Từ trung tâm thành phố Hà Giang, vượt qua con đường dài 150km du khách sẽ đặt chân đến Cao nguyên đá Đồng Văn. Vượt qua những con đường uốn lượn như dải lụa được vẽ trên đá, hai bên đường hoa cải đua nở, làng Thèn Pả hiện lên trong sự ngỡ ngàng của nhiều người.
Có tuổi đời hàng trăm năm, làng Thèn Pả vẫn còn giữ được hầu như nguyên vẹn nhiều nét truyền thống của người Mông như nếp sinh hoạt, nhà trình tường với mái ngói âm dương…
Từ Cột cờ Quốc gia Lũng Cú nhìn xuống, ngôi làng Thèn Pả hiện ra thơ mộng, bình yên, lọt thỏm giữa những triền đá tai mèo sắc nhọn. Làng Thèn Pả có 11 hộ dân họ Vàng, đều là anh em trong một đại gia đình đã sinh sống cùng nhau từ lâu đời, thuộc thôn Thèn Pả, xã Lũng Cú. Thèn Pả theo tiếng địa phương có nghĩa là “cánh đồng lớn”. Bởi vậy, Thèn Pả là cánh đồng trải rộng mênh mông, bằng phẳng hiếm có trên Cao nguyên đá.
Tại lối vào làng có hai hàng cây sa mộc cổ thụ, hàng trăm năm tuổi. Sa mộc là loài cây thân gỗ, lá kim với thân thẳng tắp hình nón, cành ngang mọc thành tầng. Chúng cũng là loài cây biểu tượng cho cao nguyên đá Đồng Văn (Hà Giang) bởi sức sống mãnh liệt.
Dưới chân núi Rồng có 2 hồ nước ngọt được người dân địa phương gọi là mắt Rồng. Nước ở hồ quanh năm không bao giờ cạn. Nếu du khách đã rất quen thuộc với làng Lô Lô Chải mang những nét đặc trưng của đồng bào dân tộc Lô Lô thì làng Thèn Pả mang dấu ấn đặc trưng của đồng bào Mông. Hồ bên trái nằm gần thôn Lô Lô Chải, hồ bên phải nằm gần thôn Thèn Pả, 2 ngôi làng, 2 nền văn hóa của 2 dân tộc nằm cạnh 2 hồ mắt Rồng tạo nên dấu ấn vô cùng đặc biệt. Điều đặc biệt nhất ở đây chính là sự bình yên hiếm có bởi ở Thèn Pả, người dân được đánh thức bởi ánh nắng mặt trời, tiếng gà gáy báo hiệu ngày mới chứ không phải tiếng còi xe đông đúc như ở nơi đô thị.
Lọt thỏm giữa những triền đá tai mèo sắc nhọn, xám xịt. Bước vào trong thôn là hình ảnh những mái nhà trình tường vách đất nâu nằm thấp thoáng sau hàng rào đá, ngoài hiên phơi những bắp ngô trên xà nhà, cùng những cây đào hay vạt cải xanh trước cửa vô cùng quen thuộc.
Thèn Pả sở hữu vẻ đẹp riêng vào các mùa trong năm. Mùa xuân, sắc hồng của hoa đào, sắc trắng của hoa lê phủ lên triền núi, đường làng, trong vườn của người dân những mảng màu tươi sáng. Mùa hè là mùa của những nương ngô xanh mướt, ngắm hồ Mắt Rồng nước trong vắt. Đến mùa thu, những thửa ruộng bậc thang lúa chín tạo nên khung cảnh mùa vàng đầy chất thơ. Bước vào mùa đông, bản làng chìm trong sương mù vào sáng sớm.
Theo lãnh đạo xã Lũng Cú cho biết, toàn bộ thôn Thèn Pả nằm trong khu vực vành đai Cột cờ Quốc gia Lũng Cú, bởi vậy, các ngôi nhà đều được tu sửa đảm bảo giữ nguyên giá trị văn hóa truyền thống. Từ năm 2021, nhiều gia đình đã sửa sang lại nhà kết hợp làm homestay phục vụ khách du lịch.
Đặc biệt, có nhiều hộ xây dựng các khu bungalow theo kiến trúc dân tộc Mông để đón khách. 11 hộ trong làng, hiện có 5 hộ đã tham gia làm du lịch cộng đồng. Trong đó, có 3 hộ trực tiếp nấu rượu, làm vải lanh, nấu mèn mén. Du khách đến đây sẽ được tận mắt trải nghiệm hoạt động nấu rượu ngô, rượu Dong giềng và làm mèn mén. Đặc biệt, làng đã thành lập Ban quản lý để thu mua và kiểm soát chất lượng các sản phẩm mà bà con làm ra, đồng thời giúp phân phối, tiêu thụ sản phẩm.
Có thể thấy được, nhiều ngôi làng trên Cao nguyên đá nhờ sự nhạy bén trong tư duy làm du lịch của người dân và được cấp ủy, chính quyền địa phương định hướng, đến nay đã có thành tựu nhất định, trở thành điểm đến không thể bỏ qua của du khách. Với làng Thèn Pả, mặc dù mới đi vào hoạt động, tuy nhiên, theo đánh giá, làng vẫn đang đảm bảo giữ gìn, phát huy được giá trị văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc Mông. Đây là tiền đề để có thể mang lại giá trị kinh tế, đồng thời phát triển du lịch bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống cho bà con nhân dân.
