Tác động của Luật nông trại Mỹ tới xuất khẩu thủy sản Việt Nam

Theo Luật Nông trại Mỹ, việc quản lý nhập khẩu thủy sản Việt Nam nói riêng và thủy sản thế giới nói chung, đặc biệt là con cá tra (pangasius) sẽ được chuyển từ Cục Quản lý dược và thực phẩm của Mỹ (FDA) sang Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA).

Điều này có nghĩa, việc quản lý nhập khẩu thủy sản cá tra sẽ được giám sát gắt gao từ vùng nuôi, mật độ, môi trường và cả an sinh xã hội của nước xuất khẩu tương đương với nước nhập khẩu là Mỹ.

Trên thực tế, Luật Nông trại (Farm Bill) vốn đã được ban hành từ năm 2008, nhưng trong thời điểm đó, con cá tra Việt Nam mang tên pangasius không nằm trong danh mục quản lý của Bộ Nông nghiệp Mỹ.

Cho đến năm 2014, sau khi Hạ viện Mỹ thông qua Luật Nông trại, con cá tra được nêu tên trong một mục nhỏ của mục này, đồng thời kéo theo bộ Siluriformes (cá da trơn) trên toàn thế giới, như các nước Indonesia, Ấn Độ, Bangladesh, bao gồm cả cá nheo (catfish) của Mỹ.

Xét về loài, những con cá này cùng một bộ cá da trơn, nhưng xét về điều kiện tự nhiên, mỗi quốc gia có một môi trường phát triển riêng. Với Mỹ, điều kiện nước mặt không đủ cho sản xuất, nuôi cá da trơn nên nông dân phải sử dụng nước giếng khoan để nuôi cá, đồng thời vì điều kiện nước không cho phép nên ao nuôi cũng không được đào sâu.

Còn tại Việt Nam, với nguồn nước mặt dồi dào của hệ thống sông Mekong, nên nông dân đã sử dụng nguồn tài nguyên này để nuôi cá. Hơn nữa, vấn đề đầu tư nuôi cá giữa Mỹ và Việt Nam không thể giống nhau.

Vấn đề cần quan tâm của người Mỹ chính là an toàn vệ sinh thực phẩm, sản phẩm đạt chất lượng mà những điều này nông dân Việt Nam cũng đã thực hiện rất tốt trong lúc sản xuất và nuôi cá. Điều này được chứng minh bằng việc đạt chứng nhận BAP, USDC của Mỹ, ASC, Global GAP, ISO của châu Âu.

Khi các điều khoản của Luật Nông trại chưa có, hầu hết các doanh nghiệp chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam đều chủ động ứng phó theo cách riêng của mỗi doanh nghiệp. Nhưng dù diễn biến thế nào, thì các doanh nghiệp xuất khẩu vào thị trường Mỹ cũng đã đáp ứng được các tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn vệ sinh thực phẩm như phía Mỹ yêu cầu bấy lâu nay.

Thế nhưng, chính vì các điều khoản cụ thể của Luật này chưa được công bố rõ ràng, nên doanh nghiệp xuất khẩu cá tra vào Mỹ chưa hình dung được sẽ phải đối mặt với những khó khăn gì và áp lực sẽ lớn đến đâu.

Nếu xét về cách quản lý các ngành nghề khác của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) thì họ sẽ quản lý gắt gao từ con giống đến vùng nuôi, chế biến, xuất khẩu và các tiêu chuẩn, tương đồng với cách nuôi và chất lượng con cá nheo Mỹ thì các doanh nghiệp Việt Nam sẽ phải đầu tư rất lớn trong khi chất lượng sản phẩm vẫn giữ như khi áp dụng các chứng nhận tiêu chuẩn chất lượng quốc tế.

Vì vậy, trước mắt doanh nghiệp nên giữ các tiêu chuẩn xuất khẩu như những năm trước đây. Khi điều kiện cụ thể được ban hành, doanh nghiệp sẽ đàm phán theo điều kiện mình có.

Trong thời gian chờ đợi điều khoản cụ thể của Luật Nông trại, sẽ là giai đoạn mà nhà chức năng cũng như doanh nghiệp, nông dân nuôi cá tra Việt Nam tranh thủ để tìm giải pháp để thích ứng, mở lối đi mới cho ngành cá tra.