Được biết ngày 3/5 có đoàn họ Vũ về làng Hành Thiện, thăm khu lưu niệm của cổ Tổng Bí thư, cố Chủ tịch Hội đồng Nhà nước Trường Chinh và thăm nhà thờ Nhà nho yêu nước cụ cử Đặng Vũ Lễ, ông nội của Giáo sư, Anh hùng Lao động thời kì đổi mới Vũ Khiêu, tôi bám theo.
Từ Hà Nội về đến làng Hành Thiện, xã Xuân Hồng, huyện Xuân Trường, tỉnh Nam Định chừng 120 ki lô mét, ngày chủ nhật 3/5 rất đẹp trời, trời quang mây tạnh, tiết trời mát mẻ, tuy là đầu Hè. Hành Thiện một làng quê từ xa xưa vẫn là nơi đất hẹp, người đông, nghề phụ chỉ có đàn ông thì đi học, đàn bà thì dệt cửi. Tại nhà cố Tổng bí thư Trường Chinh còn nguyên vẹn chiếc khung cửu dệt vải đầy đủ cả thoi bằng sừng trâu, go, cữ, sợi, tôi nhờ một cô gái ngồi vào khung cửi giận go, lao thoi. Dệt vải, một nghề làm ra tiền nhưng cực nhọc suốt ngày đêm của người phụ nữ làng Hành Thiện xưa kia, cần mẫn đầu tắt mặt tối nuôi chồng con ăn học. Nhờ cái đó mà Hành Thiện là đất “địa linh nhân kiệt”. Trên các ban thờ ngoài ảnh gia tiên, và ảnh cố Tổng bí thư Trường Chinh; phía bên phải trên bức thuận treo trang trọng ảnh Vua Duy Tân... Làng Hành Thiện, làng danh gia vọng tộc, thời nào cũng nhiều khoa bảng, thành đạt vẻ vang, ngày nay Hành Thiện vẫn kế thừa và phát huy tinh hoa ấy, trong thời kì đổi mới Hành Thiện không ít doanh nhân trí thức, góp phần làm giàu cho Tổ quốc ta.
Tôi nghe nhiều về Giáo sư Vũ Khiêu: ...“Giới trí thức nước ta bầu chọn cụ là một nhà văn hóa lớn”. Tôi muốn tiếp xúc với cụ. Ngày 3/5 là ngày cát kị nhà yêu nước cử nhân Đặng Vũ Lễ - ông nội Giáo sư Vũ Khiêu. Đoàn họ Vũ Hà Nội, Hải Dương – làng Mộ Trạch, nơi khởi tổ Họ Vũ, Việt Nam; các vị lãnh đạo huyện Xuân Trường, lãnh đạo xã Xuân Hồng và mấy xã quanh vùng, về rất đông. Chật cả cái sân lát gạch rộng chừng 50 mét vuông. Cụ Vũ Khiêu vui mừng, nồng nhiệt đón tiếp chào đón từng người, từng đoàn. Cụ đứng phát biểu khá lâu, không cần văn bản, lời cụ mạch lạc, giọng cụ nhẹ nhàng, bình thản, và thể hiện tấm lòng trìu mến, xúc động trước sự quần tụ đông đúc của mọi người đã đến với cụ nhân ngày cát kị ông nội mình. Và hết thảy đều tỏ lòng ngưỡng mộ kính mến Giáo sư Vũ Khiêu. Cụ nói: “ Mọi người hôm nay về đây chứng tỏ tấm lòng họ Vũ đối với nhau rất thân thiết
Giáo sư Vũ Khiêu - Ảnh: Nguyễn Phú Cương
Ở tuổi 94 (tuổi ta) mà vẫn cập nhật mọi thông tin qua mạng Internet, vẫn dùng điện thoại di động, chứng tỏ cụ vẫn đi nhiều, và vẫn làm việc cần mẫn mỗi ngày. Tiếp xúc tôi thấy cụ cởi mở, độ lượng, khoan dung, mến khách. Đặc biệt rất minh mẫn, nhớ từng người, cảm ơn những người có quan hệ qua lại với cụ trong công việc cũng như mối giao tiếp. ngày cát kị nhà nho yêu nước cụ cử nhân Đặng Vũ Lễ, hôm nay tôi thấy sự có mặt Nhà ngoại cảm Phan Thị Bích Hằng – người nói chuyện được với người âm, và đã tìm hàng trăm mộ các liệt sĩ. Cụ Vũ Khiêu đã có lần muốn hỏi chuyện tiền nhân, Chị Bích Hằng đã để cụ gặp được, thân mẫu của mình. Và cụ được thân mẫu dặn đò những điều cần làm: “.....”
Đến trưa cụ Vũ Khiêu mời chúng tôi ở lại ăn cơm, bữa cơm thân mật, đông vui, chuyện làng, chuyện phố, tịu trung đều hồ hởi, tấm lòng rộng mở với nhau. Tôi không phải người họ Vũ, được chứng kiến những việc thể hiện tấm lòng thật sự vì nhau của họ Vũ.Tôi ước muốn các dòng họ ở nước ta tất thảy đều duy trì lối sống yêu thương, đoàn kết, giúp đỡ và nêu cao chí khí dòng họ như họ Vũ, Việt Nam. Buổi chiều cụ Vũ Khiêu dẫn chúng tôi về làng Bùi Chu, xã Xuân Ngọc, Xuân Trường. Làng Công giáo toàn tòng, đón tiếp giáo sư và cá đoàn cùng đi thật thịnh tình, họ nói về sự biết ơn giáo sư Vũ Khiêu đã giúp đỡ họ, nhất là thời kì đổi mới, sống tốt đời đẹp đạo.
Đã có lần có người hỏi cụ về bí quyết sống lâu, sống khỏe? Cụ Vũ Khiêu nói thật rằng: “Ăn, uống không kiêng khem; không khao khát danh lợi. Sống vui vẻ”. Về tuổi trẻ ngày nay, cụ nói: “Tôi tin tưởng thanh niên, tầng lớp luôn năng động, luôn sáng tạo”.
Gần Vũ Khiêu, tôi thấy người Anh hùng Lao động trong thời kì đổi mới tỏa sáng trí thức và cốt cách của một lão thực, khiến nhiều người noi theo. Và càng biết ơn các bà mẹ Việt Nam đã sản sinh, nuôi dưỡng những thế hệ nối tiếp thế hệ làm rạng danh non sông!
Nguyễn Dược, mail: ngduoc1945@ yahoo.com.vn
