A Vương, Sông Bung 4 đến cuối mùa lũ năm 2019 đều ở rất thấp, riêng hồ A Vương đến cuối mùa lũ năm 2019 (ngày 31/12/2019) chỉ đạt 354 mét, thấp hơn 26 mét so với mực nước dâng bình thường 380 mét, tương đương nên thiếu hụt gần 200 triệu mét khối.
Những tháng tới các chuyên gia dự báo hạn hán diễn ra trên diện rộng. Từ tháng 3 - 8, lượng dòng chảy trên sông Thu Bồn tại Nông Sơn khả năng thiếu hụt 40 - 60%; trên sông Vu Gia tại Thạnh Mỹ thiếu hụt 80 - 90% so với TBNN.
Nhiều nhà máy thủy điện tại khu vực này cho biết trong các tháng đầu năm 2020 các hồ chứa phải hạn chế phát điện để trữ nước phục vụ chống hạn cho hạ du. Tuy vậy, với tần suất nước về các hồ tiếp tục về thấp, trong đó các tháng mùa khô đầu năm 2020 lưu lượng nước chỉ bằng chưa đến 80% so với năm 2019 (cũng đồng thời là năm nước về rất ít). Đến nay, mực nước các hồ Thủy điện khu vực này đều thấp hơn mực nước quy định theo Quy trình vận hành liên hồ chứa.
Cần giải pháp căn cơ, các hồ thủy điện không thể là phương án chính trong chống hạn, mặn
Theo tính toán, hiện Kho nước của các hồ chứa Thủy điện đầu nguồn sông Vu Gia – Thu Bồn là rất ít ỏi so với tổng lưu lượng tự nhiên của toàn bộ lưu vực sông và chỉ có khả năng bổ sung thêm lượng nước cho hạ du khi mà mùa khô năm 2020 còn rất dài.
Việc sử dụng kho nước dự trữ này vào thời điểm nào hiện đang được Thủ tướng Chính phủ giao cho Chính quyền Thành phố Đà Nẵng và Tỉnh Quảng Nam, điều này sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kế hoạch sản xuất của các thủy điện, đến dự phòng công suất – đảm bảo ổn định hệ thống điện song không ảnh hưởng nhiều đến sản lượng và doanh thu, vì nước từ các hồ Thủy điện được xả qua Tua bin phát điện rồi chảy về hạ du.
Theo đó, lượng nước này nếu phát điện trước thì khỏi phát sau, trên thực tế, các hồ Thủy điện cũng không mất sản lượng điện khi thực hiện các yêu cầu chạy máy phát điện để cung cấp nước cho hạ du.
Theo các chuyên gia, với tình hình thời tiết cực đoan như những năm gần đây, hạn hán, xâm nhập mặn trên lưu vực sông Vu Gia – Thu Bồn sẽ còn diễn ra thường xuyên. Thực tế này cho thấy sử dụng lượng nước trên các hồ thủy điện không đủ để giải quyết an toàn bài toán chống xâm nhập mặn vùng hạ du; hơn thế còn có nguy cơ ảnh hưởng đến an toàn cung cấp điện cho hệ thống lưới điện Quốc Gia.